wtorek, 25 kwietnia 2023

,,Opowieści niesamowite. Literatura francuska''

 

,,Nicole była bardzo żarłoczna.

- Kocham mięsko! I chcę codziennie mieć je na talerzu – marudziła.

Ale jej rodzice byli bardzo ubodzy. Wreszcie nie mogąc słuchać błagań córki, poszli na cmentarz, wykopali nieboszczyka z grobu i nakarmili ją. Tego wieczoru Nicole siedziała sobie w kuchni. Nagle drzwi się otworzyły i do kuchni wkroczył trup w całunie.

- Umyj moja lewą nogę – nakazał.

Żarłoczna dziewczynka zrobiła to.

- A teraz umyj prawą – powiedział.

Ale kiedy Nicole uniosła całun, krzyknęła z przerażeniem:

- Ty nie masz prawej nogi!

- Nie mam – odparło ciało – bo ją zjadłaś.

I trup chwycił dziewczynkę, zaciągnął ją do grobu i tam pożarł całą. Kiedy Nicole ubyła z chałupy, jej biednym rodzicom wreszcie nie brakowało strawy’’ - Terry Deary ,,Strrraszna historia. Frenetyczna Francja’’




W kwietniu 2023 r. przeczytałem antologię ,,Opowieści niesamowite. Literatura francuska’’ zawierającą opowiadania z gatunków fantastyki i grozy. Wyboru dokonał i opatrzył wstępem Jerzy Parvi (1924 – 1997). Zbiór zawiera dzieła takich autorów jak: Jacques Cazotte (1719 – 1792), Charles Nodier (1780 – 1844)1, Gérard de Nerval (1808 – 1855), Prosper Mérimée (1807 – 1870) 2, Honoré de Balzac (1799 – 1850), Théophile Gautier (1811 – 1872), Jules Barbey d’Aurevilly (1808 – 1889), Auguste de Villiers de l’Isle – Adam (1838 – 1889), Guy de Maupassant (1850 – 1893), Anatole France (1844 – 1924) 3 i Guillaume’a Apollinaire’a (1880 – 1918) 4 w przekładach Juliana Tuwima (1894 – 1953) 5, Joanny Guze (1917 – 2009), Tadeusza Boya – Żeleńskiego (1874 – 1941) 6, Juliana Rogozińskiego (1912 – 1980), Ireny Dewitz, Eligii Bąkowskiej (1907 – 1994) i Adama Ważyka (1905 – 1982).



W opowiadaniu ,,Miłość do tego, co naturalne’’ Villiersa de l’Isle – Adama występuje postać historyczna. Prezydent Francji, Sadi Carnot (1837 – 1894) przechadzał się incognito po wiejskiej okolicy. Przyjął gościnę u ekscentrycznych Dafnisa i Chloe, którzy chcieli żyć na łonie natury tak jak bohaterowie dawnych sielanek. Między gościem a jego gospodarzami wywiązała się rozmowa o tym jak w XIX wieku zabrakło rzeczy naturalnych, nieskażonych wpływami cywilizacji technicznej. Puenta tego opowiadania pozostaje niepokojąco aktualna również w XXI wieku...


Postaci bardziej lub mniej nadprzyrodzone:



Biondetta, piękna kochanka hiszpańskiego żołnierza Don Alvara, przedstawiała się jako sylfida (żeński duch powietrza). W rzeczywistości jej postać skrywała samego Belzebuba, który potrafił zamieniać się także w potwornego wielbłąda mówiącego po włosku i małą, mówiącą suczkę. Don Alvaro nawiązał kontakt z demoniczną kochanką po tym jak w czasie pobytu w Neapolu wywołał diabła zachęcony przez swego dowódcę.



Trilby był figlarnym, lecz nieszkodliwym chochlikiem z Argyle. Po śmierci zamienił się w niego młody szkocki szlachcic, John Trilby Mac Farlane, brat św. Colombana. Duszek opiekował się domostwem rybaka Dougala. Nocami delikatnie i niewinnie pieścił jego żonę, Jeannie, zaś jej mężowi zapewniał obfitość połowów błękitnych ryb, które sprowadził aż z Japonii. Kiedy został przegnany egzorcyzmami starego, fanatycznego mnicha Rolanda, z chaty rybaka znikło szczęście i dostatek.




Mistrz Gonin był cygańskim kuglarzem, właścicielem tresowanej małpki i czarownikiem żyjącym w Paryżu w pierwszej połowie XVII wieku. O pomoc do niego zwrócił się sukiennik Eustache Bouteroue, który lekkomyślnie wyzwał na pojedynek żołnierza. Kuglarz zaczarował rękę sukiennika. W rezultacie Eustache zabił żołnierza w pojedynku, choć nie planował tego uczynić, a następnie wbrew swej woli pobił urzędnika. Został wtrącony do lochu, a następnie powieszony. Mistrz Gonin odciął rękę wisielca, aby wykorzystać ją do celów magicznych (zrobić z niej tzw. rękę chwały używaną przez dawnych złodziei). Tłum widział jak ucięta ręka sama szła na palcach w stronę czarownika.



Obraz straszliwych mąk jakie przechodziły dusze pokutujące w czyśćcu, prześladował Don Juana już w dzieciństwie. Cała jego edukacja u boku pobożnej matki i ojca, dumnego, hiszpańskiego szlachcica, ograniczała się do religii i wojaczki. Na studiach w Salamance wpadł w złe towarzystwo Don Garcii, młodzieńca, którego zrozpaczony ojciec ofiarował diabłu. Pod wpływem kolegi, Don Juan zaczął uczestniczyć w studenckich burdach, uprzykrzających życie mieszkańców Salamanki i uwodzić kobiety, aż stał się przyczyną śmierci swej kochanki. Po tym incydencie Don Juan i Don Garcii wzięli udział w tłumieniu antyhiszpańskiego powstania w Niderlandach. Don Juan powrócił do domu jako człowiek całkowicie zdemoralizowany. Jego czas pochłaniały wystawne uczty i uwodzenie kobiet. Wśród nich znalazła się nawet kochanka papieża i zakonnica. Nawrócił się kiedy spotkał na ulicy orszak żałobny złożony z dusz czyśćcowych. Przeraził się gdy kilkakrotnie usłyszał od nich w odpowiedzi, że uczestniczą w jego własnym pogrzebie. Od tego czasu wstąpił do zakonu dominikanów, gdzie oddawał się niezwykle surowej ascezie i został świętym.



Irlandzki podróżnik John Melmoth był tytułowym bohaterem powieści Charlesa Maturina ,,Melmoth the Wanderer’’ (1820), łączącym w sobie cechy Fausta i Żyda Wiecznego Tułacza. Tak jak Faust, Melmoth był uczonym, który zawarł pakt z diabłem. Otrzymał za to dodatkowe 150 lat życia. Od tego czasu błąkał się po świecie, szukając osoby, którą mógłby obarczyć swoim paktem. W opowiadaniu ,,Melmoth pojednany’’ Balzaca, tą osobą okazał się nieuczciwy, francuski kasjer, Castanier. Gdy poczuł w sobie nadprzyrodzone moce Melmotha (pozwalające czytać w myślach), w końcu sam postanowił odstąpić swoją potępioną duszę. W opowiadaniu tym zwróciło moją uwagę zamierzone bądź niezamierzone podobieństwo Melmotha do późniejszego Wolanda z ,,Mistrza i Małgorzaty’’. Skojarzenie z powieścią Bułhakowa nasuwa się zwłaszcza w motywie ukarania nieuczciwego urzędnika przez diabła oraz w scenie w teatrze.



Arria Marcella była piękną, młodą i zmysłową Rzymianką z Pompejów. Jej ojciec, Arrius Diomedies wyznawał chrześcijaństwo, podczas gdy córka trwała przy kulcie pogańskich bogów. Po tysiącach lat zarys jej ciała zachował się w wulkanicznej lawie, która przyniosła zagładę kwitnącemu miastu. W XIX wieku do Pompejów przyjechał z przyjaciółmi, Oktawian, młody, francuski marzyciel. Piękne kobiety z zamierzchłych wieków pociągały go bardziej niż te, które żyły w jego czasach. Wieczorem przeniósł się nieoczekiwanie w czasie do starożytności. Miło spędzał czas na uczcie wydanej przez Arrię Marcellę, aż przyszedł ojciec dziewczyny i odesłał go do jego czasów.



W opowiadaniu ,,Zjawa’’ Guya de Maupassanta, margrabia de la Tour – Samuel spotkał na zamku należącym do jego przyjaciela, ducha kobiety. Tytułowa zjawa kazała margrabiemu, aby czesał jej włosy, które okazały się lodowate w dotyku. Co ciekawe w słowiańskim folklorze istnieją przekazy o południach, które kazały pochwyconym na polu ludziom aby iskali ich włosy (Barbara i Adam Podgórscy ,,Encyklopedia demonów’’).



Horla to męskie imię nadane przez chorego psychicznie, niewidzialnemu wampirowi, przybyłemu statkiem z Brazylii. Choć straszydło zamiast krwią, żywiło się tylko wodą i mlekiem, budziło zabobonny strach. Dodać można, że Maupassant, który napisał opowiadanie o Horli, sam był chory psychicznie i wywarł wpływ na późniejsze horrory H. P. Lovecrafta.



Annie Morgan była młodą, ekscentryczną Amerykanką z Chicago. W swojej rezydencji we Francji posiadała liczne rzeźby min. Buddy i polskiego husarza. Jej stara matka należała do sekty biblijnej, ubierała się w worek i jadła z drewnianej miski. Annie wierzyła w reinkarnację i w to, że w poprzednim wcieleniu była starożytną Egipcjanką. Towarzyszył jej brodaty hipnotyzer i sympatyczny kotek. Zwróciła się z prośbą o konsultacje swego egipskiego kostiumu do poważnego archeologa, pana Pigeonneau, który uważał historię za ...pseudonaukę.



Honoriusz Subrac odróżniał się od innych ludzi tym, że najdosłowniej w świecie potrafił maskować się jak kameleon. Używał tego daru, aby uciekać przed szukającym zemsty mężem, któremu Subrac uwiódł żonę. Kiedy mąż zaskoczył ich w łóżku, niechcący zastrzelił żonę, zaś kochanek zdołał się wymknąć. Ostatecznie Subrac zginął przypadkiem, gdy mściciel ostrzelał ścianę, nie wiedząc, że on znienawidzony przezeń człowiek zlał się z nią.



Tematem przewodnim wielu z tych opowieści jest napięcie między pożądaniem erotycznym a katolicką moralnością. Fantazje bohaterów czasem przybierają postać powabnych demonów (np. Biondetta, Trilby). W opowiadaniu ,,Najpiękniejsza miłość Don Juana’’ Barbeya d’Aurevilly nadzwyczajnie pobożna dziewczynka wmówiła sobie, że zaszła w ciążę ze starszym mężczyzną. Z kolei rozpustni Don Juan de Maraña i Honoriusz Subrac, w czasie zaspokajanie swych egoistycznych żądz, przyczynili się do śmierci swych kochanek z rąk osób trzecich.



1 Odsyłam do posta: ,,Trilby’’.

2 Odsyłam do posta: ,,Niesamowita Litwa, czyli ‘Lokis. Rękopis profesora Wittembacha’’.

3 Odsyłam do posta: ,,Wyspa Pingwinów’’.

4 Guillaume Apollinaire był z pochodzenia Polakiem i nazywał się Wilhelm Apolinary Kostrowicki. Odgrywa ważną rolę w powieści fantasy Jeana Raspaila ,,Siedmiu jeźdźców’’, którą zrecenzowałem na tym blogu.

5 Odsyłam do postów: ,,Czary i czarty polskie oraz wypisy czarnoksięskie’’ i ,,Czarna msza’’.

6 Odsyłam do posta: ,,Tadeusz Boy – Żeleński’’.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz