,,Łzy na sprzedaż''

,,charleston, początkowo taniec kolorowej ludności stanu Pd. Karolina w USA (miasto Charleston), popularyzowany w objazdowych rewiach jako taniec solowy i sceniczny. W latach 20. XX w. stał się modnym tańcem towarzyskim; w metrum 4/4 zbliżonym do fokstrota’’ - ,,Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa Gutenberga tom 23 Suplement A do Chiny’’

W sierpniu 2018 r. obejrzałem serbski film fantasy (odmiana: realizm magiczny) ,,Łzy na sprzedaż’’ (tytuł oryginału: ,,Čarlston za Ognjenku’’) z 2008 r. w reżyserii Uroša Stojanovicia (ur. 1973). Akcja rozgrywa się w okresie międzywojennym w Jugosławii; w fikcyjnej serbskiej wiosce Pokrp i w stołecznym Belgradzie. Na filmie pojawia się hotel Pałac Albanii otwarty w 1940 r. (atak Niemiec na Jugosławię miał miejsce w 1941 roku).

Zatrzymajmy się na samej wiosce Pokrp. Mieszkały w niej same kobiety, ponieważ niemal wszyscy mężczyźni polegli na wojnie. Wieś powróciła do matriarchatu i pogaństwa. Nie było w niej popa – zamiast niego działała z Pokrpie młoda czarownica nosząca nakrycie głowy z kruczego skalpu. We wsi znajdowało się jezioro powstałe z łez kobiety, która straciła męża. Mówiono o nim, że było przeklęte. Ponieważ było słone jak morze, żyły w nim rozgwiazdy. Kobiety z Pokrpu obsesyjnie pożądały mężczyzn, których zostały tak brutalnie pozbawione. Tymczasem jedynym mężczyzną w wiosce był nienadający się do wojska, stary i niedołężny Bisa. Zmarł gdy dziewica Ognjenka wrzasnęła z obrzydzenia mając z nim uprawiać seks. Podczas I wojny światowej właściciel miejscowej winnicy starannie ją zaminował, aż w końcu sam zginął następując na minę. Od tego czasu winnica (serbskie: ,,vinograd’’) zmieniła nazwę na ,,minnica’’ (serbskie: ,,minograd’’).

Głównymi bohaterkami są siostry – tytułowa Ognjenka (grana przez Sonję Kolačarić) – blondynka o długim warkoczu i Mała Boginja (w jej roli wystąpiła Katarina Radivojević) – ciemnowłosa i mająca niewiele szacunku dla autorytetów (wbrew przestrogom siostry kąpała się w jeziorze łez woląc być przeklętą niż brudną). Siostry były zawodowymi płaczkami, ponieważ nic innego nie umiały robić (stąd polski tytuł filmu). Za spowodowanie zgonu starego Bisy miały być spalone na stosie, lecz uniknęły kary składając obietnicę, że sprowadzą mężczyzn. Wyruszyły więc w długą wędrówkę po serbskich bezdrożach. W miasteczku spotkały wędrownych artystów – Dragoljuba, zwanego ,,Człowiekiem ze Stali’’, który wystrzeliwał siebie z armaty (wybranek Ognjenki) i Arsenija - ,,Króla Charlestona’’ - wybranka Małej Boginji. Mała Boginja i Arsenij jechali ukradzionym karawanem do Belgradu (ukazana została symboliczna scena wyrzucenia z auta trumny z nieboszczykiem i uprawianie w nim seksu; moim zdaniem oznacza to walkę życia ze śmiercią; motyw charakterystyczny dla całego tego filmu). W końcu obie pary spotkały się w Pokrpie. Dragoljub i Arsenij byli dosłownie rozchwytywani przez miejscowe kobiety. Ostatecznie Arsenij i Mała Boginja zginęli obejmując się w ,,minnicy’’, zaś Ognjenka i Dragoljub wyjechali do Belgradu – symbolu nowoczesności, szczęścia i zabawy.

Oprócz jeziora łez i wiejskiej czarownicy w filmie pojawiają się też takie motywy fantastyczne jak magiczna wódka ,,pajęczarka’’ (złocisty trunek z zatopionym w nim pająkiem), po której wypiciu do kobiet przyszli zatańczyć ich polegli na wojnie mężowie i dzieci, zamieni w wampiry o ciałach noszących ślady śmiertelnych ran.

Babcia obu sióstr – Wielka Boginja nauczyła je zawodu płaczki. Umarła gdy po raz pierwszy zobaczyła karawan (wcześniej nigdy nie widziała samochodu). Jej dusza nie poszła w zaświaty. Ukazywała się ubrana na czarno, z kredowobiałą twarzą i w spiczastym czepcu. Potrafiła zamieniać się w chmarę drobnego ptactwa. Towarzyszyła obu siostrom w wyprawie po mężczyzn. W końcu gdy mężczyźni przybyli do Pokrpu, wiejska czarownica odesłała jej duszę w zaświaty.

Film trafnie ukazuje okrucieństwo I wojny światowej, która szczególnie dotknęła właśnie Serbię – wioski pozbawione mężczyzn, czy dzieci – żołnierze. Pokazuje też wiek XX jako epokę licznych złudzeń. Ognjenka myślała, że w XX wieku nie będzie więcej wojen, a tymczasem miały jeszcze na jej kraj spaść II wojna światowa i wojna domowa w Jugosławii. Jednak tematem przewodnim jest potrzeba miłości, a przesłanie brzmi, że obie płcie potrzebują się nawzajem ;).