,,Centaury symbolizują chmury, obłoki, rumaki niebieskie; gwałtowność lawin i strumieni górskich; żywotność; śmierć; 'dzikie zwierzęta' (Homer), dzikie życie, dziką namiętność, zwierzęcą chuć, brutalną siłę, okrucieństwo, barbarzyństwo; (dziką) mądrość, chytrość, tyranię, przemoc, jeźdźca na koniu; ciało i ducha; zwierzę w człowieku, sprzeczności duszy ludzkiej, konflikt między instynktem i rozumem, niższe instynkty nie dające się do końca poskromić.
Centaury, gr. kéntauroi, w mit. gr. plemię dzikich istot, koni z głową i torsem człowieka (były też i centaurzyce) zamiast końskiego łba z szyją, zamieszkałych w lasach i górach Tessalii, Elidy i Arkadii, symbol dwóch natur człowieka, połączenia sprzecznych sił; mit przejęty ze Wschodu, powstały prawdop. z opowieści o egzotycznych ludach używających koni pod wierzch, co dla nienawykłych oczu musiało być obyczajem nad wyraz osobliwym i cudacznym.
Centaury - gwałtowność potoków i lawin górskich. '(Tesalczycy) przed pierwszym szykiem idą, gdzie włóczni las błyska, jak centaury, synowie chmury, gdy z urwiska stromego schodzą, Otrys śnieżną i Homolę rzucając w szybkim pędzie' (Eneida 7, 673 - 6 Wergiliusza, tł. T. Karyłowskiego).
Iksjon - mord, buta, bezeceństwo; pokuta, męki piekielne. W mit. gr. Iksjon zabił teścia, gdy ten upomniał się o wiano należne córce; zalecał się do Hery, małżonki Zeusa; ten zaś złudził Iksjona obłokiem Nefele, który przybrał kształt bogini; ze związku tego zrodziły się centaury. Gdy Iksjon chwalił się swym sukcesem u Hery, Zeus strącił go do Tartaru, gdzie wpleciono pyszałka w wiecznie obracające się koło ogniste.
Centaur Chiron (...) - prawość, mądrość, uczoność; zielarstwo; muzyka; łucznictwo. Jeden z dwóch centaurów (drugim był Folos) cieszących się dobrą opinią, nauczyciel Asklepiosa, wychowawca Achillesa i Jazona, przyjaciel Peleusa (któremu pomógł zdobyć nimfę morską Tetydę) i Heraklesa, który go niechcący zranił zatrutą strzałą. Chiron, nie mogąc wytrzymać bólu (a. znudzony długim życiem), zrzekł się nieśmiertelności na rzecz Prometeusza. Umieszczony na niebie jako gwiazdozbiór Strzelca.
Centaur Folos (...) - gościnność, prawość. Prawdop. inna wersja mitu o Chironie. Zginął od zatrucia się grotem strzały Heraklesa, gdy wyciągał ją z rany innego centaura.
Centaur Eurytion - dzikość, pijaństwo; w mit. gr. centaur, który na uczcie weselnej Pejritoosa i Hippodamei dał sygnał innym centaurom do porwania i zgwałcenia panny młodej i innych obecnych dam, co dało początek walce spokojnych zazwyczaj Lapitów z centaurami, tj. Centauromachii, symbolizującej zwycięstwo cywilizacji nad barbarzyństwem (centaurów pobito i zmuszono do opuszczenia Tessalii).
Centaur - siła kosmiczna; instynkt, podświadomość; istota, którą całkowicie owładnęły niskie instynkty, przeciwieństwo rycerza, Ateny (Minerwy); brutalność, barbarzyństwo, niegościnność, bezprawie; Nessos - centaur zabity zatrutą strzałą przez Heraklesa, gdy w jego obecności, oddzielony od niego tylko strumieniem, usiłował zgwałcić nowo poślubioną żonę bohatera, Dejanirę.
Centaury ciągnące wóz Dionizosa - dionizyjskie pijaństwo i rozpusta.
Centaur w chrześc. - niemoralność, cudzołóstwo; herezja, diabeł.
Centaury - przemoc, tyrania. W siódmym kręgu piekła centaury strzegą potępieńców, którzy używali przemocy wobec bliźnich: 'Tysiąc ich łuki nad fosą napina i godzi w duszę, co się z krwi wychynie' (Boska Komedia, Piekło 12, 73 - 4 Dantego, tł. E. Porębowicza).
Centaury - nieposkromiona żądza. 'Od góry są to kobiety, lecz w dół od pasa - chutliwe centaury' (Król Lear 4,6 Szekspira, tł. J. Paszkowskiego). W mit gr. Eros, bóg miłości, używa centaurów jako wierzchowców.
Moralny centaur - małżeństwo, mężczyzna i kobieta. 'Mieszkaniec Wschodu (...) czemuż nie wiąże, jak giaury, dwojga dusz w stadła - w moralne centaury?' (Don Juan 5,158 Byrona, tł. E. Porębowicza).
Centaur - dzika mądrość. 'Jest serca kraj (...) gdzie Centaur dzikiej naucza mądrości' (Jest serca kraj... 1 - 2 Tadeusza Micińskiego).
Centaur - jeździec z koniem. 'Sobieski to niemal centaur, tak bardzo wyobrażamy go sobie zrośniętego z koniem, żołnierz, rycerz, kawalerzysta' (Marysieńka Sobieska T. Boya - Żeleńskiego).
Centaur - gwiazdozbiór nieba płd., w Polsce niewidzialny [...].
W heraldyce: bohaterstwo na polu walki''
- Władysław Kopaliński ,,Słownik symboli''
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz