,,* ad usum (łac.), do użytku; ad (lub in) usum Delphini, dla użytku delfina, zwrot używany za czasów Ludwika XIV odnośnie do podręczników, z których usunięto niestosowne ustępy’’ - ,,Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa Gutenberga tom 19 Suplement A - G’’
We wrześniu 2023 r. przeczytałem książkę Witolda Vargasa ,,Bestiariuszek. Niewidzialni pomocnicy’’. Stanowi wersję niezwykle popularnego ,,Bestiariusza słowiańskiego’’ 1 przystosowaną do wrażliwości i zdolności poznawczych najmłodszych czytelników (ad usum Delphini).
Tytułowi ,,niewidzialni pomocnicy’’ to głównie słowiańskie demony domowe. Niektóre z opisanych w książce istot pochodzą z wierzeń chrześcijańskich i antycznych (anioły, archanioły i amorki), łużyckich (Boże Siedleczko, podobne do myszy), wschodniosłowiańskich (bahan, lubiący biegać wraz z młodymi zwierzętami) i litewskich (psotne barstuki, mieszkające w ogrodzie). Julki trzymały się z dala od ludzi, zamieszkując dawne kurhany i nie wyrządzały szkody.
Cechą wspólną bohaterów książki był przyjazny stosunek do ludzi. Miały one różne zadanie takie jak opieka nad poszczególnymi ludźmi (dola, anioł) lub nad rodem (dziady, czyli dobroczynne duchy przodków), opieka nad domostwem (domowik ze swą żoną domowichą), odstraszanie drapieżników (olbrzymi wąż, zwany trusią, przyjazny wobec dzieci dobrych dla zwierząt), ostrzeganie przed niebezpieczeństwem (Boże Siedleczko), zsyłanie miłych snów (baj), pomaganie w zaśnięciu ludziom i zwierzętom (grzenia), troska o trzodę (dworowy) i konie (woziła), czuwanie nad ogniem płonącym w palenisku (piecuch mający włosy z płomieni), walka ze złymi duchami (bzionek latający na gęsi i archanioł z ognistym mieczem), zsyłanie miłości (uzbrojony w łuk i strzały amorek, wywodzący się do greckiego Erosa i rzymskiego Kupidyna). Autor przekonuje, że nawet Bieda nie była taka zła, jeśli goszczący ją ludzie byli dla siebie dobrzy.
Ta urocza, pięknie ilustrowana książeczka jest bardzo dobra dla młodych czytelników dopiero zaczynających przygodę z barwnym światem wierzeń słowiańskich.
1 Odsyłam do postów: ,,Bestiariusz słowiański. Rzecz o skrzatach, wodnikach i rusałkach’’ oraz ,,Bestiariusz słowiański część druga. Rzecz o biziach, kadukach i samojadkach’’.
