,,Norwegowie
w domach i chatach,
Dziękują
Ci, wielki Boże!
On zachował
ten kraj
Nawet
pomimo to, że wygląda to źle.
I gdy
ojcowie walczyli,
A matki
płakały,
Pan po
cichu się wzruszył,
Więc
wygraliśmy nasze prawa''
-
Bjørnestre
Bjørnson
,,Tak, kochamy ten kraj'' (hymn Norwegii)
Czytelnicy
bloga ,,Mitoslavia''
z pewnością zauważyli, że nie raz i nie dwa pisałem na nim o
twórczości Andrzeja Pilipiuka, którego zaliczam do swoich
ulubionych Autorów ;). W marcu 2018 r. przeczytałem jego najnowszą
książkę - ,,Raport
z Północy''.
Choć Pilipiuk zasłynął jako fantasta, tematyka jego ostatniej
książki jest nieco inna. Opowiada ona bowiem o podróżach Autora
po Szwecji i Norwegii odbytych w latach: 1999 (z ojcem), 2002 (z
przyszłą żoną Katarzyną), 2010 ( z żoną i córką), 2013 i
dwukrotnie w 2016 roku.
Autor
szczegółowa omawia swoją fascynację Skandynawią jako ,,lepszym
światem'',
która narodziła się w czasie jego smutnego, pełnego nędzy
dzieciństwa spędzonego w PRL. To właśnie wtedy zrodził się też
antykomunizm Autora, który podzielam ;). Choć niektórzy Polacy,
również konserwatyści dobrze oceniają szkołę w PRL – u z
powodu większej dyscypliny, przeciwstawiając ją szkole we
współczesnej Polsce, wspomnienia Pilipiuka z owej często
idealizowanej szkoły są zdecydowanie traumatyczne. W latach nauki
zetknął się w niej z licznymi patologiami społecznymi, z częstymi
kradzieżami, znęcaniem się psychicznym i fizycznym ze strony
rówieśników i nauczycieli, z takimi negatywnymi zachowaniami jak:
zaniedbywanie higieny, psucie windy, podpalanie śmietników.
Szczerze współczuję Autorowi, bo i sam padałem ofiarą mobbingu
ze strony klasy w gimnazjum, aczkolwiek z tego co czytam, miał on
gorzej :(.
Autor
chwali w Skandynawach czyste i zadbane miasta, zamieszkane przez
miłych i spokojnych ludzi, wysiłek włożony w XIX wieku w wyjście
z nędzy Norwegii i Szwecji, udaną walkę z alkoholizmem w Szwecji,
pracowitość i pobożność XIX – wiecznych Szwedów, duńską
komedię kryminalną ,,Gang
Olsena'',
norweskich uczonych – Armauera Hansena (zasłużonego w walce z
trądem), odkrywcę polarnego Fritjofa Nansena (badał Biegun
Północny na statku ,,Fram'';
swoimi wpływami u europejskich monarchów przyczynił się do
zapobiegnięcia interwencji szwedzkiej w Norwegii i przyznania jego
ojczyźnie niepodległości), kontrowersyjnego podróżnika Thora
Heyerdahla (nauka ostatecznie obaliła jego śmiałe teorie),
warsztaty nauki rzemiosła dla szwedzkich dzieci, norweskiego króla
św. Olafa (osobiście chrystianizując swój kraj spalił Völsi;
zasuszony penis ogiera będący obiektem kultu fallicznego), św.
Brygidę Szwedzką i jego córkę św. Katarzynę Szwedzką (ukazuje
zakon brygidek jako ,,złote
ogniwo''
1
łączące szwedzką Vadstenę i polski Gdańsk), norweskie kościoły
stav
(masztowe) – jeden z nich zwany Wang został przeniesiony z
Norwegii do Karpacza i służy polskim protestantom, muzeum wraku
,,Vasa'',
Raula Wallenberga – bohaterskiego Szweda, który w czasie II wojny
światowej ratował Żydów i zginął zamordowany przez Sowietów,
faunę Gotlandii (liczne jeże i archaiczną rasę owiec), rzeźby
norweskiego artysty Vigelanda (Autor porównuje je z polskimi
dziełami Stanisława Szukalskiego; artysty równie genialnego co
szalonego), ks. Stanisława Trzeciaka (wyklinanego przez
,,michnikoidów''
jako przedwojenny antysemita, który jednak w czasie II wojny
światowej ratował Żydów), oraz szwedzkie ogrody zoologiczne
(ojciec Autora pracował w warszawskim zoo, zaś w Borås
mógł porównać pracę swoich kolegów po fachu). Autor z dużą
dozą sympatii i ciekawości świata pisze o Lapończykach –
najstarszym; koczowniczym i wyznającym szamanizm ludzie Europy,
którego kultura sięga czasów epoki kamienia. Omawia min. ich
panteon (notabene to nie Litwini, ale Lapończycy byli ostatnimi
poganami Europy, którzy ostatecznie przyjęli chrzest dopiero w XVII
wieku). Pilipiuk pisze też o Hanzie – średniowiecznej i
nowożytnej organizacji handlowej skupiającej miasta Europy
Północnej od Londynu po Nowogród Wielki i o mrocznych,
inspirowanych skandynawskimi legendami grafikach szwedzkiego artysty
Johna Bauera.
Ważną
rolę w książce odgrywają skandynawscy (i nie tylko) pisarze jak:
Margit Sandemo – autorka ,,Sagi
o Ludziach Lodu''
(trafia do szpitala psychiatrycznego z powodu swoich rzekomych
kontaktów z … krasnoludkami), Astrid Lindgren – autorka min.
,,Dzieci
z Bullerbyn'',
cyklu o Pipi Langstrumpf i ,,Braci
Lwie Serce'',
Selma Lagerlöf
– autorka ,,Cudownej
podróży'',
Gösty
Knutssona – autor ,,Przygód
Filonka Bezogonka'',
Ägot
Gjems - Selmer – autorka ,,Nad
dalekim cichym fiordem'',
Knut Hamsun (norweski noblista, który za kolaborację z Hitlerem
trafił po wojnie do … szpitala psychiatrycznego), Tove Jansson –
autorka baśniowego cyklu o Muminkach, polski pisarz i odtwórca
historyczny Wojciech ,,Cleritus''
Świdziniewski (1975 – 2009) – autor antologii fantasy ,,Kłopoty
w Hamdirholm''
(Pilipiuk na jego cześć postawił mu w Szwecji stelę nagrobną
wzorowaną na stelach wikingów). Dowiedziałem się również, że
popularny niegdyś serial ,,Niewolnica
Isaura''
był oparty na powieści brazylijskiego pisarza Bernarda Guimarãesa
z 1875 roku. Z książki dowiadujemy się również, że Autor nie
przepada za twórczością J. R. R. Tolkiena (osobiście uwielbiam
twórczość Tolkiena, co widać z postów na moim blogu, ale ,,de
gustibus non disputandum'').
Z
zasłużoną krytyką zetknęły się takie zjawiska jak: reformacja
(za ikonoklazm, którego łupem padło wiele bezcennych, katolickich
zabytków, ludobójstwo na Żydach i katolikach, oraz libertynizm
współczesnych skandynawskich protestantów), krwawa łaźnia
sztokholmska z 1520 r. (masakra luteran dokonana z rozkazu króla
Danii Chrystiana II i katolickiego biskupa Gustawa Trolle; niejako
skandynawski odpowiednik Nocy Świętego Bartłomieja), eugeniczny
program zagłady biologicznej i kulturowej Lapończyków realizowany
przez rządzących Szwecją lewaków aż do lat 70 – tych XX wieku
(polegał min. na przymusowym odbieraniu dzieci i zakazywaniu
koczownictwa), aborcja (wbrew temu co twierdzą lewacy jej bardzo
wysoka liczba w Szwecji wcale się nie zmniejsza pod wpływem
edukacji seksualnej), islamizacja wspierana przez polityczną
poprawność – tolerowanie ohydnego procederu obrzezania kobiet, z
którym walczyły Oriana Fallaci i Waris Dirie, przyzwolenie na
gwałty, zamachy, handel żywym towarem i pedofilię z obawy o
posądzenie o nietolerancję, zbrodnie Andersa Breivika mordującego
niewinne dzieci na wyspie Utoya, działalność szwedzkich
neonazistów (Autor stanowczo się od nich odcina) i norweskiego
satanisty Varga Vikernesa, który spalił zabytkowy kościół stav
i zamordował innego muzyka, wreszcie mataczenie Rosji, Szwecji i
Finlandii w sprawie zatonięcia promu ,,Estonia''
w 1994 roku (Estonia była skazana na samotną walkę w celu dotarcia
do prawdy, trochę tak jak Polska po katastrofie smoleńskiej w 2010
roku).
Książkę
oceniam jako bardzo ciekawą, odważną, skrzącą się humorem,
zawierającą dużo ciekawostek, pomocną w lepszym zrozumieniu prozy
Pilipiuka – zwłaszcza trylogii ,,Norweski
dziennik''
i cyklu ,,Oko
jelenia''
;).
1
Nawiązuję tu do książki ,,Złote ogniwa'' Normana
Daviesa, w której opisane zostały rzeczy łączące historię
Polski z historią reszty Europy.
