sobota, 3 czerwca 2023

,,Jeździec bez głowy i inne opowiadania''

 



,,Irving, 1. Washington, pisarz płn. - ameryk., (1783 – 1859), sławny autor parodystycznego poematu bohaterskiego ‘A History of New York by D. Knickerbocker’ (1809), pełnego humoru obrazu holenderskiego okresu New Yorku; później w nastrojowych obrazkach angielskich i amerykańskich: ‘Sketch – Book’ (1819 – 20), ‘Bracebridge Hall’ (1822, 2 t.) i i. dążył do wzajemnego porozumienia obu narodów. Mauretańską przeszłość Hiszpanji sławił w ‘The Conquest of Granada’ (1829, 2 t.), ‘The Alhambra’ (1832, 2 t.) i i., napisał biografje Kolumba (1831), Mahometa (1849), O. Goldsmitha (1849) i S. Washingtona (1855 – 59, 5 t.). Odznacza się bystrą spostrzegawczością, rozległością poglądów i wdzięcznym humorem. Wyd. zbior. 1897 – 1903, 40 t.’’ - ,,Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa Gutenberga tom 6 Grecki język do Izasław’’




W czerwcu 2023 r. przeczytałem zbiór kultowych opowieści niesamowitych Washingtona Irvinga ,,Jeźdźca bez głowy i inne opowiadania’’. W jego skład wchodzą trzy historie przełożone przez Mirę Czarnecką: ,,Jeździec bez głowy’’ (ang. ,,The Legend of Sleepy Hollow’’), ,,Rip Van Winkle’’ i ,,Upiorny narzeczony’’ (ang. ,,The Spectre Bridegroom’’). Ich akcja rozgrywa się w zaczarowanej, przesyconej majakami Sennej Kotlinie w stanie Nowy Jork (XVIII – XIX wiek), w górach Catskill również w stanie Nowy Jork (XVIII wiek) oraz na zamku w lasach Odenwaldu w Niemczech (bliżej nieokreślona nowożytność).



Jeździec bez głowy był duchem heskiego najemnika straszącym w Sennej Kotlinie. Jego głowa została utrącona przez kulę armatnią. Od tego czasu Jeździec trzymał ją przy sobie. Głowa ta mogła przybierać postać dyni. Duch ścigał ludzi konno i na ich oczach rozpływał się w płomieniu. Prawdopodobnie porwał przesądnego nauczyciela, Ichaboda Crane’a.



Holenderski osadnik Rip Van Winkle, poddany brytyjskiego króla Jerzego III był uprzejmym i uczynnym pantoflarzem. Polując razem z psem w górach Catskill spotkał Hendrika Hudsona i jego towarzyszy przypominających baśniowe karły. Kiedy skosztował ich wina, zapadł w sen trwający aż 20 lat. Gdy się obudził z metrowej długości brodą i zardzewiałą strzelbą przekonał się, że kolonia, w której mieszkał wchodziła teraz w skład nowego, niepodległego państwa – Stanów Zjednoczonych. Rip dożył reszty swych dni otoczony szacunkiem, uwolniony od żony – sekutnicy. Irving tworząc tą opowieść mógł inspirować się chrześcijańską legendą o siedmiu braciach z Efezu, którzy chroniąc się przed pogańskimi prześladowaniami, również zapadli w długi sen.



Niemiecki książę Herman Starkefaust starał się o rękę córki barona Katzellenbogena. Dziewczyna była surowo wychowywana przez stare ciotki, które nie pozwalały jej na kontakt z mężczyznami, zaś ojciec początkowo nie chciał wydać jej za mąż. Młody książę zdobył serce i rękę dziewczyny, przybywając na zamek jej ojca i udając upiora. Baron zgodził się wydać córkę za Starkefausta, gdy okazało się, że ten jednak nie był przybyszem z zaświatów. Opowiadanie to nawiązuje do romantycznej ballady ,,Lenora’’ Gottfrieda Augusta Bürgera.

Niesamowite opowieści Irvinga stały się integralną częścią amerykańskiego folkloru inspirujących takich twórców jak reżyser Tim Burton czy polska pisarka Maja Lidia Kossakowska (powieść ,,Takeshi 3 Pałac Umarłych’’). O samym Jeźdźcu bez głowy jako bohaterze miejskiej legendy dowiedziałem się po raz pierwszy w dzieciństwie z jakiejś kreskówki.