Mitologia indyjska

,,Tak więc w hinduizmie ludzie badają i wyrażają boską tajemnicę poprzez niezmierną obfitość mitów’’ - ,,Nostra Aetate’’.

,,- Co się przez oko widzieć nie da, lecz przez co samo oko widzi – wierzę, że to jest właśnie Brahma, a nie to co tu wszyscy czczą... Co się przez ucho słyszeć nie da, lecz przez co samo ucho słyszy – wierzę, że to jest Brahma, a nie to co tu wszyscy czczą... Co się przez myśl pomyśleć nie da, lecz przez co sama myśl pomyślana jest – wierzę, że to jest właśnie Brahma, a nie to co tu wszyscy czczą...

- Amen – rzekł ojciec Franciszek. - Mówiłeś o Bogu, Stwórcy wszechistnienia, który nie jest Bogiem twoim lub moim, lecz Bogiem Jedynym, Wszechwiedzącym i Wszechmocnym. […]'' - Zofia Kossak ,,Szaleńcy Boży''

W 1994 r. czytając w czasopiśmie przyrodniczym ,,Zwierzaki'' (1992 – 1999) artykuł o indyjskich paradach malowanych słoni, po raz pierwszy dowiedziałem się o indyjskim bogu mądrości o imieniu Ganesza, mającym postać człowieka z głową słonia (notabene słonie są bardzo inteligentnymi zwierzętami wbrew temu co pisał o nich Julian Tuwim w ,,Słoniu Trąbalskim''). W klasie piątej czytając powieść Alfreda Szklarskiego ,,Tomek na tropie yeti'' poznałem mit o pochodzeniu słoniowej głowy tego boga. Ganesza był synem bogini Parwati zrodzonym z jej woskowiny z ucha. Śiwa uciął mu głowę za podglądanie nagiej bogini, potem zaś tego pożałował. W miejsce uciętej głowy Ganeszy przyprawił mu głowę słonia – pierwszego zwierzęcia, które wyszło z lasu (mit ten wykorzystałem w zbiorze opowiadań ,,Legenda'' pisząc historię, w której Enk Rigel dosłownie stracił głowę w walce z Ognistym Ksykunem podczas wyprawy po Perły Głosu, zaś po powrocie na Ziemię, przyprawiono mu głowę słowika). W Indiach podobiznę Ganeszy drukuje się na okładkach szkolnych zeszytów. Był on pierwowzorem takich fantastycznych postaci jak: Yag Kosha napotkany przez Conana w Wieży Słonia w Zambouli (odsyłam do posta: ,,Conan – władca wyobraźni'') i Chaugnar Faugn z mitologii Cthulhu (odsyłam do posta: ,,H. P. Lovecraft i mitologia Cthulhu''). W mojej mitologii stał się pierwowzorem Olfów – rasy ludzi z głowami słoni żyjących w Bharacji.

W 1996 r. poznałem mit o bogu Ramie – jednym z awatarów (wcieleń) boga Wisznu.

,,KTO JEST BOHATEREM RAMAJANY?
Bohaterem Ramajany, największej staroindyjskiej epopei rycerskiej jest Rama, władca królestwa Adżodii (dziś Awadh) w północnych Indiach. Rama miał być siódmym wcieleniem boga Wiszn, który przybył na ziemię, aby ocalić ludzkość od zła.
Ramajanę (dosłownie 'dzieje Ramy') napisał poeta o imieniu Walmiki, który żył w II lub I w. p. n. e. i posługiwał się językiem staroindyjskim zwanym sanskrytem. W siedmiu księgach poematu przedstawiono pełne przygód życie Ramy, który w turniej zdobył rękę księżniczki Sity. Rama szykował się do objęcia tronu Adżodii, został jednak wygnany przez swego ojca i zmuszony do zamieszkania w puszczy wraz z żoną i przyrodnim bratem Lakszmanem.
Gdy wygnańcy przebywali na odludziu, demon Rawana, król Cejlonu (obecnie Sri Lanka), porwał Sitę. Z pomocą Sugriwy, władcy małp, i jego generała, mądrej małpy o imieniu Hanuman, Lakszman i Rama odbili brankę. Małżonkowie powrócili do Adżodii, a Rama zdobył tron'' – Bridget Daly (red.) ,,Kim oni byli? Księga pytań i odpowiedzi o sławnych ludziach''

W 2015 r. obejrzałem kreskówkę na podstawie ,,Ramajany'', która bardzo mi się spodobało. Uznałem, że jest to bardzo piękny mit mający liczne analogie z kulturą rycerską w Europie.

W pierwszej klasie gimnazjum wiele informacji o mitologii indyjskiej znalazłem w ,,Ilustrowanej encyklopedii mitów i legend świata'' Arthura Cotherella. Dowiedziałem się z niej o kolejnych wcieleniach boga Wisznu, który razem z bogami Brahmą i Śiwą tworzył triadę Trimurti. Owe awatary to:

- ryba Matsja (ostrzegła Manu przed potopem i skłoniła go do budowy arki; początkowo miała się pojawić w zbiorze moich opowiadań ,,Dom'' jako złota rybka),

- żółw Kurma (wyłowił skarby zatopione w czasie potopu; w zbiorze opowiadań ,,Dom'' jego rolę odegrał skruszony Swarszczur,

- dzik Waraha (wyłowił Ziemię z wody),

- człowiek – lew Narasinha (pogromca demona Hirakanjaśipu uzurpującego sobie cześć boską),

- karzeł – bramin Wamana (stwórca Gangesu),

- Paraśurama, czyli Rama z Toporem (pogromca złego króla Kartawirji),

- Rama (wspomniany już król Adżodii; pogromca demona Rawany, który uprowadził na Lankę jego żonę Sitę; twórca Mostu Ramy, czyli obecnego Mostu Adama; lądowego połączenia między Indiami a Sri Lanką),

- Kryszna (pogromca demona Kansy; razem ze swym przyjacielem Ardżuną walczył na polu Kurukszetry co opisał Wjasa w ,,Mahabharacie''),

- Budda (postać historyczna; książę Siddartha Gautama; w czasie medytacji był kuszony za pomocą iluzji przez demona Marę, którego Wojciech Cejrowski utożsamia z Lucyferem;),

- Kalkin (jeździec na białym koniu, mający zniszczyć zło przy końcu obecnej kalijugi).

Poznałem również o bełtaniu oceanu przez bogów i asury górą Mandarą owiniętą wężem Wasuki, w wynik czego powstał cudowny lek – Amryta (zainspirowało mnie to do napisania opowiadania ,,Atyrma''), o krwawej walce bogini Kali z demonicznym bawołem Raktabiją (mit ten wykorzystałem pisząc opowiadanie ,,Mama'' ze zbioru ,,Dom'' o pojedynku kobiety z bawołem Silniejewem z moskiewskiego zoo), o górze Meru – indyjskim Olimpie i górze Kajlas – siedzibie Śiwy, o jego wierzchowcu byku Nandinie, o wężach – wielogłowym Kaliji (pokonanym przez Krisznę tańcem) i Muczalindzie (olbrzymia kobra, która osłoniła swym kapturem medytującego Buddę), małpim bogu Hanumanie (w indyjskim mieście Alipurduar mieszka Chandra Oraon; mężczyzna z 37 – centymetrowym ogonem, który doczekał się czci jako wcielony Hanuman), bogu śmierci Jamie – władcy zaświatów i sędzim dusz, wężowej rasie Nagów (w mojej mitologii z ich najazdem walczył zmiennokształtny wodnik Volch Alabasta wzorowany na Wołchu Wsiesławiczu), o bogu ognia zwanym Agni (dosiadał barana; duże, negatywne wrażenie zrobił na mnie mit o pomocy jakiej Kriszna i Ardżuna udzielili Agniemu w spaleniu lasu Khandawa wraz z jego mieszkańcami; jak Czytelnik widzi w mitach indyjskich też pojawia się okrucieństwo), oraz o żonie Wisznu; bogini piękna, szczęścia i bogactwa Lakszmi (w 2005 r. w Biharze urodziła się dziewczynka Lakshmi Tatma, mająca osiem kończyn, którą uznano za wcielenie bogini).

W gimnazjum wielokrotnie czytałem piękną książkę czeskiego zoologa, Zdenka Veselovsky'ego ,,Głosy dżungli'' opowiadającą o zwierzętach Indii. Z książki tej poznałem legendy o Bengalii – królu tygrysów strzegącym świątyń i grobowców, o czarnych tygrysach, o Buddzie w poprzednich wcieleniach będących min. jeleniem i słoniem, o Krisznie, który wyposażył nosorożce w pancerze, chcąc ich użyć w bitwie, o dziku zwanym Warraha – awatarze Wisznu, który wyłowił Ziemię z potopu, czy o pewnym królu, który nie chcąc nigdy zabijać żadnych zwierząt wyciął sobie kawałek ciała, aby nakarmić nim jastrzębia, w którego zamieniony był bóg Indra. Owe opowieści wywarły wpływ na moją mitologię – dotyczy to zwłaszcza postaci tygrysiego króla Bengalii.

W 2002 r. czytając katolickie czasopismo ,,Franciszkański Świat'' natrafiłem na artykuły dominikanki, siostry Michaeli Pawlik (pierwowzór św. Mikal Pawlimiry ze Świata Dziesięciu Kontynentów), zawierające surową krytykę hinduizmu. Michaela Pawlik niegdyś pracowała jako wolontariuszka w Indiach i posiada ogromną wiedzę o indyjskiej religii i kulturze. Charakterystyczna dla tej religii wiara w reinkarnację jest nie tylko nie do pogodzenia z jakimkolwiek odłamem chrześcijaństwa, ale także sankcjonuje system kastowy (podział na braminów, kszatrjów, wajśów i śudrów), który przyczynił się walnie do nędzy ogromnych rzesz ludzi w Indiach. W oryginalnym hinduizmie granice owych kast są ściśle zamknięte, a przejście do wyższej kasty możliwe jest tylko po śmierci danego człowieka, co zamyka drogi awansu społecznego dla przedstawicieli kast niższych. Dla przedstawicieli kast wyższych, kontakt z kastami niższymi powoduje rytualną nieczystość (stąd wzięło się pojęcie pariasów, czyli ludzi, których nie wolno nawet dotykać, by się nie skalać). System kastowy został de iure zniesiony przez indyjską konstytucję, lecz de facto nadal funkcjonuje. Choć Hindusi mają opinię ludzi łagodnych, praktykowali takie barbarzyńskie zwyczaje jak: sati – palenie wdowy razem z ciałem zmarłego męża (zakazali tego Brytyjczycy w XIX wieku¹), prostytucję sakralną, oraz ofiary ze zwierząt, a nawet z ludzi. W hinduizmie występuje autosoteria – człowiek dzięki jodze może stać się bogiem i odbierać cześć od innych bóstw (nie do pogodzenia z chrześcijaństwem). Indyjskie święte księgi (Wedy) zostały w XX wieku przeredagowane w ten sposób, że nieprzystające do naszej moralności fragmenty zostały zastąpione fragmentami z ,,Biblii'' (np. zastąpiono sati lewiratem, nazwano pariasów ,,Bożym ludem'' itd.). Owa tzw. ,,Neowedanta'' jest dziełem samego Gandhiego – człowieka szlachetnego, który na swój sposób kochał Jezusa, ale który nie chciał porzucić religii przodków, a tylko ją zreformować. Bogowie hinduscy nie są tożsami z Bogiem czczonym przez chrześcijan (zostali wymyśleni przez ludzi tak jak np. bóstwa Olimpu). Egzorcyści stanowczo ostrzegają przed uprawianiem jogi, ponieważ w hinduizmie ma ona za cel otwieranie czakramów – energetycznych centrów w ciele człowieka i przebudzanie w nim wężowej bogini Kundalini (odsyłam tu do książki ,,Mityczny obraz'' Josepha Campbella). Dla chrześcijanina jest to złamanie pierwszego przykazania. Chrześcijańską alternatywą wobec jogi są: Eucharystia, Różaniec i lektura Pisma Świętego :). Kult przysłowiowych już świętych krów przyczynia się do zniszczenia roślinności (jest ich po prost za dużo) i do głodu, jako, że ich mięso się marnuje (pisał o tym zoolog Zdenek Vesolovsky w ,,Głosach dżungli''). Do hinduizmu (oraz do buddyzmu) nawiązują ponadto liczne destrukcyjne sekty (np. ruch Hare Kriszna propagowany na Przystanku Woodstock). Trzeba przyznać, że głoszenie tych rzeczy wymaga dużej odwagi w dobie New Age i politycznej poprawności.

W 2006 r. z książki Andrzeja Sapkowskiego dowiedziałem się o potężnym, boskim orle o ludzkim ciele, noszącym imię Garuda – wierzchowcu Wisznu, śmiertelnym wrogu wężowej rasy Nagów i herbowym ptaku Indonezji i Tajlandii (w Indonezji jego imię noszą linie lotnicze). Garuda symbolizuje wiedzę tajemną zawartą w ,,Wedach'' co skłoniło mnie do wysnucia hipotezy, że biały orzeł niosący księgę – symbol używany przez złego Lucerusa z książki ,,Ariel – wnuk Alhara'' Małgorzaty Nawrockiej, może być właśnie Garudą (zainteresowanych odsyłam do posta: ,,Anhar – Alhar – Ariel. Trylogia antymagiczna''). W mojej mitologii Garuda był wielkim, dwugłowym, kolorowym orłem, który żył całe ery w swym gnieździe w górach Imalain, polował na olbrzymie węże i kiedy magiczny kocioł napełniał się mięsem przybywał by bronić plemienia Rakonogów z Estirany.

W 2007 r. dowiedziałem się o upiorze zwanym piścaća:

,,'Słownik mitologii hinduskiej' podaje, że piśaća to przypominające wyglądem nietoperza demoniczne istoty o ostrych zębach, najbardziej krwiożercze i napastliwe ze wszystkich złych stworzeń. Piśaća należą do trzeciej, najpodlejszej grupy demonów – określa się je mianem kr wjad ('pożeracz surowego mięsa' lub 'pożeracz trupów'). Według źródła w jednym z hymnów 'Atharwawedy' błaga się Agniego (boga), by odtworzył choremu człowiekowi ciało pożarte przez piśaća. […]'' - Tadeusz Oszubski ,,Tajemnicze istoty''

W mojej mitologii, piśaće żyły w Bharacji, oraz w takich światach jak Cudomiria i Świat Dziesięciu Kontynentów.

W 2008 r. dowiedziałem się o indyjskich wampirach.

,,Indyjska Vetala ma wygląd niechlujnej starej wiedźmy. Napastuje śpiące kobiety, zwłaszcza pijane lub obłąkane. Cejlońska Maha Sohom, najżarłoczniejsza, czai się na rozdrożach, by chłeptać krew przechodzących słoni'' – Jan Gondowicz ,,Zoologia fantastyczna uzupełniona (uzupełniona)''

Z tego samego opracowania dowiedziałem się również o fantastycznym zwierzęciu zwanym makara:

,,Hinduski odpowiednik zodiakalnego Koziorożca, a także tradycyjny wierzchowiec bóstw w podróżach morskich. […] przybiera cechy licznych – nie tylko wodnych – stworzeń. Gdy dosiada go Wisznu – miewa rogi jelenia, skrzydła gryfa, grzbiet tygrysa, łapy żółwia, ogon smoka i oczy człowieka, a zwie się Kantaka. Wedle życzenia boga wód Waruny zyskuje głowę orła, grzywę konia, pierś odyńca, stopy lisa, ogon delfina i łuskę karpia, a zwie się wtedy Asita – denshtra. Gdy zaś służy bogini Gangesu, pyszni się trąbą słonia, kłami rekina, porożem barana, grzbietem krokodyla, ogonem węża i odnóżami w kształcie kwiatów lotosu, zwać się Jalarupa. […] Główne jego imię znaczy w sanskrycie 'Czarnozęby'. Ta jedna cecha bowiem istnieje w pojedynczym tylko egzemplarzu acz w nieskończonych – w pewnym zestawie odmianach kształtów. Mieszkańcy ludnego hinduskiego panteonu, nie mogący się obyć bez paradnej wahany (czyli boskiego środka lokomocji), mają po prostu rozmaite gusta. Lecz jak przystało na spolegliwe monstrum, które czas jakiś kryło w brzuchu przed okiem groźnego Śiwy boga miłości Kamę – makara to zwierz odznaczający się iście boską cierpliwością'' – Jan Gondowicz ,,Zoologia fantastyczna uzupełniona (uzupełniona)''

W mojej mitologii, w erze jedenastej Tarkwiniusz, król Sonoru czcił potwora morskiego Makarę i składał mu ofiary z ludzi.

W 2016 r. przeczytałem monografię Barbary Grabowskiej ,,Kryszna. Z dziejów literatury indyjskiej''. Bohater tej pracy, awatar Wisznu, przez starożytnych Greków utożsamiany z Heraklesem, był synem Wasudewy i Dewaki, a bratem Balaramy. Jego imię znaczy ,,Czarny'', bowiem począł się z czarnego włosa (Balarama począł się z włosa białego). Przybranymi rodzicami obu bogów byli pasterze Nanda i Jaśoda. Jako małe dziecko kradł pasterkom masło i karmił nim małpy. Kriszna był pasterzem świętych krów i wojownikiem; uczestnikiem epickiej bitwy na polu Kurukszetry. Zwalczał kult boga burzy Indry. Raz ze swych włosów stworzył czarne wilki zagryzające krowy. Od najmłodszych lat walczył z licznymi demonami jak: kobieta – sęp Putana, dziki osioł Dhenuka (odsyłam do posta: ,,Osioł w mitologii indyjskiej''), wielogłowy wąż Kalija szukający w rzece Jamunie schronienia przed boskim orłem Garudą (Kriszna pokonał go tańcząc), gigantyczny wąż Aghasura (Kryszna wyswobodził swoich przyjaciół pasterzy z jego trzewi co moim zdaniem jest ,,ziarnem Słowa'; przygotowaniem do wiary w Zmartwychwstanie), w końcu zaś zabił swego najgroźniejszego wroga – demonicznego króla Kansę, który przywłaszczył sobie władzę nad Mathurą (zmierzając tam, Kryszna uzdrowił garbuskę Kubdżę). Kriszna miał bardzo bujne erotyczne. Poślubił (według różnych źródeł) 6 – 16 007 żon (jedna z nich była córką niedźwiedzia). Romansował z licznymi, pięknymi i zamężnymi pasterkami, z których najbardziej upodobał sobie Radhę, oczywiście mężatkę. Dla ciekawostki: Kriszna był pierwowzorem bharackiego pasterza Krisina z mojej mitologii, zaś jeden z żyjących w Indiach motyli nosi nazwę paź Kriszny.

Mitologia indyjska jest wdzięcznym źródłem inspiracji dla twórców fantasy. Już Henryk Sienkiewicz, znany głównie z realistycznych powieści historycznych, napisał dwie inspirowane omawianą mitologią baśnie ,,Dwie łąki'' i ,,Bądź błogosławiona'' ze zbioru ,,Baśnie i legendy''. Do mitologii tej nawiązywali: R. E. Howard (wspomniany już Yag – Kosha przypominający Ganeszę, kult Hanumana w erze hyboryjskiej, wyznawcy Asury, reinkarnacja), H. P. Lovecraft (Chaugnar Faugn podobny do Ganeszy), C. S. Lewis (Tasz; bożek Kalormeńczyków przypominał bóstwa indyjskie tym, że miał wiele rąk; odsyłam do posta: ,,Cudowny świat Narnii''), M. Ende (mam na myśli żółwicę Wielką Morlę; odsyłam do posta: ,,Niekończąca się historia''), Roger Zelazny (napisał powieść ,,Pan Światła'' o herosie Mahasamatmanie, czyli Majtrei – Buddzie mającym pojawić się w przyszłości), Terry Pratchett (spopularyzował indyjski mit o płaskim świecie leżącym na olbrzymim żółwiu Wielkim A'Tuinie, na którym stały cztery słonie - dignagi), N. Gaiman (w ,,Amerykańskich bogach'' pojawia się min. bogini Kali), J. K. Rowling (jednym z horkruksów Voldemorta był wąż Nagini, co nawiązuje do Nagów), Andrzej Pilipiuk (po śmierci Jakuba Wędrowycza na marskość wątroby, św. Piotr i Lucyfer uzgodnili, że bimbrownik w następnym wcieleniu będzie rozpijać muzułmanów na Pustyni Lubelskiej, co nie spodobało się bóstwom indyjskim; te opowiadanie rzecz jasna nie ma na celu propagowania wiary w reinkarnację, a jedynie cele satyryczne ;), oraz indyjski pisarz Amish Tripathi, hinduista i autor ,,Trylogii Śiwy'' (jej pierwszy tom; ,,Nieśmiertelni z Meluhy'' ukazał się w Polsce).

Jeśli chodzi o mój stosunek do wierzeń indyjskich, to nie jestem hinduistą, ani nikogo do tego nie zachęcam. Trzeba przyznać, że mitologia indyjska jest bardzo piękna, barwna, bogata i ciekawa, ale nawet najpiękniejsza mitologia nie może zastąpić Ewangelii.

Śniło mi się, że:

- w Polsce, w szkockiej osadzie niedaleko Poznania żyły trzy kruki: Mitra, Indra i Waruna,

- nakręcono film fantasy o Krisznie (inspiracji do tego snu dostarczył mi Sprague de Camp pisząc cykl książek science – fiction o feudalnej planecie, zwanej Kriszna),

- byłem w szkole, po której kręcili się ludzie przebrani za bóstwa indyjskie; widziałem półnagiego mężczyznę przebranego za boga Wisznu (miał łysą głowę, był cały pomalowany na niebiesko, na piersiach miał grube, białe pasy), podobnie pomalowana była kobieta odgrywająca jego żonę.

1 Podobne zwyczaje istniały u pogańskich Słowian i Skandynawów; w ,,Eddzie'' bogini Nanna po śmierci swego męża, boga Baldera, dobrowolnie wybrała śmierć na jego stosie pogrzebowym.