niedziela, 10 września 2017

Primus inter pares







,,ILJA MUROMIEC w mit. wschsłow. największy bohater bylinny (cykl kijowski). Był synem chłopskim (czasem podaje się imiona jego rodziców: Iwan Timofiejewicz i Efrosynia Jakowlewna), który 30 pierwszych lat swego życia 'przesiedział kamieniem' na piecu, mając niewładne ręce i nogi. Uleczyli go miodem i obdarowali wielką siłą dwa wędrowni pielgrzymi. Przepowiedzieli ozdrowieńcowi bohaterską przyszłość i obwieścili, że śmierć mu 'w boju nie pisana', ale jednocześnie zakazali walki z → Mikułą Sielaninowiczem, → Wołchem Wsiesławiczem i → Swiatogorem. Z tym ostatnim zawarł braterstwo i przyjmując jego oddech podwoił swoje siły. Karierę → herosa rozpoczął od pokonania rozbójnika Sołowieja (...) i zabicia wszystkich jego dzieci, którym ojciec nakazał zawieranie małżeństw między sobą. Zwyciężył Idoliszcze poganoje (tj. 'Potwora nieczystego') i Kalina (...), wodza Złotej Ordy, oraz odbył trzy wielkie podróże, podczas których dokonał niezwykłych czynów. Walczył ze swoich nieznanym synem Sokolni(cz)kiem i zabił go (...) wówczas gdy rozpoznany już młodzieniec podjął próbę podstępnego ojcobójstwa. Przegrał pojedynek z → Dobrynią Nikityczem, ale pobratał się z nim. Późne byliny eksponują motyw konfliktu llji z kniaziem Władymirem (Włodzimierzem I) i czynią zeń mediatora w sporach między bohaterami (Dobrynią i → Dunajem Iwanowiczem, Dobrynią i → Aloszą Popowiczem, Aloszą i braćmi Zbrodowiczami). Wraz z Dobrynią i Aloszą butnie rzucił wyzwanie Bogu, który zesłał przeciw nim dwu wojowników. Po pierwszej wymianie ciosów liczba przeciwników zaczęła rosnąć w postępie arytmetycznym, a gdy bohaterowie mieli przeciw sobie całą armię, zbiegli w góry i tam przemienili się w kamienie.
     W archaicznej tradycji brus. Ilja (Iljuszka) był synem kowala. Ojciec podarował mu wykutą przez siebie maczugę, którą bohater zabił Zmieja ("Węża'). Pod wpływem chrześcijańskim Ilja Muromiec po śmierci stał się świętym Ilją, tj. prorokiem Eliaszem; por. rozpowszechniony w folklorze wschsłow. i bałkańskim związek Ilji/ Eliasza z → Gromowładcą (...)'' -
Andrzej M. Kempiński ,,Encyklopedia mitologii ludów indoeuropejskich''. 

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz