,,Diabeł ubrał się w ornat i ogonem na mszę dzwoni’’
- przysłowie.
W październiku 2025 r. obejrzałem polski film fantasy (spektakl Teatru Telewizji) ,,Zapomniany diabeł’’ z 1985 r. w reżyserii Tadeusza Lisa (ur. 1943). Nakręcono go na podstawie dramatu czeskiego literata Jana Drdy ,,Grzeszna wieś albo Zapomniany diabeł’’ 1.
Akcja rozgrywa się w XIX wieku (?) we wsi Długie Kabaty.
Diabły zostały ukazane zgodnie z poetyką słowiańskich wierzeń ludowych, różniącą się od ujęcia teologów. Żywiły się ślimakami, zaskrońcami, szczypawkami, żabami i dżdżownicami. Ich mowę stanowił szwargot łączący słowa włoskie, łacińskie i niemieckie. Jako telegrafu używały pustej butelki. Na tronie piekła zasiadał stary król Belzebub. Jego dworzanami byli Solfernus (imię utworzone od siarki), Belfegor (zaczerpnięty z legendy włosko – żydowskiej) 2 i Marbulius. Życie w piekle charakteryzowały biurokracja i wzajemne podgryzanie się.
Tytułowym bohaterem był Trepifajksel, nieudolny kusiciel i straszydło. Niegdyś przybierał postaci bezgłowych psa i konia oraz ognistej miotły. Z powodu jego lenistwa i niekompetencji nikt z mieszkańców Długich Kabatów nie trafiał do piekła. Pokochał zielarkę Plajznerkę, wdowę po grabarzu. Nadała mu imię Maciej i odrąbała siekierą ogon. Sam diabeł odłupał sobie rogi, pragnąc zostać człowiekiem. Uczył się fachu u kowala. Polubił ludzi i zaczął pragnąć ich dobra. Chociaż według teologii, taka przemiana, nazywana nawróceniem jest niemożliwa u diabła, w przypadku człowieka jest jak najbardziej możliwa ;).
W odpowiedzi piekła przysłało do Długich Kabatów psychologa eksperymentalnego, Ichturiela. Przybrał on postać nowego proboszcza, surowego ascety, wrogo odnoszącego się do kultury ludowej i radości życia. Jego poplecznikiem został kościelny Piszkytle, donosiciel, pochlebca i karierowicz oraz wędrowny aktor, Lupino, podający się za księcia, stojącego na czele werbowników do wojska. Fałszywy proboszcz Ichturiel zamierzał za pomocą kłamstw i manipulacji rozbić małżeństwo kowala i jego żony, Dorotki. W wyniku jego machinacji Jasiek Chmura miał ukraść 200 dukatów potrzebnych do wykupienia się od 7 – letniej służby wojskowej. W planach diabła leżało również doprowadzenie do cudzołóstwa Hanki, narzeczonej Jaśka z Lupinem, rzekomym księciem. Na szczęście, tak jak to bywa w baśniach, dobro zostało nagrodzone, a zło ukarane.
Choć Jan Drda (1915 – 1970) był komunistą, katolik znajdzie dyskretnie wyrażoną w filmie opartym na jego sztuce, prawdę, głoszoną przez św. Tomasza z Akwinu, że sumienie jest głosem rozumu.
1 Polecam również wcześniejszy wpis: ,,Igraszki z diabłem’’.
2 Odsyłam do posta: ,,Belfegor’’.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz