Piraci

 

,,Jego oczy błękitne lśnią jak niebo o świcie,

Jego oddech ognisty żarem niebios płonie,

Jego nozdrza zieją pożarów czarnym dymem,

Jego usta łunę płomieni niecą na nieboskłonie’’

– Lope de Vega o Francisie Drake’u.

O piratach dowiedziałem się po raz pierwszy, kiedy jako przedszkolak, w latach 90 – tych XX wieku kilkakrotnie widziałem w telewizji migawkę przedstawiającą bitwę piratów na statku. Nieobce mi były postaci fikcyjne takie jak Kapitan Hak z filmu Disneya o Piotrusiu Panie czy rzekomy korsarz Palemon z wiersza Jana Brzechwy. W gimnazjum przeczytałem ,,Wyspę skarbów’’ Roberta Louisa Stevensona, której jednym z bohaterów był pirat, Długi John Silver. Wcześnie poznałem też określenia ,,pirat drogowy’’ i ,,pirackie… płyty, kasety itd.

Słowo pirat oznacza rozbójnika dokonującego napadów na morzu. Cienka różnica między piratem a korsarzem (kaprem) polega na tym, że drugi (zaopatrzony przez swego władcę w specjalny list kaperski) napadał flotę handlową wrogich państwa, podczas gdy piraci łupili swoich i obcych bez wyboru. Dla ciekawostki: w moim rodzinnym Szczecinie istnieje nawet ulica Korsarzy.

Rozbojów na morzu dokonywany już w starożytności. Do niewoli piratów dostali się grecki filozof Diogenes i rzymski wódz Juliusz Cezar. W dobie cesarstwa, Rzymianie wyniszczyli piratów z rejonu Morza Śródziemnego. Na przestrzeni wieków piractwem zajmowali się min. iliryjska królowa Teuta (III wiek p. n. e.), irlandzcy scotae (to od nich, a nie od legendarnej, egipskiej księżniczki Scoty pochodzi nazwa Szkocja), wikingowie, pomorscy chąsiebnicy, legendarna Stenka z Pomorza Zachodniego, Joanna de Clisson (1300 – 1359), prowadząca prywatną wojnę z królem Francji, Filipem Pięknym, niemieccy Bracia Witalijscy łupiący statki Hanzy, których najbardziej znanym przedstawicielem był legendarny Klaus Störtebeker (1360 – 1401) ¹, turecki kapitan Chajr ad Din, nazywany Barbarossą (1466 – 1546), chińscy piraci wako (ich ataki stanowiły czynnik zniechęcający Chińczyków do podejmowania dalekich wypraw morskich), angielski korsarz i odkrywca Francis Drake (ok. 1540 – 1596), polscy kaprowie, którzy z upoważnienia króla Zygmunta Augusta łupili duńskie statki, ukraińscy Kozacy, którzy spalili min. Warnę, należącą wówczas do Imperium Osmańskiego, chorwaccy korsarze uskoki z miasta Senj ², Edward Teach, zwany Czarnobrodym (ok. 1675 – 1718), Anne Bony (1697 – 1782) i Mary Read (1685 – 1721), współcześni piraci z wybrzeży Somalii i wielu innych.

W literaturze fantasy można spotkać takich piratów jak: wiking Eryk Promiennoki – tytułowy bohater powieści H. R. Haggarda (zatrzymanym okrętom kazał płacić daninę, po czym puszczał je wolno), Conan i jego pierwsza miłość, Belit z Czarnego Wybrzeża, moskiewski restaurator Archibald Archibaldowicz z ,,Mistrza i Małgorzaty’’ Michaiła Bułhakowa (ubierał się jak pirat i krążyły o nim legendy miejskie, że kiedyś był nim naprawdę), korsarze z Umbaru (J. R. R. Tolkien ,,Władca Pierścieni’’), piraci będący przodkami Telmarczyków oraz łowca niewolników Gumo (C. S. Lewis ,,Książę Kaspian’’ i ,,Podróż ‘Wędrowca do Świtu’’), wiking Jorund Byk z komiksów o Thorgalu, Pieprzowi Piraci, z którymi walczył Marco Smerf, przypominający humanoidalne krokodyle, piraci z kreskówki ,,Wyspa Niedźwiedzi’’, Xena (nim spotkała Herkulesa zajmowała się min. piractwem), Jack Sparrow (bohater serii filmów ,,Piraci z Karaibów’’), oraz bohaterowie cyklu ,Justina Sompera ,,Wampiraci’’. Piracką tematykę poruszali też tacy autorzy jak: Tim Powers (,,Na nieznanych wodach’; powieść ta zainspirowała twórców ,,Piratów z Karaibów’’), Jacek Komuda (zbiór opowiadań ,,Czarna bandera’’) oraz Marcin Mortka (cykl ,,Morza Wszeteczne’’).

1 Odsyłam do posta: ,,Bezgłowy korsarz’’.

2 Odsyłam do posta: ,,Uskoki’’.