,,Baśnie narodów ZSRR. Baśnie Ukrainy, Białorusi i Mołdawii''

W maju 2015 r. przeczytałem antologię dla dzieci ,,Baśnie narodów ZSRR. Baśnie Ukrainy, Białorusi i Mołdawii'' wydaną przez Towarzystwo Przyjaźni Polsko – Radzieckiej ,,Współpraca'' w 1987 roku. Autorami adaptacji owych ludowych baśni byli: Lidia Kon, Aleksander Jakimowicz, Natalia Gesse, Zoja Zadunajska i Michaił Bułatow, ilustracje zaś sporządzili: Ludmiła Łoboda, Iwan Ostafijczuk, Władymir Sawicz oraz Isaj Kyrmu. 

 

Czas i miejsce akcji są nieokreślone. Na kartach antologii ożywa szereg istot fantastycznych jak: władająca nadprzyrodzonymi mocami załoga Latającego Statku (motyw zaczerpnięty z baśni rosyjskiej), Car Kruków (był tak wielki, że potrafił unieść w powietrze dwa woły), Baba Jaga jadąca na koźle, mówiący koń, 31 chłopców wyklutych z ptasich jaj (najmniejszym z nich był Tyci – Tyciutki; główny bohater białoruskiej baśni), władca morza Potwór – Dziwotwór (olbrzymia ryba, która połknęła okręty; motyw z rosyjskiej baśni o Koniku Garbusku), antropomorfizowane Słońce i Księżyc (możliwe, że jest to jakiś ślad wiary w słowiańskich bogów Swaroga i Chorsa), oraz władające czarami smoki i smoczyce, z którymi mołdawski heros Jonike Fet – Frumos walczył o uwolnienie Słońca dla świata pogrążonego w ciemności. 

 

Owe baśnie bardzo mi się spodobały, zwłaszcza owa bardzo ,,mitopoeiczna'' o Fecie – Frumosie, a także zawierająca pozytywne wzmianki o Bogu baśń białoruska. Zastrzeżenia dotyczą natomiast po prostu brzydkich ilustracji i … sowieckiej propagandy, którą można stwierdzić w posłowiu: ,,Narody te łączy dawna przyjaźń z narodem rosyjskim. Władza radziecka na Ukrainie, w Białorusi i w Mołdawii ustanowiona została po zwycięstwie Rewolucji Październikowej w 1917 r. Od tego czasu wiele się w tych republikach zmieniło, a gospodarka i kultura przeszły przeobrażenia, o jakich nie śmiały nawet marzyć przedrewolucyjne drugorzędne gubernie imperium carskiego''. W istocie władza sowiecka dała tym i innym republikom: masowy terror, wysiedlenia, Wielki Głód na Ukrainie, nędzę, cenzurę, niszczenie ludowej kultury (za Lenina), przymusową ateizację i utratę niepodległości na długie lata. Jednak to już całkiem inna historia...