Zmarły w tym roku książę Filip powiedział kiedyś, że chciałby po śmierci odrodzić się jako zabójczy wirus i przyczynić się do śmierci wielu ludzi, których jego zdaniem jest na świecie za dużo. Jeśli chodzi o moje marzenia, gdyby to było możliwe chciałbym zamienić się w królika Kuzię (z książki Witalija Ruczinskiego ,,Powrót Wolanda, czyli nowa diaboliada'') i pogryźć do krwi Tuska i całą opozycję totalną. To nauczyłoby ich uczciwości ;).
,,Miasto ze snu nazywa się ‘Dżahilijja’ nie dlatego, żeby miało ‘obrażać i lżyć’ szarifowską Mekkę, ale dlatego, że utrata wiary wtrąciła śniącego, Dżibrila, na powrót do stanu, jaki opisuje to słowo. Celem owej sekwencji obrazów nie ma być oczernianie ani ‘obalanie’ islamu, ale sportretowanie duszy przeżywającej kryzys – pokazanie, w jaki sposób utrata Boga może złamać człowiekowi życie’’ - Salman Rushdie ,,Ojczyzny wyobrażone’’
Na przełomie czerwca i lipca 2021 r. przeczytałem głośną powieść Salmana Rushiego ,,Szatańskie wersety’’ (ang. ,,The Satanic Verses’’) z 1988 roku. Sięgnąłem po nią pod wpływem Pawła Miłosza, który na swoim blogu ,,Se czytam’’ umieścił ją w kanonie fantasy. Dodatkową motywacją był dla mnie fakt czerpania inspiracji przez Rushdiego z ,,Mistrza i Małgorzaty’’, przyznaję jednak, że powieść Bułhakowa podoba mi się znacznie bardziej. 1
,,Szatańskie wersety’’ należą do najbardziej kontrowersyjnych książek XX wieku. Autora oskarża się ją o bluźnierstwa przeciw Mahometowi. W 1989 r. irański ajatollah Chomeini wydał nań fatwę przez co życie Rushdiego (a także jego tłumaczy i wydawców) zawisło na włosku. Powieść jest zakazana min. w Indiach, Bangladeszu, Sudanie, RPA, Kenii, Tajlandii, Tanzanii, Indonezji, Singapurze, Wenezueli, Pakistanie, na Sri Lance etc.
Salman Rushdie (ur. 1947 r. w Bombaju) jest ateistą pochodzącym z rodziny muzułmańskiej. Od czternastej roku życia mieszkał w Wielkiej Brytanii, obecnie zaś mieszka w USA. W 2006 r. był w Polsce. W 2007 r. otrzymał szlachectwo od królowej Elżbiety II mimo gróźb Al – Kaidy. W 2020 r. razem z Joanne K. Rowling i Margaret Atwood sprzeciwiał się groźnemu zjawisku jakim jest lewacka kultura wykluczenia (cancel culture).
Oprócz ,,Szatańskich wersetów’’ napisał również: ,,Czarodziejkę z Florencji’’, ,,Dwa lata, osiem miesięcy i dwadzieścia osiem nocy’’, ,,Dzieci północy’’, ,,Furię’’, ,,Grimusa’’ (debiut), ,,Haruna i Morze Opowieści’’, ,,Josepha Antona. Autobiografię’’, ,,Lukę i Ogień Życia’’, ,,Ojczyzny wyobrażone’’, ,,Ostatnie westchnienie Maura’’, ,,Quichotte’’, ,,Śalimara klauna’’, ,,Wschód, Zachód’’, ,,Wstyd’’, ,Ziemię pod jej stopami’’ i ,,Złoty dom Goldenów’’.
Akcja ,,Szatańskich wersetów’’ rozgrywa się symultanicznie w latach 80 – tych XX wieku i we wczesnym średniowieczu w Bombaju, Londynie, Argentynie, w Himalajach, w fikcyjnej indyjskiej wiosce Titlipurze, w Szkocji, oraz w Dżahilijji (Mekce) i Jasribie (Medynie).
Głównymi bohaterami jest duet indyjskich aktorów: Dżibril Fariśta (popularny odtwórca ról bogów w wielu filmach) i Saladyn Ćamća (mistrz w naśladowaniu głosów). Obaj byli pasażerami samolotu ,,Bostan’’ lot AI 420 z Bombaju do Londynu, który zajęty przez islamskich terrorystów został wysadzony nad kanałem La Manche. Ocaleli tylko Fariśta i Ćamća. Gwoli wyjaśnienia; Bostan i Gulistan to dwa rajskie ogrody z wierzeń muzułmańskich.
Powieść ta, napisana w konwencji realizmu magicznego, opisuje wiele nadprzyrodzonych zjawisk, przeważnie będących wytworem chorej wyobraźni Dżibrila Fariśty, któremu śniło się, że był swoim imiennikiem, aniołem Dżibrilem (św. Gabrielem Archaniołem).
- Dżibrilowi często ukazywał się duch jego byłej kochanki, samobójczyni Rekhy Merchant latającej na dywanie.
- Aresztowany przez policję Saladyn Ćamća już w furgonetce zaczął zamieniać się w pół – człowieka, pół – kozła. W szpitalu więziennym spotkał wiele innych hybryd ludzko – zwierzęcych (prawdopodobnie policja praktykowała magię). Z czasem zamienił się w diabła (Iblisa).
- Irański imam (XX – wieczny odpowiednik Mahometa) wygnany ze swej ojczyzny przez Cesarzową, dosiadł Dżibrila i zmusił go do lotu.
- Prorokini Aisza z Titlipuru była młodą kobietą o białych włosach, której nagość okrywały motyle mogące zmieniać ubarwienie. Gdy była głodna zjadała kolorowe owady. W czasie suszy wyciągnęła wieśniaków z Titlipuru na pieszą pielgrzymkę do Mekki, w czasie której Morze Arabskie miało się przed nimi rozstąpić tak jak wcześniej Morze Czerwone przed Mojżeszem i Izraelitami. Niestety Aisza i jej wyznawcy utonęli do końca wierząc, że zapowiedziany cud właśnie się realizuje.
- Cierpiąca na płaskostopie himalaistka Alleluja Cone (jej ojciec Otto Cone był polskim Żydem) w czasie wspinaczki na Mount Everest rozmawiała z duchem himalaisty Morrisa Wilsona. Owa zjawa później często jej się ukazywała.
- Dżibrila odwiedził w mieszkaniu sam Bóg, który przybrał postać szpakowatego mężczyzny w średnim wieku.
- Życzenie Dżibrila, aby Londyn stał się miastem tropikalnym sprowadziło nań falę upałów.
Najwięcej kontrowersji wzbudził apokryficzny wątek Mahometa – Mahunda (całkiem możliwe, że gdybym był muzułmaninem sam uważałbym Autora za bluźniercę). Tytułowe ,,szatańskie wersety’’ to usunięty z ,,Koranu’’ fragment, w którym czczone w Mekce arabskie boginie Al – Lat, Manat i Al – Uzza zostały uznane za córki Allacha. Mahomet wprowadził ten werset dla doraźnej korzyści politycznej. Później go usunął i po zdobyciu Mekki kazał zburzyć posągi bogiń. Prorok został ukazany jako okrutny i zdradliwy fanatyk, który jednak umiał okazać łaskę zwyciężonym wrogom. Ustanowił mnóstwo drobiazgowych przepisów religijno – prawnych regulujących najdrobniejsze aspekty życia. Poślubił 12 żon, podczas gdy innym zezwalał tylko na cztery: Chadidżę, Aiszę (najmłodszą i najbardziej ukochaną z nich), Saudę Bint Zamę, Hafsę, Ramlę, Umm Salamę Machzumitkę, Safię Żydówkę, Majmunę, Zajnab Bint Dżahsz, Zajnab Bint Chuzajnę, Dżuwajrijję i Marię Koptyjkę. Pierwszymi zwolennikami Mahunda byli jego wuj Hamza, roznosiciel wody Chalid, etiopski niewolnik Bilal i perski skryba Salman, który świadomie przeinaczał tekst objawienia. Działalności Mahunda sprzeciwiała się królowa Hind; wojowniczka i ponoć też czarownica, żona Karima Abu Simbela. Zabiła Hamzę i zjadła jego wątrobę. Choć uzyskała przebaczenie ostentacyjnie całując stopy Mahometa, nigdy nie przestała go nienawidzić i radowała się w dniu jego śmierci. Jego wrogiem był również poeta Baal, który pisał satyry na Mahometa, zaś po zajęciu przezeń Dżahilijji, schronił się w domu publicznym, gdzie razem z dwunastoma prostytutkami parodiował proroka i jego żony.
Powieść opowiada o przenikaniu się kultur i religii. Potępia rasizm i fanatyzm religijny, min. ośmiesza kreacjonizm. Autor delikatnie mówiąc nie lubił premier Margaret Tchatcher (pokazuje to scena niszczenia jej figury woskowej w klubie Gorący Wosk). Równocześnie mówi o poszukiwaniu Boga oraz o przebaczeniu (przebaczyli sobie zwaśnieni Fariśta i Ćamća oraz ten ostatni i jego umierający ojciec). Losy powieści pokazują różnicę między samozwańczą ,,religią pokoju’’, a chrześcijaństwem. Podczas gdy muzułmanie chcieli zamordować Rushdiego, w katolickiej Polsce żyje pisarz Jacek Piekara, autor cyklu inkwizytorskiego, w którym alternatywny Jezus Chrystus zszedł z krzyża i wymordował swoich wrogów. Piekarze nie spadł za to włos z głowy (niektórzy widzą w jego cyklu przesłanie kryptochrześcijańskie), zaś najbardziej atakują go lewacy. Sam lubię czytać jego wpisy na Twitterze ;).
1 Odsyłam do posta: ,,Michaił Bułhakow’’.
