,,Arktur, gwiazda pierwszej wielkości w gwiazdozbiorze Wolarza (Bootes), odznaczająca się silnym ruchem własnym. Odległa od słońca o 41 lat światła, przewyższa je swą objętością 20 tysięcy razy’’ - ,,Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa Gutenberga tom 1 A do Assuan’’
David Lindsay (1876 – 1945) był szkockim pisarzem fantastą, autorem min. ,,Devil’s Tor’’, ,,Sphinx’’, ,,The Hounted Woman’’ i ,,The Violet Apple’’. Został wychowany w wierze kalwińskiej. Jako pisarza, który wywarł na niego największy wpływ wymieniał George’a Macdonalda (1824 – 1905) 1. Andrzej Sapkowski w ,,Rękopisie znalezionym w smoczej jaskini’’ zalicza Lindsaya do ojców założycieli gatunku fantasy 2.
W styczniu 2025 r. przeczytałem jego powieść science fantasy ,,Podróż na Arktura’’ (ang. ,,A Voyage to Arcturus’’) z 1920 r.
Akcja rozgrywa się w pierwszej połowie XX wieku w Wielkiej Brytanii i na fikcyjnej planecie Tormance w układzie Arktura. Planeta posiadała dwa słońca, zwane Branchspell i Alppain, oraz jeden księżyc. Pora dnia, w której żar słoneczny stawał się nie do zniesienia była określana jako blodsombre. Na Tormance można było znaleźć zdatną do picia wodę gnolową, zawierającą bąbelki, oraz wodę tak gęstą, że utrzymywała ciężar człowieka. Na planecie też istniały takie nieznane na Ziemi kolory jak jale i ulfire oraz padał zielony śnieg.
Również arkturiańska fauna różniła się od ziemskiej. Autor wspominał o owadach wielkości koni, shrowkach (gadach latających za pomocą sześciu płetwiastych łap, wyposażonych ponadto w kłujki i zębate paszcze), argach (przypominających foki z sześcioma szponiastymi łapami, jeden z nich pomagał w połowach rybakowi Polecrabowi) oraz małych, żółtych stworkach, poruszających się w powietrzu na płetwiastych kończynach.
Ludzie z Tormance różnili się od Ziemian możliwością wyrażania nastroju poprzez zmianę koloru skóry (jak ośmiornice). Posiadali dodatkowe narządy zmysłów w postaci narośli na twarzach i trzeciego oka (atrybutu bóstw indyjskich takich jak Śiwa). Posiadali mackę w okolicy piersi lub trzecią rękę. Przejawiali różne charaktery i postawy. Na jednym końcu skali była łagodna i altruistyczna Joiwind ze swym mądrym mężem, Panawem. Oboje żywili się samą wodą, aby nie krzywdzić roślin ani zwierząt. Panawe kontemplując piękno, materializował je pod postacią wypluwanych kryształów. Na drugim biegunie znajdowali się kanibale z Ifdawn Marest. Sposób w jaki pochłaniali (absorbowali) dusze swych ofiar zainspirował C. S. Lewisa przy opisie złych duchów w książce ,,Listy starego diabła do młodego’’ 3. Mieszkańcy Tormance mieli białą krew, przypominającą ichor płynący w żyłach greckich bogów. Ziemianin, aby przeżyć na ich planecie potrzebował od nich transfuzji krwi. Phaenowie, do których należało Leehalfee, byli starą rasą. Wyróżniała się posiadaniem trzeciej płci. Dziś określono by phaenów jako niebinarnych. Mroczną wariację na temat baśni o Śpiącej Królewnie stanowi wątek Sullenbode. Ta piękna kobieta zabiła całującego ją przez sen Hauntego.
Mieszkańcy Tormance wyznawali boga Surtura, stanowiącego odpowiednik nie tyle chrześcijańskiego Boga co gnostyckiego Demiurga. Imię Surtur pochodzi od Surta, budzącego grozę ognistego olbrzyma z mitologii skandynawskiej. Arkturiański odpowiednik Nieba nazywał się Muspel, co również nawiązuje do ,,Eddy’’. Muspelheim był pełną płomieni siedzibą Surta, wroga bogów Asgardu. Surtura nazywano również takimi imionami jak: Shaping, Crystalman i Facene. Niektórzy mieszkańcy Tormance wierzyli w istnienie trójcy złożonej z Alphuse’a, Faceny’ego i Thira. Bardziej stanowiła ona odpowiednik indyjskiej Trimurti niż chrześcijańskiej Trójcy Świętej, ponieważ składała się z trzech rywalizujących bogów. (Dla porównania: Bóg jest jeden z trzech Osobach, między którymi nie ma żadnego konfliktu). Trójząb herosa i nauczyciela Hatora nasuwa na myśl atrybut takich ziemskich bóstw jak Śiwa, Posejdon i Neptun, mający swe korzenie w szamanizmie 4. Nawiązaniem do antagonistycznych a zarazem uzupełniających się mocy jing – jang z kosmologii taoistycznej były męskie kamienie, których myśliwy i lotnik Haunte, właściciel latającej łodzi używał do przezwyciężania żeńskiej grawitacji.
W religii Tormance odpowiednik szatana i alegorię bólu stanowił Krag. Miał postać brzydkiego mężczyzny o żółtej skórze, włochatych rękach i popsutych zębach. Przypominał nieco goblina.
Głównym bohaterem był muskularny brodacz, Maskull (postać znana tylko z nazwiska). Poznał Kraga i jego towarzysza, Nightspore’a na seansie spirytystycznym 5. Cała trójka udała się do fikcyjnego, sławnego obserwatorium astronomicznego Starkness nad Morzem Północnym w Szkocji. Rozebrany do naga Maskull odbył lot kryształową torpedą na Arktura. Nightspore i Krag zostawili go samego na pustkowiu. Przeżył dzięki Joiwind, która przetoczyła mu swoją krew (możliwe nawiązanie do ofiary Chrystusa na krzyżu) i jej męża, Panawe. W miarę jak podróżował po różnych zakątkach Tormance, jego ciało ulegało przemianom. Wyrastały mu i zanikały narośle na twarzy, dodatkowe oczy, macka na piersi i trzecia ręka. Liczne przygody jakie przeżywał, były dla niego próbą wierności Surturowi. Poczuł wewnętrzny przymus zabijania ludzi. Choć po każdym zabójstwie odczuwał żal, nie powstrzymać się od popełniania kolejnych. Ofiarami Maskulla byli: Crimtyphon (okrutny czarownik, dążący do przemiany swej ofiary w drzewo, miał jednocześnie dwie żony: Oceaxe i Tydomin), Digrung (brat Joiwind, Maskull wchłonął jego duszę), młody i żarliwy prorok Spadevil i Tydomin (wyrodna siostra Oceaxe, która doprowadziła do jej śmierci, Ziemianin wziął udział w jej ukamienowaniu). W końcu umarł sam Maskull. Otrzymał imię Nightspore i trafił do Muspelu. Krag ukazał mu w wizji Crystalmana jako istotę złą (Demiurga). Przedstawił siebie jako prawdziwego Surtura, po czym zabrał ze sobą Maskulla w ciemność. Perypetie głównego bohatera stanowią tu bardziej przestrogę niż wzorzec do naśladowania.
Mimo początkowych niepowodzeń w sprzedaży, ta dziwna, wręcz psychodeliczna powieść wywarła wpływ na ,,Trylogię kosmiczną’’ C. S. Lewisa 6, J. R. R. Tolkiena, Iwana Jefriemowa (1908 – 1972), Colina Wilsona (1931 – 2013), Clive’a Barkera, film ,,Podróż na Arktura’’ Williama J. Hollowaya z 1971 r., jedyną powieść ,,The Flight to Lucifer’’ krytyka literackiego Harolda Blooma (1930 - 2019), Michaela Moorcocka, Philipa Pullmana i twórcę komiksów Alana Moore’a.
1 Odsyłam do posta: ,,Złoty klucz’’.
2 Odsyłam do postów: ,,Rękopis znaleziony w smoczej jaskini’’ i ,,Ojcowie założyciele fantasy’’.
3 Odsyłam do posta: ,,Listy starego diabła do młodego’’.
4 Odsyłam do posta: ,,Szamański trójząb’’.
5 Odsyłam do posta: ,,Seanse spirytystyczne’’.
6 Odsyłam do posta: ,,Trylogia kosmiczna’’.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz