,,Cała sceneria przywodziła na myśl azjatyckie malarstwo Nicholasa Roericha i jeszcze bardziej opisy owianego złą sławą płaskowyżu Leng [...]’’ - H. P. Lovecraft ,,W górach szaleństwa’’ (1936)
Nikołaj Roerich (1874 – 1947) był rosyjskim malarzem, podróżnikiem, orientalistą i teozofem. W języku polskim dostępne są jego książki: ,,Ałtaj – Himalaje’’ (wydana przez PIW w serii ceramowskiej), ,,Nieznane życie Jezusa’’, ,,Serce Azji. Szambala’’ i ,,Znaki’’.
Malując obrazy, inspirował się azjatyckimi mitami i przyrodą, ruskimi legendami i prawosławiem. Spod jego pędzla wyszły min. ,,Matka Świata’’ (1924), przedstawiająca Maryję, lub gnostycką Pistis Sofię, ,,Krople życia’’ (1924), ,,Przybysze zza morza’’ (1901),,,Ostatni anioł’’ (1912), ,,Tavus’’ (1918), ,,Biały jeździec’’ (1918), ,,Znaki Chrystusa’’ (1924), ,,Mahomet na górze Hira’’ (1925), ,,Pojedynek Mścisława z Rededją’’ (1943), ,,Święte Himalaje’’ (bez daty), ,,Ladak’’ (1929), ,,Ukryty skarb’’ (1947), ,,Postacie Laotańskie’’ (1943), ilustracja do chińskiej legendy o ostatniej podróży Laoziego, ,,Jaskinia Ajanta’’ (1938), ,,Bagna Cajdanu’’ (1936), ,,Madonna Laboris’’ (1933), ,,Prorok Eliasz’’ (1931), ,,Bhagawata’’ (1943), ,,Nibelungowie. Wykuj miecz’’ (bez daty), ,,Dewita’’ (1932), ,,Klasztor Borpo w Tybecie’’ (1925), ,,Obóz Koksar’’ (1932), ,,Bitwa ze Smokiem’’ (1912), ,,Palden Llamo’’ 1 (1931), ,,Tybet’’ (1940), ,,Mongolia, Czyngis – chan’’ (1938), ,,Światogor – legendarna postać rosyjska’’ (bez daty) i wiele innych. Umberto Eco (1932 – 2016), autor ,,Historii krain i miejsc legendarnych’’ uważał jego dzieła za okropne bohomazy. Roerich projektował scenografię i kostiumy do sztuk Nikołaja Rimskiego – Korsakowa (1844 – 1908), Aleksandra Borodina (1833 – 1887), Lope de Vegi (1562 – 1635), Richarda Wagnera (1813 – 1883), Igora Strawińskiego (1882 – 1971) i Maurice Maeterlincka (1862 – 1949) 2.
W 1935 r. w Waszyngtonie został podpisany tzw. Pakt Roericha o ochronie dzieł sztuki i instytucji kulturalnych podczas wojen. Roerich zaprojektował dla nich znak ochronny złożony z trzech czerwonych kul ułożonych w trójkąt na białym polu. Był nawet kandydatem do Pokojowej Nagrody Nobla. (Tymczasem jak się pomyśli co jego rodacy wyprawiają teraz na Ukrainie…).
W młodości fascynowała go ruska legenda o ,,Gołębiej Księdze’’ spadłej z nieba 3. Doszukiwał się wspólnego pochodzenia mieszkańców Indii i dawnej Rusi. Pod tym kątem analizował ich języki, odzież, kurhany i przedmioty codziennego użytku.
Razem ze swoją żoną, Heleną z domu Szaposznikową, uczestniczył w seansach spirytystycznych w carskim Petersburgu (było to niestety nagminne wśród rosyjskiej inteligencji Srebrnego Wieku). Według relacji Zinaidy Fosdick (1889? - 1970), znającej osobiście małżeństwo Roerichów, podczas seansu spirytystycznego w Londynie w 1919 r. wywołali zjawy psa, konia, słonia, krowy i ptaków. Sprowadzili także deszcz zapałek, monet i chusteczek oraz przemieszczali telekinetycznie metalowe przedmioty. Fosdick pisała również o ukazywaniu się wielkich oczu na ścianach ich mieszkania.
W 1920 r. Nikołaj i Helena pouczeni przez Mistrza Moryę, jednego z mitycznych Mahatmów 4 i mentora samej Heleny Bławatskiej (1831 – 1891) 5 stworzyli własny system okultystyczny, zwany Agni Jogą (Żywą Etyką). Opierała się na wierze w astrologię; ruch planet i narodziny gwiazd wywierające wpływ na dzieje ludzkości. Jednocześnie jednostka poprzez własne doskonalenie duchowe miała wpływ na życie całej planety. Wyznawczynią Agni Jogi była ponoć Raisa Gorbaczowa (1932 – 1999).
Roerich był początkowo zdecydowanym przeciwnikiem bolszewików, których słusznie obwiniał o niszczenie dóbr kultury. Jednak podczas pobytu w USA łączył ideologię komunizmu w buddyzmem. Uznał Lenina za Mahatmę, tak samo jak Jezusa i Buddę. Według teorii spiskowej zaproponował Henry’emu Wallace’owi (1888 - 1965), wiceprezydentowi USA, umieszczenie masońskiego oka w piramidzie na amerykańskim dolarze. Jego ekspedycja do Indii, Mongolii, Chin i Tybetu w latach 1925 - 1929 zaniepokoiła tajne służby USA, Wielkiej Brytanii i Japonii. Sam Roerich proponował Sowietom pomoc w szpiegowaniu Brytyjczyków w trakcie swej wyprawy, choć Michaił Trilisser (1883 – 1940), szef sowieckiego wywiadu zagranicznego nie wiązał z nim wielkich nadziei. Roerich zamierzał też obalić probrytyjskiego Thubtena Gjaco, XIII Dalajlamę (1876 – 1933). Wielki Plan, przekazany mu telepatycznie przez himalajskich Mahatmów za pośrednictwem jasnowidzącej żony, zakładał stworzenie Świętej Unii Wschodu. Miała obejmować Ałtaj, Tuwę, Buriację, Mongolię Zewnętrzną i Wewnętrzną, Sinciang i Tybet ze stolicą w Zwenigorodzie (Mieście Dzwonów), zbudowanym w przyszłości u stóp Biełuchy na Ałtaju. Wyczekiwany przez buddystów, Majtreja nawiąże współpracę z bolszewikami. Roerich identyfikował Majtreję z Thubtenem Chökyi Nyima, IX Panczenlamą (1883 - 1937), który w jego czasach zbiegł z niewoli. W poprzednich wcieleniach Majtreja był duchowym nauczycielem z Atlantydy, Hierofantem w starożytnym Egipcie, Kriszną i Jezusem Chrystusem. W 1936 r. siły zła zostaną ostatecznie pokonane przez króla mitycznej krainy, Szambali 6. Roerich utożsamiał Szambalę z Białą Wodą, kolonią starowierców z rosyjskiej legendy. W Tybecie podróżnik widział metaliczny owal na niebie, który później został uznany za pojazd kosmitów (UFO). Twierdził, że Jezus Chrystus (Issa) przebywał w starożytnych Indiach, min. w świętym mieście Benares. Był kochany przez najniższe kasty, lecz zwalczany przez braminów i kszatriów. W Indiach przebywała również Maryja i św. Tomasz Apostoł. Mówiące o tych wydarzeniach fragmenty Ewangelii zostały rzekomo ocenzurowane przez przez ojców soboru nicejskiego (325 r.). Pomimo zaangażowania w okultyzm, Roerichowie ochrzcili swoich synów, Jurija i Światosława w obrządku prawosławnym.
Cytowany powyżej Lovecraft zainspirował się jego obrazami dzięki wizycie w nowojorskim Muzeum Nikołaja Roericha. (Drugie muzeum gromadzące dzieła Roericha znajduje się w Moskwie). Czesław Białczyński wywodzi nazwisko Roerich od ptaka Raroga z mitologii słowiańskiej. Sam artysta – teozof miał jednak korzenie niemieckie.
1 Odsyłam do posta: ,,Palden Lamo’’.
2 Zainteresowanym twórczością tego ostatniego polecam wpis: ,,Błękitny ptak’’.
3 Odsyłam do posta: ,,Skąd wziąłem pomysł na ‘Gołębią Księgę’? (w odpowiedzi Czytelnikowi)’’.
4 Odsyłam do posta: ,,Mahatma’’.
5 Odsyłam do posta: ,,Przychodzi baba do lekarza...’’
6 Odsyłam do posta: ,,Szambala’’.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz