,, … i odbędę sąd nad wszystkimi bogami Egiptu – Ja, Pan’’ - Wj 12, 12
W
sierpniu
2018 r. obejrzałem amerykański film fantasy ,,Bogowie
Egiptu’’
(tytuł oryginału: ,,Gods
of Egypt’’)
z 2016 r. w reżyserii Alexa Prayesa (ur. 1963). Jak łatwo się
domyśleć jego akcja rozgrywa się w starożytnym Egipcie, w
mitycznym okresie kiedy bogowie i ludzie wspólnie zamieszkiwali
Ziemię.
Głównymi
bohaterami jest para młodych ludzi – złodziej Bek i jego ukochana
Zaja. Bek w przeciwieństwie do Zai nie był pobożny (w tamtych
czasach bycie ateistą było jednak niemożliwe, bo bogowie istnieli
namacalnie). Mimo to stanął po stronie oślepionego Horusa w jego
walce z Setem. Gdy władzę nad Egiptem przywłaszczył sobie Set,
Zaja została niewolnicą jego wezyra. Bek, który wykradł ze
skarbca Seta wyłupione oko Horusa, uciekł wraz z ukochaną, lecz
zły wezyr zastrzelił ją z łuku. Bohater zwrócił oko Horusowi i
razem z nim wyruszył w długą podróż. Każdemu z nich przyświecał
inny cel. Bek chciał wskrzesić Zaję, podczas gdy Horus dążył do
zemsty na Secie i odzyskania władzy…
Tytułowi
bogowie Egiptu przypominają ludzi olbrzymiego wzrostu, o złotej
krwi, zdolnych przybierać postaci półzwierzęcych potworów,
żyjących 1000 lat. W zamierzchłych czasach sprawowali władzę nad
Egipcjanami.
Ra
– solarny, najwyższy bóg Egiptu wyobrażany jako człowiek z
głową sokoła. Na filmie został przedstawiony jako odziany na
biało, łysy starzec z siwym warkoczem. Był ojcem braci Ozyrysa i
Seta. Codziennie pływał złotą barką po niebie i odpierał ataki
kosmicznego węża Apopisa grożące pogrążeniem się świata w
mroku. Na filmie został zabity przez Seta co przyniosło światu
chaos, lecz potem zmartwychwstał.
Ozyrys
(egipskie:
Usire),
syn Ra, mąż (i brat) Izydy, brat Seta i ojciec Horusa. Był bogiem
wegetacji, władcą dobrym i sprawiedliwym, który ustanowił prawo
dające zarówno biednym jak i bogatym równe prawo do wiecznego
życia w zaświatach. Zginął z ręki Seta, a jego ciało zostało
pocięte na 14 kawałków (w mitologii egipskiej odnalazła je i
złożyła w całość Izyda). Po śmierci Ozyrys został bogiem
świata zmarłych i ich sędzią.
Izyda
(egipskie:
Eset,
czyli Tron) – najważniejsza bogini Egiptu, żona (i siostra)
Ozyrysa; w starożytności czczona również przez Greków i Rzymian
(odsyłam do książek: ,,O
Izydzie i Ozyrysie’’
Plutarcha z Cheronei i ,,Metamorfozy,
albo Złoty osioł’’
Apulejusza z Madaury). Na filmie odgrywa jednak znikomą rolę. Po
śmierci Ozyrysa zamiast poskładać jego ciało w całość …
popełniła samobójstwo.
Set
- ,,czarny charakter’’ mitologii egipskiej (proces jego
demonizacji następował stopniowo), bóg pustyń, wojny, chaosu i …
cudzoziemców; brat i zabójca Ozyrysa, wyobrażany jako człowiek z
głową niezidentyfikowanego zwierzęcia (osła, okapi, lub istoty
fantastycznej). Na filmie był brodatym wojownikiem z pustyni, który
na czele zakutych w czerwone zbroje nomadów (ich pierwowzorem mogli
być Hyksosi) najechał królestwo swego brata i zabił go, po czym
oślepił Horusa. Zdobytą władzę sprawował w sposób tyrański;
mordował innych bogów, prowadził podboje, budował obelisk
sięgający nieba kosztem życia wielu niewolników (tak naprawdę
egipskie budowle nie były wznoszone przez niewolników, ale przez
wolnych chłopów w ramach ich powinności na rzecz państwa; jednak
liczne ofiary wypadków przy owych budowach są faktem). Zdecydował,
że o dalszym życiu po śmierci ma decydować bogactwo. Gdy Horus
odzyskał oko, pokonał w walce Seta i zabił go.
Neftyda
– bezpłodna żona (i siostra) Seta sprzyjająca sprawie Ozyrysa.
Na filmie była blondynką i miała kolorowe skrzydła (w
rzeczywistości był to atrybut Izydy), które Set jej uciął. W
mitologii egipskiej odeszła od męża, gdy ten zamordował Ozyrysa.
Horus
– syn Ozyrysa i Izydy wyobrażany jako człowiek z głową sokoła.
Na filmie miał głowę ludzką. Zrazu był zarozumiały i samolubny,
zmieniał się w trakcie akcji. Oślepiony i wydziedziczony przez
Seta zamieszkał w opuszczonej świątyni, upijał się winem i
użalał nad swoim losem. Niespodziewanie otrzymał jedno z oczu,
które dał mu Bek. Bóg i człowiek wyruszyli w daleką i
niebezpieczną podróż, aby zdobyć drugie oko i magiczną wodę o
ugaszenia płomieni Seta. Po zabiciu Seta i zaprowadzeniu porządku,
Horus otrzymał drugie oko z rąk małej dziewczynki. Jako nowy
faraon ustanowił prawo, że wstęp do zaświatów daje nie bogactwo,
ale bycie dobrym człowiekiem.
Hathor
– bogini miłości, tańca i muzyki, wyobrażana jako kobieta z
krowią głową. Na filmie ma postać pięknej, czarnowłosej
kobiety. Była ukochaną Horusa. Po zagarnięciu władzy przez Seta,
została jego kochanką, aby uniknąć zgładzenia. Później jednak
przyłączyła się do Horusa w poszukiwaniu wody do zgaszenia ognia
Seta. Miała moc hipnotyzowania wzrokiem – potrafiła tak nawet
nakłonić ziejącego ogniem węża do spalenia samego siebie.
Współczuła niedoli Beka, chcącego sprowadzić Zaję z krainy
umarłych i w tym celu dała mu prezent od Horusa – bransoletkę z
40 gwiazdami zdobytą na 40 demonach.
Thot
– lunarny bóg mądrości, pisma i nauki, wyobrażany jako człowiek
z głową ibisa, pierwowzór mędrca i maga Hermesa Trismegistosa z
hellenistycznych legend. Jego świętymi zwierzętami były ibis i
pawian. Na filmie miał postać czarnoskórego mężczyzny, któremu
Bek pomógł rozwiązać zagadkę Sfinksa. Został zabity przez Seta,
który przywłaszczył sobie jego mózg. Po śmierci Seta, Thot
został wskrzeszony i odzyskał swój mózg.
Anubis
(egipskie: Anope)
– bóg śmierci i patron sztuki mumifikacji, psychopomp i uczestnik
ważenia serc na sadzie dusz, przedstawiany jako człowiek z głową
szakala. Po śmierci Zai prowadził jej dusze przez dziewięć bram
aż do Sali Obu Prawd, gdzie odbywało się ważenie serca (na filmie
zostało to ukazane nieco inaczej niż w wierzeniach Egipcjan).
Oprócz
głównych bogów pojawiają się również niższe rangą istoty
nadprzyrodzone jak: dwie gigantyczne kobry – biała i czarna –
zionące ogniem (dosiadały ich dwie boginie – wojowniczki),
olbrzymie skarabeusze ciągnące rydwan Seta i sfinks o ciele ze
skały zadający zagadki (przypomina to trochę grecki mit o Edypie,
bowiem Grecy zapożyczyli postać Sfinksa od Egipcjan).
Film
oceniam bardzo pozytywnie ze względu na niezwykle udane efekty
specjalne, oraz przesłanie. Pokazuje on potrzebę wiary i miłości,
to że w ostatecznym rozrachunku liczy się nie bogactwo, lecz dobre
serce i że potężni czasem potrzebują pomocy słabszych od siebie.
