Befana

 

,,Jest taki kraj, w którym 6 grudnia [sic!] oprócz Trzech Króli zjawia się jeszcze ktoś. Brzydki, w dziurawych butach i połatanej sukience, ale o dobrym sercu. Ten kraj to Włochy, gościem zaś jest Befana. Przylatuje do dzieci na miotle - pomarszczona, biednie odziana wiedźma. Przeciska się przez komin i wkłada do skarpet prezenty. [...] Legenda mówi, że kiedy Trzej Królowie zmierzali do stajenki, aby zobaczyć nowo narodzonego Jezusa, spotkali pewną staruszkę. Opowiedzieli jej, dokąd idą i zaproponowali, by udała się razem z nimi, lecz odmówiła, wymigując się obowiązkami. Gdy Trzej Królowie zniknęli za horyzontem, pożałowała swojej decyzji i próbowała ich dogonić, ale byli już za daleko. Odtąd staruszka przemierza świat i (według jednej wersji) zagląda do wszystkich domów, w których są dzieci, w nadziei, że spotka Jezuska, a przy okazji zostawia drobne podarunki lub (według drugiej wersji) roznosi wszystkim dzieciom prezenty, których nie dała Jezusowi'' - Monika Ułnik - Strugała ,,Idą Święta. O Bożym Narodzeniu, Mikołaju i tradycjach świątecznych na świecie''

El Olentzero

,,Chłop lub górnik, który 25 grudnia rozdaje prezenty w Kraju Basków [...]. Sympatyczny grubszy jegomość ubrany jest w baskijski beret, strój wieśniaka i charakterystyczne buty abarketak, wiązane sznurkiem nad kostką. Jego imię pochodzi od baskijskich słów onen (dobre) i zaro (czas), co można tłumaczyć jako 'czas dobra'. Tak właśnie dawniej nazywano w Kraju Basków okres Bożego Narodzenia'' - Monika Ułnik - Strugała ,,Idą Święta. O Bożym Narodzeniu, Mikołaju i tradycjach świątecznych na świecie'' 

Czarny Piotruś

 ,, [...] holenderski Sinterklaas maszeruje z dziwnymi postaciami o ciemnych twarzach, zwanych Czarnymi Piotrusiami. Pierwszy raz pojawiły się one w czasach, gdy handlowano niewolnikami - były sługami Mikołaja. Ale dziś nie można nikogo zmuszać do pracy i wielu oburza się, że Sinterklaas nadal ma u swego boku sługi. Tymczasem Czarni Piotrusie twierdzą, że pomagają świętemu z własnej woli, a ciemne twarze tłumaczą tym, że ubrudzili je sadzą, gdy przeciskali się przez komin'' - Monika Ułnik - Strugała ,,Idą Święta. O Bożym Narodzeniu, Mikołaju i tradycjach świątecznych na świecie''

Gwiazdor

 ,,Może budzić strach! To starzec ubrany w baranicę (długi kożuch z baraniej skóry) i futrzaną czapę. Twarz ma ukrytą pod maską lub umazaną sadzą. Na plecach dźwiga wór z prezentami, a w rękach trzyma gwiazdę (stąd jego imię) i rózgę dla dzieci, które nie zasłużyły na prezenty. W wieczór wigilijny tradycyjnie przychodzi do polskich dzieci na Kujawach, Kaszubach, w Lubuskiem i Poznańskiem. Coraz częściej zastępuje go Święty Mikołaj'' - Monika Ułnik - Strugała ,,Idą Święta. O Bożym Narodzeniu, Mikołaju i tradycjach świątecznych na świecie''

 

Jólasveinar

 ,, [...] na Islandii do dzieci przychodzi 13 skrzatów Jólasveinar. Nie zawsze były one miłe. Dawniej przypominały raczej małe obrzydliwe trolle. Na 13 dni przed Bożym Narodzeniem jeden za drugim schodziły z wysokich gór, by robić ludziom psikusy. Buszowały w gospodarstwach, niszczyły zapasy i narzędzia. Na przykład Postrach Owiec miał drewniane nogi i kradł owcze mleko. Wąwozowy Gamoń straszył krowy, przez co nie chciały dawać mleka, a Trzaskacz robił niemiłosierny hałas. 25 grudnia nagle jeden po drugim zaczynały odchodzić. Wracały w góry, by ponownie pokazać się dopiero za rok. Dziś są grzeczniejsze i zamiast uprzykrzać ludziom życie, opowiadają im bajki i śpiewają. Każdy kolejno przez 13 dni wkłada do butów po jednym drobnym upominku. No, co najwyżej zwędzi jakąś świeczkę czy kiełbaskę'' - Monika Ułnik - Strugała ,,Idą Święta. O Bożym Narodzeniu, Mikołaju i tradycjach świątecznych na świecie''

 

Jultomte

 

,, [...] w Szwecji w wieczór wigilijny upominki rozdaje Jultomte - taki jakby krasnal ogrodowy, którego sanie ciągnie kozioł'' - Monika Ułnik - Strugała ,,Idą Święta. O Bożym Narodzeniu, Mikołaju i tradycjach świątecznych na świecie''

 

Pamiętam go ze szkolnej lektury Astrid Lindgren ,,Dzieci z Bullerbyn'' ;). 

Einspieler

 

,,Na szczęście w pobliżu zawsze kręci się Einspieler - elegancki jegomość we fraku, w cylindrze i butach z cholewami, który pilnuje porządku. Gdy jakiś Krampus za bardzo łobuzuje, Einspieler uspokaja go, uderzając laską po rogach'' - Monika Ułnik - Strugała ,,Idą Święta. O Bożym Narodzeniu, Mikołaju i tradycjach świątecznych na świecie''

Jack Frost

,, [...] w Anglii w orszaku świętego [Mikołaja] idzie niejaki Jack Frost, psotny chochlik, który rysuje na oknach kryształowe kwiaty'' - Monika Ułnik - Strugała ,,Idą Święta. O Bożym Narodzeniu, Mikołaju i tradycjach świątecznych na świecie'' 

 

Zabierz czarownicy miotłę

 ,,W wigilijne przesądy wierzą nie tylko Polacy. Tego dnia Norwedzy skrzętnie chowają po szafach wszystkie miotły, szczotki i mopy. [...] wierzą, że w wieczór wigilijny w domach zjawiają się czarownice i szukają czegoś, na czym mogłyby polatać. A przecież nikt nie chce być okradziony z użytecznego sprzętu'' - Monika Ułnik - Strugała ,,Idą Święta. O Bożym Narodzeniu, Mikołaju i tradycjach świątecznych na świecie''

Legenda o gwieździe betlejemskiej

,,Dawno temu żyła w Meksyku biedna dziewczyna. Gdy nadeszły święta, zapragnęła podarować Jezuskowi jakiś prezent, a że nie miała pieniędzy, zerwała gałązki rosnącego przy drodze nieznanego krzewu, związała je w bukiet i złożyła w kościele przy ołtarzu. Jakie było zdziwienie wiernych, gdy wkrótce przebarwiły się na czerwono. Uznano, że to cud, i zaczęto dostrzegać w poinsecji symbol Bożego Narodzenia'' - Monika Ułnik - Strugała ,,Idą Święta. O Bożym Narodzeniu, Mikołaju i tradycjach świątecznych na świecie'' 

El caganer

 

,,Szopki popularne są również w Hiszpanii. [...] Tym, co je odróżnia od szopek włoskich, jest figurka zwana el caganer, pojawiająca się zwłaszcza w szopkach z Katalonii. Przedstawia ona pana, który zwykle kuca sobie gdzieś z boku, ma spuszczone spodenki i robi ... kupę. Postać ta zgodnie z tradycją ma przynieść w nowym roku urodzaj [...]. Dawniej el caganer był rolnikiem lub pasterzem. Współcześnie często ma twarze znanych osób: polityków, sportowców i gwiazd ekranu. Możemy kupić el caganer, który przypomina byłego prezydenta Stanów Zjednoczonych Baracka Obamę, piłkarza Cristiano Ronaldo czy piosenkarza Michaela Jacksona'' - Monika Ułnik - Strugała ,,Idą Święta. O Bożym Narodzeniu, Mikołaju i tradycjach świątecznych na świecie''

 

Kalikantzari

 

,, [...] Grecy wieszają nad kominkiem dzwoneczki, które mają ich ostrzec, gdyby w domu pojawiły się niesforne karzełki - kalikantzari. Te zezowate i koślawe postaci nigdy nikogo nie krzywdzą, ale psocą niemiłosiernie: rozsypują mąkę, kąpią się w oliwie i sprawiają, że mleko kwaśnieje'' - Monika Ułnik - Strugała ,,Idą Święta. O Bożym Narodzeniu, Mikołaju i tradycjach świątecznych na świecie''

Kalikantzari (kallikantzaros) występuję w folklorze nie tylko Grecji, ale też Bułgarii, Turcji, Serbii, Albanii, Bośni i Cypru. Zdaniem Mircei Eliadego wywodziły się od mitycznych centaurów. 

Julbock

 ,,Sto lat temu był w Szwecji zwyczaj, że dorośli przebierali się za kozła julbock i straszyli dzieci. Wybrany mężczyzna okrywał się zwierzęcymi skórami, na twarz zakładał koźlą maskę z rogami i chodząc po okolicznych domach, wyłudzał podarki. Obiecywał, że da wszystkim spokój, jeśli w zamian dostanie coś ładnego. Dopiero z czasem [...] przestał być złośliwy i sam zaczął obdarowywać dzieci prezentami. Potem zastąpił go Mikołaj - na świątecznych pocztówkach kozioł ciągnie jego sanie'' - Monika Ułnik - Strugała ,,Idą Święta. O Bożym Narodzeniu, Mikołaju i tradycjach świątecznych na świecie''

 

Przyszłość szczurów i węży

 ,,W swojej książce Future Evolution (Przyszłość ewolucji) [Peter] Ward przedstawia szczury uzbrojone w szablaste kły, przekształcone w skoczki rozmiarów kangurów, oraz węże, które nauczyły się szybować w powietrzu'' - Alan Weisman ,,Świat bez nas''