Legenda o św. Agnieszce

 ,,Ani prawdziwe imię tej świętej, ani też rok i okoliczności śmierci nie są znane. Pierwsze wzmianki o opowieści o niej pochodzą dopiero z końca wieku IV i mają już częściowo charakter legendarny. Imię 'Agnes' wywodzi się najprawdopodobniej od przymiotnika 'hagne', czyli 'czysta', co nasuwa podejrzenie, że zostało urobione sztucznie dla podkreślenia, iż dziewczyna poniosła śmierć nieskalana; późniejsza etymologia ludowa łączyła to imię z łacińskim 'agnus' - 'baranek'. Legenda utrzymywała, że Agnieszka pochodziła z zamożnej rodziny rzymskiej i już od dziecka wychowywana była w duchu nowej religii. Gdy miała lat trzynaście, zakochał się w niej pewien dostojnik i usilnie prosił o rękę, ona jednak odmówiła stanowczo. Wzgardzony wielbiciel oskarżył Agnieszkę o wyznawanie chrześcijaństwa. Był to najprawdopodobniej rok 304; w całym Imperium trwały krwawe prześladowania, wszczęte z rozkazu cesarza Dioklecjana. Postawiono dziewczynę przed sądem. Nie wyparła się swych przekonań i dumnie odrzuciła wszelkie możliwości ratunku, życzliwie podsuwane przez sędziów. Poniosła śmierć; według jednej wersji legendy przez ścięcie, według zaś innej przez spalenie na stosie; a w czasie egzekucji, gdy kat zrywał ze skazanej odzienie, całą ją okryły rozpuszczone włosy. Tradycja utrzymywała, że męczeństwo dokonało się w cyrku Domicjana [...]'' - Aleksander Krawczuk ,,Ród Konstantyna''