,,Filozof
Choma Brut obyczaje miał wesołe, lubił się wylegiwać i kurzyć
lulkę [...]’’ - Nikołaj Gogol ,,Wij’’
Gogol
napisał o nim wiele
nieprawdziwych rzeczy. Przedstawił Chomę Bruta jako młodego
człowieka z ery trzynastej, studenta filozofii z kijowskiego
seminarium, który zginął zabity wzrokiem Wija. Nie wierzcie w to.
Prawdziwy
Choma Brut był wodnikiem żyjącym w erze dziewiątej za panowania
królowej rusałek Udmurii. Najstarsze miniatury przedstawiają go
jako istotę podobną do wąsatego, bladego mężczyzny, odzianego w
czarny, ociekający wodą chałat, mającego fosforyzujące, zielone
oczy i długi ogon krokodyla. Spytacie zapewne, skąd miał ten ogon?
Otóż jego matką była rusałka Kaleria, która wykluła się z
jaja w gnieździe białej wrony, która nauczyła ją tajemnych imion
roślin i zwierząt. W dniu swoich piętnastych urodzin, w czasie
Nocy Kupały, Kaleria nazywana Białą Wroną, przywołała pieśnią
rosłego krokodyla z bagien Pinos, po czym oddała mu się. Po
miesiącu zniosła duże jajo pokryte białą skorupką, lśniącą
jak perła. Ogrzała je swym ciałem, aż wykluł się z niego
malutki wodnik z krokodylim ogonkiem. Kaleria nadała mu imię Choma,
na drugie zaś Brut, bo takie nosił jego ojciec, krokodyl z Pinos.
Choma
Brut pobierał nauki u wodnika, mistrza Głębonura, który próbował
mu wpoić tajniki filozofii przyrody. Od tychże nauk jednakże,
Choma Brut wolał ćwiczenia ze żmijem Smokożarem w walce mieczem,
maczugą, trójzębem i harpunem. Z całego serca pragnął bowiem
zostać junakiem a nie filozofem.
*
W
owym czasie żyła istota równie nadobna co zepsuta, która w
baśniach i bylinach otrzymała imię Wiedźmy – Krasawicy.
Guślarze w swych pieśniach sławili jej jasną twarz o niewinnym
wyglądzie, złociste pukle, wspaniałe oczy, ciało zgrabne i bez
najmniejszej skazy. Nikt kto zachwycał się jej urodą, niezdolny
był uwierzyć, że tak urodziwa istota ma serce zimne, okrutne i
przewrotne. Wiedźma – Krasawica za swego władcę obrała smoka
piekielnego Rykara, za panią i królową zaś jego nałożnicę,
Marę. Czarami sprowadzała choroby i bezpłodność na zwierzęta i
rośliny, a nawet ośmieliła się w swoim złym sercu podkładać
ogień pod prastare puszcze. Obrzucała
klątwami wszystkie istoty sławiące Ageja i Enków. Istnieje nawet
opowieść, w której skłoniła hordy tursasów do zaatakowania
Pomory nad Morzem Białym… Wielce też była kochliwa i miała
upodobanie w zwodzeniu
mężów, których serca rozpalała pożądaniem ku sobie.
Był
wieczór, kiedy lecąc na miotle ujrzała Chomę Bruta wynurzającego
się z Dzikiego Stawu i spodobał się jej. Wylądowała na
uroczysku. Zsiadła z miotły, po czym kołysząc zalotnie nagimi
biodrami, podeszła do wodnika i zarzuciła mu swe białe ramiona na
szyję.
-
Możesz mnie wciągnąć do
stawu, a będę w nim mieszkała z tobą jako twoja rusałka –
zaczęła ociekającym słodyczą głosem. - Czyż nie jestem piękna
jak gwiazda na niebie? Spójrz na me piersi kształtne i białe.
Skosztuj słodkiego mleka jakie w nich płynie, a otworzą ci się
oczy i będziesz znał rzeczy zakryte nawet przed Enkami. Jestem
bowiem władczynią rozkoszy i potężną czarodziejką.
Mogę dać ci władzę czynienia znaków przeciwnych naturze na
ziemi, na niebie i w morskich głębinach, które wszystkich wprawią
w osłupienie. Nawet sam Weles będzie musiał skłonić przed nami
swoje trzy rogate głowy…
Choma
Brut spojrzał na oprawiony w złoto, ciężki wisior z turkusu i
malachitu opadający na nagie piersi Wiedźmy – Krasawicy.
Przedstawiał on zielonego smoka pożerającego ze smakiem nowo
narodzoną rusałkę. Wodnik zmarszczył groźnie brwi, a jego
zielone oczy zapłonęły świętym gniewem.
-
Poznałem po medalionie kim jesteś, Wiedźmo – Krasawico. Cóż mi
przyjdzie z twojej urody i czarodziejskiej potęgi, skoro masz złe
serce, a na swym powabnym ciele obnosisz wypisane czarnym tuszem
bluźniercze imiona przeklętego Cara Otchłani i Hetmana Ciemności?
- Czarownica słysząc te słowa, zacisnęła zęby i pięści w
wielkim gniewie. - W całym Królestwie Toropieckim śpiewane są
pieśni o twojej przewrotności – ciągnął Choma. - To samo co
mnie, obiecywałaś już kiedyś braciom Chlupowie i Pluskowi, którzy
pozabijali się walcząc o twe względy. Podobnie zwodziłaś wodniki
Nemanję i Strumisza, żmija Golisza, na którego ciele nie było ani
jednej łuski, wodza leśnych ludzi Pociotka, płanetnika Asteroidesa
i ogra Orbitusa…
-
Przestań! - syknęła Wiedźma – Krasawica.
-
Wszyscy oni – ciągnął Choma Brut – którzy zawierzyli twoim
obietnicom, złowieni na wędę twej urody, marnie skończyli. Ich
stale odrastające ciała pożerają teraz
lute szkieletohieny w krainie gdzie Čart
panuje, śmierć i trwoga… Dlatego nie chcę twoich wdzięków.
Jeśli kiedyś zmienisz swoje serce, to może wówczas spojrzę na
ciebie łaskawie.
-
Wszyscy mężowie to kiernozy! - Zawyła upokorzona Wiedźma –
Krasawica, po czym przejechała szponiastą dłonią po wąsatej
twarzy Chomy Bruta, wytaczając z niej krople niebieskiej krwi.
Następnie
płacząc i miotając klątwy, wsiadła na miotłę i poleciała
daleko na wschód, zaś odprowadzało ją odległe wycie wilków i
brukołaków.
*
,,Niegdyś
w Górach Soroczyńskich wśród skał pląsały oready, górskie
rusałki jeżdżące na grzbietach dzikich kóz i owiec. Pędziły
swe dni szczęśliwie pod berłem księżnej Zorzy Dalisławy.
Jednakże ich idylli kres położył trzydzieści lat temu upadek w
zimową noc z nieba olbrzymiego jaja o opalizującej skorupie,
wyplutego przez gwiazdy. Gd twarda i gruba skorupa zaczęła pękać,
z jaja wyroiły się smoki, rosnące w mgnieniu oka do straszliwych
rozmiarów. Z ich paszcz wydobywały się cuchnące siarką
płomienie. Smoki pojmały i pożarły księżnę Zorzę Dalisławę,
która przed śmiercią zdołała wiele z nich ustrzelić z łuku.
Następnie rozpoczęły rzeź jej poddanych oread, którym zadawały
straszliwe męki przed pożarciem. Gdy smoki opanowały już Góry
Soroczyńskie, poczęły wyprawiać się na sąsiednie tereny gdzie
pożerały rusałki i inne istoty rozumne, oraz paliły ich domy.
Miały nad sobą króla imieniem Bazyliszek. Jego kły zatrute były
niezwykle silnym jadem, lecz oczy, o dziwo, nie były zdolne miotać
śmiercionośnych, czarnych piorunów jak ma to miejsce u
bazyliszków. Tenże
tyran uznał się za wasala i kochanka Wiedźmy – Krasawicy. Nader
chętnie napełniał jej bezpłodne łono swym plugawym nasieniem.
Wspólnie też dążyli do podboju świata i wyniszczenia wszystkich
istot zrodzonych z łona czystej Mokoszy...’’ - Mikołaj Rymwid
,,Nymphologia’’
W
mroźnej ziemicy Kola stała kuźnia mistrza kowalskiego Ulthara,
śnieżnego karła z plemienia Uldrów. Sam Swarożyc cenił jego
pracę, stawiając go za wzór innym kowalom, a nawet gościł w jego
domu. Tenże mistrz Ulthar pracował w pocie czoła, wznosząc się
na wyżyny swej sztuki. Jego wysiłkom przyglądał się
wodnik Choma Brut oraz waleczny niedźwiedź Porosz ubarwiony jak
dalmatyńczyk. Ulthar skończył wreszcie pracę, a młody kobold
otarł mu pot z czoła.
-
Nie rozumiem jak takie maleństwa mogłyby podołać smokom wielkim
niczym góry – Choma Brut wyraził swój sceptycyzm patrząc na
mrowie latających i brzęczących komarów wykutych z żelaza i
innych metali, które sprawiały wrażenie żywych owadów.
-
To nie są zwykłe komary – obraził się mistrz Ulthar. - Ich
ciałka przepoiłem zaklęciami dającymi wielką siłę i
wytrzymałość, bystrość i zajadłość. Miast płynów
ustrojowych płyną w nich krople mieszaniny czerwonej
i żółtej rtęci, skroplonego odu i
orgonu, która pali niczym krew hydry. Jeśli moje komary zaczną
ciąć smoki, a wierzajcie mi, każde z tych maleństw potrafi
przebić na wylot grubą, łuskowatą skórę, to dziabnięty smok
wybuchnie, a jego porozrzucane trzewia pochłoną płomienie. Jestem
zdolnym fachowcem, możecie mi wierzyć. Tymi rękami – karzeł
pokazał swe spracowane dłonie – w latach mej młodości wykułem
maszynę do wojaży w czasie dla królowej rusałek Aradvi…
Następnie
Ulthar klasnął w dłonie i wykute przezeń komary ulokowały się w
szafirowej szkatułce.
-
Jak wrócimy z wojny, postawimy ci, mistrzu beczkę piwa – obiecał
plamisty niedźwiedź Porosz.
-
Dziękuję. Wolałbym
jednak twoje słodkości zza oceanu, te ziarna kakaowca czy jak je
zowiesz – rzekł Ulthar.
Obaj
wojownicy służący pod rozkazami królowej rusałek Udmurii,
opuścili kuźnię. Porosz niósł w łapach szkatułkę z komarami.
W hufcu mającym wyruszyć w Góry Soroczyńskie obok Chomy i Porosza
miała też walczyć rusałka Janisława wraz ze swymi
siedemdziesięcioma siostrami, z których każda znakomicie strzelała
z łuku, dziwożona Ryża,
pięć wił; siostry Zlata, Śrybna, Żelazna, Miedźna, Turkussa i
Malachita, dzika baba Radobina, mistrzowsko władająca toporem,
południca Nareva wywijająca posrebrzanym sierpem, sześciu żmijów;
braci Zełenów, płanetnik Śnieżan, Uramath z walecznej rasy
Lynxów i Dziczanin Wepromir. Jak można przeczytać w dziełach
mitografów, pod stanicę królowej rusałek zaciągnęli się
również dwaj Enkowie. Byli to Boruta, władca wszystkich puszcz
świata, uzbrojony w miecz z obsydianu, oraz Podaga mający postać
kowala zionącego ogniem z ust.
Janisława
z nadania królowej dowodząca hufcem, wydobyła z kalety lusterko w
srebrnej oprawie i uniosła je wysoko w stronę Słońca,
wypowiadając słowo: ,,Sorakte’’. Wówczas dał się
słyszeć łopot skrzydeł olbrzymiego ptaka. Na polanie wylądował
okaz przypominający skrzyżowanie orła z puchaczem. Był to
sławiony w pieśniach Kuk, syn albo brat białego orła Jaroga Cara
– Ptaka. Na głowie powietrznego olbrzyma siedziała kukułka
służąca mu za nawigatora. Kuk przywarł brzuchem do ziemi, zaś na
znak Janisławy, wszystkie podlegające jej rozkazom wojowniczki i
wojownicy wdrapali się na miękki, szeroki grzbiet. Kuk osiągał
tak wielkie rozmiary, że dla całego hufca znalazło się dosyć
miejsca, a kiedy rozpostarł skrzydła, zasłonił nimi Słońce.
-
Kukułeczko, powiedz Kukowi, aby leciał ku Górom Soroczyńskim! -
Poprosiła Janisława.
Kukułka
nachyliła się do pierzastego ucha królewskiego ptaka i kukaniem
nakierowała go na południowy wschód. Lecąc ponad chmurami,
wojownicy mogli spojrzeć w dół. Im bardziej zbliżali się do
celu, tym częściej ukazywały im się osmalone pnie, pozostałości
lasów spalonych na popiół ogniem ze smoczych trzewi, zniszczone
sady, łąki i pola, oraz zanieczyszczone wyziewami źródła.
Widzieli też kolumny nimf tulących do piersi swe potomstwo i
uciekających na północ przed furią morderców służących
Wiedźmie – Krasawicy i Bazyliszkowi.
-
Góry Soroczyńskie są dosyć rozległe, by pomieścić całą
smoczą hordę – pieklił się Choma Brut – a tym zbójom wciąż
mało i mało!
-
A słyszałeś, druhu, że ich król Bazyliszek zamiast dowodzić
hordą, ukrył się w jaskini i trzęsie ogonem ze strachu? -
Zagadnął płanetnik Śnieżan o pięknej, lazurowej karnacji i
złocistych, zakręconych do góry wąsach.
-
Dajcie Enkowie, abym mógł dopaść tego łuskowatego szczura w jego
norze! - Westchnął plamisty niedźwiedź Porosz, który urodził
się w gawrze w Górach Soroczyńskich.
Smoki
były pewne swego zwycięstwa. Bez opamiętania żłopały wino
odebrane satyrom oraz miód zagrabiony niedźwiedziom. Opite nimi jak
wąpierze krwią, leżały brzuchami do góry, obmyślając gdzie
następnym razem zanieść pożogę ze swych paszcz.
Tymczasem
Kuk wylądował na stoku Kozieradka będącym najdalej wysuniętym na
północ szczytem Gór Soroczyńskich. Rusałka Janisława zadęła w
złoty róg, jego głosem budząc uśpione smoki, po czym zawołała
donośnie, aż ze szczytów poczęły toczyć się lawiny.
-
Smoczy ludu z Gór Soroczyńskich! Za to co uczyniliście należy wam
się kęsim. Wystarczy jednak, że wydacie nam spętanych Wiedźmę –
Krasawicę i Bazyliszka oraz złożycie przysięgę na ogień
piekielny, że nie będziecie więcej napadać rusałek i innych
istot rozumnych, a wówczas zostawimy was w spokoju.
Ledwo
wybrzmiały słowa poselstwa, spomiędzy nagrzanych słońcem skał
wyłonił się młody smok o zielonej skórze, którego zapisane w
kronikach imię brzmiało Czakta. Otworzył paszczę pełną
cuchnących oparów siarki i wypowiedział słowa zuchwałe i wielce
haniebne.
-
Nienawidzę wszawej rasy toropieckiej, a samo wspomnienie o rusałkach
czy wiłach budzi we mnie ochotę, by je wszystkie wybić do nogi.
Tak, to ja zadałem gwałt i śmierć księżniczce Irpinie z
Buczącego Lasu, którą opłakiwały wszystkie duchy i zwierzęta z
puszczy. Tymi szponami rozrywałem białe ciała rusałek na strzępy,
nie szczędząc matek i ich dzieci. Pożerałem je oblawszy wcześniej
sosem z mojego nasienia, a zwłoki, których nie zdołałem zjeść,
oddawałem na pastwę płomieni. I wiecie co? Niczego nie żałuję.
Jeszcze wiele razy wyprawię się na północ, aby nieść wam śmierć
i pożogę, tak mi dopomóż Rykar! - Przemowa niegodziwego Czakty
napełniła serca toropieckich wojowników i wojowniczek gniewem i
odrazą.
Boruta
pierwszy wydobył z ozdobnej pochwy swój obsydianowy miecz, aby
ściąć nim głowę potwora. Nie zdążył tego jednak uczynić,
bowiem nieoczekiwanie, z nieznacznie tylko zachmurzonego nieba spadł
piorun. Uderzył w zwyrodniałego gada w parę chwil zamieniając go
w kupkę popiołu.
-
O jednego mniej – westchnął z satysfakcją Choma Brut.
Wtedy
to spośród jaskiń i parowów zaczęły wychodzić coraz
liczniejsze smoki zionące ogniem, a każdy z nich był zielony jak
trucizna. Rozpoczęła się bitwa o Góry Soroczyńskie. Janisława
wraz ze swymi rusałkami napięła duże łuki ze strzałami o
srebrnych i złotych grotach, zaczarowanych przez płanetników na
Księżycu i mogących przebijać najgrubszą smoczą skórę pokrytą
najtwardszą łuską. Sam Kuk, ptak potężny chwytał smoki szponami
i rozpruwał ich brzuchy za pomocą dziobu. Spustoszenie w szeregach
zionących ogniem wrogów poczyniły też czarny miecz Boruty,
kowalski młot Podagi, kły i potężne łapy niedźwiedzia Porosza
oraz topór dzikiej baby Radobiny. Smoki zdumiały się wielce,
bowiem ufne w swą potęgę, nie spodziewały się, że przyjdzie im
zapłacić za swe zbrodnie.
Choma
Brut otworzył szkatułkę, dar mistrza kowalskiego Ulthara. Z
ogłuszającym brzęczeniem poczęły wylatywać z niej
nieprzeliczone chmary żelaznych komarów. Każdy owad dopadł
jednego smoka, przebijając żelazną kłujką skórę lub nawet
oczy. Każdy zraniony smok stawał w płomieniach, kiedy jego posoka
mieszała się z wybuchową mieszaniną wypełniającą ciała
komarów. W pół godziny, całe Góry Soroczyńskie były pokryte
zwęglonymi, cuchnącymi truchłami smoków. Potworne gady widząc
zagładę swych towarzyszy, podkuliły ogony i poczęły uciekać,
skomląc o litość, której wcześniej same nikomu nie okazywały.
Zgodnie z wytycznymi królowej Udmurii, Janisława darowała życie
poddającym się bestiom, jednak na jej rozkaz kowal Podaga
napiętnował smoki rozpalonym żelazem na znak ich wieczystej hańby.
-
Chciałabym opuścić już to przeklęte miejsce – westchnęła
wiła Zlata.
-
Możemy to uczynić jeno wtedy, gdy dopadniemy sprawców najazdu –
odrzekła jej siostra, Turkussa.
Na
rozkaz Janisławy wojsko toropieckie rozbiło namioty w Górach
Soroczyńskich.
*
Choma
Brut będąc z urodzenia wodnikiem, cierpiał straszliwe z powodu
upału. W Górach Soroczyńskich trudno było o wodę, zaś w rozkazu
Bazyliszka wiele źródeł i studni zostało zatrutych smoczym
łajnem. Na szczęście wieczór przyniósł ochłodę. Syn rusałki
i krokodyla z Pinos wyszedł przed namiot pełnić nocną wartę, zaś
w duchu prosił Mokoszę i Jarowita o ożywczy deszcz. Poczuł, że
coś spadło mu na plecy, nie były to jednak krople wody. Usłyszał
przeciągły syk połączony z charczeniem, a w jego ramionach i
pośladkach poczęły się zagłębiać długie szpony.
Zniecierpliwiony machnął krokodylim ogonem i pochwycił maczugę.
Zrozumiał, że na jego grzbiecie siedziała paskudna jędza z
wyszczerzonymi kłami, odziana w szare łachmany.
-
Biegnij, mój koniku, biegnij, a nie ustawaj! - Zaskrzeczała jędza.
Miała
zamiar doprowadzić do jego śmierci z wyczerpania, aby następnie
rozszarpać kłami i pazurami jego zwłoki. Choma Brut nie zamierzał
jednak posłużyć jej za wierzchowca. Chwycił ręka za obie
kościste nogi i kosztem bolesnych ran, zdarł jędzę ze swych
pleców, po czym rzucił ją na ziemię. Uniósł w górę maczugę i
zadał nią śmiertelny cios miażdżący klatkę piersiową.
Chrupnęły żebra i z ust jędzy wylała się fontanna pomarańczowej
posoki. Kiedy Choma Brut odetchnął, zziajany po walce, ujrzał jak
truchło zabitej przezeń jędzy poczęło zmieniać się w jego
oczach. Brzydka istota stawała się momentalnie coraz piękniejsza
aż przybrała swą pierwotną postać Wiedźmy – Krasawicy.
-
A mogliśmy wspólnie zażywać cielesnych rozkoszy… A… a…. -
Brzmiały ostatnie słowa umierającej czarownicy nim skonała i
oddała ducha Čortom.
-
Twoja miłość plamiła – rzekł z zadumą Choma Brut. - Nie
zwykłem uśmiercać niewiast, ale tobie się należało. Mimo
wszystko, pokój twojej nieszczęsnej duszy!
Następnie
zadął w barani róg, aby dać znak, że oto zginęła sprawczyni
nieszczęść. Gdy grał, z nocnego nieba lunął ulewny deszcz.
*
Porosz,
obdarzony czułym węchem, na czele stada innych niedźwiedzi oraz
wilków, niestrudzenie poszukiwał jaskini Bazyliszka z nosem przy
ziemi. Jakoś nie był w stanie uwierzyć, że ten konkretny
bazyliszek nie ma mocy zabijania wzrokiem, przeto zabrał ze sobą na
misję duże zwierciadło w ozdobnej, złotej ramie. Przez trzy dni i
noce jego oddział szukał jaskini zbrodniczego cara smoków. W końcu
nadszedł ten dzień, kiedy poszukiwania zakończyły się
powodzeniem. Cztery rosłe niedźwiedzie ujęły w przednie łapy
potężny pień i nie bez trudu wyważyły mosiężne drzwi, na
próżno wzmocnione zaklęciami. W środku jaskini panowały ciemność
i piwniczny zaduch. Porosz wszedł do środka taszcząc zwierciadło.
Ujrzał parę wyłupiastych, czerwonych jak rubiny ślepi oraz ich
właściciela; wielkiego, zielonego jaszczura o ociekających jadem
kłach. Na jego głowie spoczywała korona ze złotych kolców i
guzów, niezawodny znak, że zwierzęta mają przed sobą Bazyliszka,
cara Gór Soroczyńskich.
-
Serwus, draniu! - Ryknął Porosz i zasłonił się lustrem.
Pogłoski
okazały się prawdziwe. Bazyliszek nie zabijał wzrokiem. Widząc
to, niedźwiedź z całej siły rozbił mu zwierciadło na głowie.
Zaskoczył tym gada, lecz nie na długo. Bazyliszek zasyczał
wściekle i niczym zielona błyskawica ruszył do ataku. Wbił szpony
w ciało plamistego niedźwiedzia i z całej siły zatopił kły
jadowe w jego udzie. Porosz ryknął z bólu i czym prędzej
zmiażdżył zębami głowę smoka, po czym połamał mu wszystkie
kości łapami. Gdy Bazyliszek już skonał, niedźwiedź kazał
przeszukać jego grotę. Wtedy to jeden z wilków wywęszył klatkę
pełną zamkniętych w niej i pełnych przerażenia dzieci rusałek i
wodników.
-
Nie bójcie się – basior starał się nadać swojemu głosowi jak
najłagodniejsze brzmienie. - Już niebawem zabierzemy was do
rodziców.
Porosz
wraz ze swą drużyną, taszcząc zwłoki Bazyliszka, powrócił do
obozu. Czuł się słaby i obolały od palącego jadu. Choć śmierć
szła za nim krok za krokiem, nie wyzionął ducha. Obstąpiły go
cztery rusałki, uzdrowicielki i troskliwie przemyły ranę balsamem
z żeń – szenia, swoich łez oraz kropel własnej niebieskiej krwi
mającej moc leczenia wszystkich chorób. Po powrocie do Toropiecka,
Porosz i Choma Brut zostali nagrodzeni złotymi naszyjnikami przez
królową Udmurię.
