Słoweńskim odpowiednikiem polskiego fantazmatu Wielkiej Lechii jest teoria wenecka (słoweń. ,,venetska teorija’’). Jest to pseudonaukowy pogląd o pochodzeniu Słoweńców od starożytnych Wenetów zamiast od słowiańskich osadników z VI wieku. Wenetowie, uważani za przodków Słowian mieli być jednym ludem, używającym tego samego języka. Zamieszkiwali rozległe obszary wybrzeża Adriatyku (w tym Chorwacji i Wenecji), Armorykę, ziemie polskie, Ilirię, Panonię, Noricum, północną Turcję i Hiszpanię, Danię, Walię, i Irlandię. Argumentem za prawdziwością tej teorii miało być słowo ,,Wenden’’ używane przez dawnych Niemców na określanie Łużyczan.
Już w latach 30 – tych XIX wieku Jurij Vanielin (1802 – 1839) jako pierwszy uznał Wenetów za przodków Słoweńców.
Ks. Devorin Trstenjak (1817 – 1890) uznawał początkowo Słoweńców za autochtonów, zamieszkujących swe ziemie od czasów starożytnych. Dawni Słowianie mieli władać Europą, Azją i Afryką. Później porzucił te poglądy gdy zrozumiał, że nijak miały się do rzeczywistości.
Prawnik Henrik Tuma (1858 – 1935) twierdził, że Słoweńcy byli pierwszymi mieszkańcami Europy.
W latach 90 – tych XIX wieku Ivan Topelovošek (1851 – 1921) doszukiwał się powiązań między Słoweńcami a Baskami.
Stanko Dimnik (1891 – 1980) głosi pochodzenie Słoweńców od Celtów.
Na początku XX wieku Devorin Žumkovič (1858 – 1940) dowodził, że Etruskowie byli Słowianami, zaś germańskie runy to ich dawne pismo.
Pisarz i dziennikarz Franc Jeza (1916 – 1984) wywodził pochodzenie Słoweńców ze Szwecji.
Współczesna postać teorii weneckiej opiera się na książce ekonomisty Jožka Šavli (1943 - 2011), poety Mateja Bora (1913 - 1993) i ks. Ivana Tomažiča (1919 – 2014) ,,Veneti. First Builders of European Community. Tracing the History of Language of Early Ancestors of Slovenes’’ z 1984 r. Teoria wenecka była popularna w latach 80 i 90 – tych XX wieku, dziś jest odrzucana przez naukę.
Warto dodać, że polski poeta Juliusz Słowacki wykorzystał XIX – wieczne teorie o Wenetach pisząc dramat ,,Lilla Weneda’’ (1840), którego recenzja znajduje się na tym blogu.
