Paweł Jasienica

,,Jasienica Paweł właśc. LEON LECH BEYNAR (1909 – 70), pisarz hist., publicysta. Uczestnik kampanii wrześniowej. W czasie okupacji żołnierz ZWZ, później AK. Po wojnie publicysta i recenzent, m.in. ‘Tygodnika Powszechnego’. W 1959 – 62 wiceprezes ZG ZLP, ostatni prezes Klubu Krzywego Koła. W 1966 – 70 wiceprezes ZG Pol. Pen Clubu. W 1964 jeden z sygnatariuszy ‘Listu 34’ w obronie wolności słowa. Wystąpił w obronie uczestników wydarzeń marcowych 1968, represjonowany i objęty zakazem druku. [...]’’ - ,,Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa Gutenberga tom 25 Suplement Grancille do kongijski konflikt’’.

O Pawle Jasienicy dowiedziałem się w klasie piątej przeglądając katalog reklamowy ,,Świata Książki’’. Urodził się w Symbirsku w Rosji (tak jak Lenin) i miał tatarskich przodków. W okresie międzywojennym pracował jako spiker w radiu w Wilnie. Jako żołnierz AK uczestniczył w egzekucji wójta kolaborującego z Sowietami. Po II wojnie światowej był inwigilowany przez SB za pośrednictwem swej drugiej żony Zofii O’Bretanny.

Jego książkami zaczytywałem się w gimnazjum i liceum. Na pierwszy ogień poszedł ,,Słowiański rodowód’’, potem zaś: ,,Polska Piastów’’ (nauczycielka historii pani Anna ov Scayapakova polecała tę książkę uczniom, a Jakopas ov Statev mówił o Autorze: ,,to ten garbaty’’), ,,Polskę Jagiellonów’’, trzy tomy ,,Rzeczypospolitej Obojga Narodów’’ (,,Srebrny wiek’’, ,,Calamitatis Regnum’’ i ,,Dzieje agonii’’), ,,Ostatnia z rodu’’ (o królowej Annie Jagiellonce; to właśnie z tej książki zapożyczyłem postać czarownicy zwanej Wielkim Ożogiem¹), ,,Polska anarchia’’, ,,Rozważania o wojnie domowej’’ (o rewolucji francuskiej; praca pokazująca jak łatwo to co z założenia miało być ,,dla ludu’’ przeradza się w rzecz skierowaną przeciwko ludowi), ,,Myśli o dawnej Polsce’’, ,,Dwie drogi’’ (o powstaniu styczniowym), oraz ,,Pamiętnik’’.

Postać i twórczość Pawła Jasienicy budziły we mnie fascynację. W fantazji ,,Klasa nie z tej ziemi’’ niejaki Mądraliński poszedł na szkolny bal w przebraniu Pawła Jasienicy². Do dziś przechowuję wykonany przez siebie rysunek przedstawiający Jasienicę wśród napisanych przez siebie książek (kiedy pokazałem go Babci, pomyślała, że przedstawia… Hitlera). Autor ten pojawia się również w moim poemacie dygresyjnym ,,Milenium, czyli Nowe Triumfy’’³. Twórczość Jasienicy jest przepojona patriotyzmem i wczasach PRL – u stanowiła cenną odskocznię od mocno zideologizowanej historiografii marksistowskiej. Na studiach moja fascynacja znacznie osłabła, kiedy profesorowie, mimo szacunku do Jasienicy powiedzieli mi, że bardziej kompetentni odeń są zawodowi historycy (w podobny sposób zostałem zrażony do twórczości Bogusława Wołoszańskiego).

Oto przykładowe treści, jakie znalazłem w książkach Jasienicy:

- Autor ten był zwolennikiem teorii autochtonicznej zakładającej obecność Słowian na ziemiach polskich od czasów kultury łużyckiej. Był to obowiązujący paradygmat polskiej archeologii aż do lat 70 – tych XX wieku (dziś zostałby uznany za turbosłowianina).

- Kobiety z plemienia Śłężan nie rozumiały dlaczego miałyby się oczyszczać po porodzie, skoro nie zrobiły nic złego, a dały początek nowemu życie (Jasienica określa ich postawę jako ,,moralnie piękną’’).

- Postaciami pozytywnymi w esejach Jasienicy są min. anglosaski król Alfred Wielki, św. Metody, Piastowie (zwłaszcza: Mieszko I, Bolesław Chrobry, Bolesław Krzywousty, Władysław Łokietek i Kazimierz Wielki), Władysław Jagiełło, Bona Sforza, Stefan Batory, Jan III Sobieski, Stanisław Leszczyński, Tadeusz Kościuszko, bułgarski car Borys III i rumuński dyktator Ion Antonescu (Autor w ,,Słowiańskim rodowodzie’’ chwalił ich za odwagę sprzeciwiania się Hitlerowi mimo że ich kraje były sojusznikami III Rzeszy), oraz papież św. Jan XXIII (za ekumenizm).

- Jako postaci negatywne (nie zawsze sprawiedliwie) zostali uznani: św. Stanisław (za Tadeuszem Wojciechowskim), królowie z dynastii Wazów (Zygmunt III Waza, Władysław IV i Jan Kazimierz; za naruszanie tolerancji religijnej i wplątanie Polski w niepotrzebne wojny ze Szwecją i Rosją), przeor Augustyn Kordecki (za Olgierdem Górką), Stefan Czarniecki oraz królowie z dynastii Wettinów (August II Mocny i August III Sas).

- W książkach Jasienicy można znaleźć też przykłady dawnych legend np. krzyżackiej propagandy usprawiedliwiającej podboje przychylnością Boga⁴, o narodzinach Czyngis – chana z grudką krwi w zaciśniętej piąstce⁵, czy o uśpionym wewnątrz góry wojsku cesarza Fryderyka Barbarossy⁶ (postać owego cesarza pojawia się w powieści fantasy ,,Małe, duże’’ Johna Crowleya). Co ciekawe Jasienica uważał Nawojkę – dziewczynę, która potajemnie studiowała w Akademii Krakowskiej za postać historyczną. ⁷

- Jasienica twierdził, że Jagiełło zmarnował zwycięstwo pod Grunwaldem w 1410 r. ponieważ nie zdobył Malborka (powoływał się przy tym na list wielkiego mistrza Henryka von Plauen do polskiego króla). Na stronie ,,Historyczne bzdury’’ na Facebooku ten pogląd jest zakwestionowany.

- Pewien polski publicysta z XVIII wieku opowiadał się za nierealną unią Polski i Wielkiej Brytanii.

Jasienica pisał ciekawie, pięknym literackim językiem nie stroniącym od humorystycznych sformułowań np. ,,Od jakiejkolwiek ideologii słowiańskiej zachowaj nas Panie’’ (,,Słowiański rodowód’’) czy ,,Dla Polaków szkodliwa jest nie wódka, lecz woda sodowa’’ (,,Polska anarchia’’).

            Śniło mi się, że Paweł Jasienica nosił długie włosy i napisał wielotomowy cykl o historii Polski, w czasie okupacji hitlerowskiej ukrywał się u sióstr, zaś Niemcy wyszukiwali jego dzieła, by je niszczyć.

1 Odsyłam do opowiadania fantasy ,,Wielki Ożóg’’ dostępnego na tym blogu ;).

2 Odsyłam do posta: ,,Klasa nie z tej ziemi’’.

3 Odsyłam do posta: ,,Triumf Nauki’’.

4 Odsyłam do postów: ,,Legendy krzyżackie’’ i ,,Legenda o Krzyżakach’’.

5 Odsyłam do posta: ,,Legenda o Czyngis – chanie’’.

6 Odsyłam do posta: ,,Legenda o Barbarossie’’.

7 Odsyłam do posta: ,,Legenda o Nawojce’’ i opowiadania fantasy ,,Nawojka’’ dostępnego na tym blogu.