,,Gdy zombie puka do twych drzwi,
Kiedy wampir znów szczerzy kły
Lub gdy kłopot z utopcem masz,
Wezwij dziś Wędrowycza
Choć z górką ma dziewięćdziesiąt lat,
Całkiem dziarski jest z niego dziad
Gdy wypije to radę da -
Egzorcysta z Wojsławic’’
- Runika ,,Egzorcysta z Wojsławic’’ (fragment)
W grudniu 2022 r. przeczytałem zbiór opowiadań Andrzeja Pilipiuka ,,Faceci w gumofilcach’’. Jest to już dziesiąty, jubileuszowy tom przygód egzorcysty i bimbrownika, Jakuba Wędrowycza, jego przyjaciela, ponad stuletniego, rosyjskiego kozaka – monarchisty, Semena Korczaszki, oraz antagonistów, Bardaków, na czele z nestorem rodu, Izydorem Bardakiem. Tytuł antologii nawiązuje do filmu science fiction ,,Faceci w czerni’’ (ang. ,,Men in Black’’).
Akcja rozgrywa się w XXI wieku w Wojsławicach, Zabrzu, Krakowie, fikcyjnym miasteczku Liszkowie i w Moskwie, w latach 1941 – 1946 w środkowej Rosji, w Berlinie i na Grenlandii, w latach 70 – tych XX wieku i w XVII wieku w Liszkowie oraz w czyśćcu. Ten ostatni mieścił się na innej planecie, gdzie pokutnicy pod nadzorem aniołów pracowali przy wycince lasów jak więźniowie łagrów.
W czyśćcu pokutował astronom Mikołaj Kopernik razem z odkrywcami; Krzysztofem Kolumbem, Franciskiem Pizarrem, Hernanem Cortezem, Hernandem de Soto i Diego de Almagro. Polski astronom trafił tam za to, że przed laty, nie chcąc wziąć odpowiedzialności za oblanie egzaminu z astronomii, zakradł się do anielskiej nastawni mieszczącej się w Krakowie. Przekręcając wajchę, dosłownie wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię, aby dopasować ruch ciał niebieskich do swojej teorii heliocentrycznej. Spowodował tym wiele zamieszanie min. było to powodem, dla którego Kolumb zamiast do Indii dopłynął do Ameryki. Po wielu wiekach Kopernik dostał przepustkę na Ziemię, co wykorzystał jako okazję do ponownego przestawienia wajchy. Tym razem zamierzał przywrócić układ geocentryczny. Kiedy przybył do współczesnego Krakowa, był brany za starego dresiarza. Spotkał Jakuba i Semena i przeżył z nimi ciekawe przygody.
Po upadku III Rzeszy, Hitler i Eva Braun zostali ewakuowani do osady Thule na wschodniej Grenlandii. Na tej największej wyspie niedobitki nazistów założyły zalążek IV Rzeszy z zamiarem późniejszego podboju świata. Dopadli ich tam Jakub i Semen wraz z kapitanem Wypruwaczem i sowieckim Karnym Batalionem Dentystycznym (ros. Stomatołogiczeskij Sztraf Batalion). Ową fikcyjną jednostkę wyróżniającą się wyjątkowym sadyzmem tworzyli moskiewscy studenci stomatologii, którzy oblali egzaminy i mieli teraz za karę zgromadzić kolekcję dydaktyczną. Dentyści – sadyści wyrywali zepsute zęby żywym ludziom razem ze szczękami. Darowali życie jedynie osobom o idealnym uzębieniu (ci ostatni mogli nawet dobrowolnie dołączyć się do batalionu). Po przybyciu na Grenlandię, sowieccy dentyści zabili Hitlera i innych nazistów. Eva Braun zdążyła uciec na nartach do Eskimosów, gdzie urodziła dziecko Hitlera. Pamiątką po tych wydarzeniach był przechowywany w chacie Wędrowycza obrazek namalowany przez Hitlera w 1946 r.
We współczesnej Moskwie ,,wiecznie żywy’’ Lenin przewracał się w swoim mauzoleum, cierpiąc z braku poduszki i próbując wymacać tkwiący mu w piersi osikowy kołek, który niegdyś wbił mu sam Jakub Wędrowycz.
Z postaci współczesnych w jednym z opowiadań wystąpili Putin i Szojgu. Rosyjski dyktator otrzymał jako przesyłkę z Liszkowa XVII – wieczną szablę zdobytą na Szwedach. W orężu tym zaklęty był nieznośny duch szlacheckiego warchoła, ale też patrioty, Rocha Liszkowskiego herbu Trzy Liszki. Warchoł dał się już we znaki innym duchom strzegącym pałacu w Liszkowie, siostrom Kornelii, Lukrecji i ich służącej, Marcelinie, znanym z książki Pilipiuka ,,Upiór w ruderze’’. Z tego powodu Marcelina zadzwoniła przez zepsuty i niepodłączony telefon do Wędrowycza, a ten przybył na pomoc, po raz pierwszy przyjmując zlecenie od duchów. W opowiadaniu tym, przy opisie współczesnej Moskwy, pojawia się też nawiązanie do ,,Mistrza i Małgorzaty’’ Michaiła Bułhakowa w postaci wzmianki o Annuszce, która zdążyła już kupić olej. Nawiązanie to trafnie pokazuje, że między Moskwą Stalina, a Moskwą Putina jest niewiele różnic.
Z wierzeń słowiańskich pochodzą skrzaty mieszkający pod podłoga domu Wędrowycza (wśród nich były osobniki żeńskie), płanetnik na usługach rodu Bardaków, sprowadzający śnieżycę w listopadzie, oraz Śmierć w postaci kobiecego szkieletu uzbrojonego w kosę. Śmierć przyszła do Jakuba i Semena gdy ci omal nie zginęli w wyniku siarczystego mrozu. Gdy usłyszała, że to oni nie zamierzają jeszcze umierać, poszła sobie i zostawiła kosę, którą Wędrowycz przywłaszczył sobie.
W omawianym zbiorze Wędrowycz przyjął zlecenie nie tylko od duchów, ale i od samego króla szczurów, istoty z dawnych wierzeń europejskich. Król szczurów składał się z wielu żywych gryzoni, które rozpływały się w glutoplazmę i mówiły ludzkim głosem przez syntezator mowy. Wędrowycz kazał przenieść się szczurom grasującym w kopalni w Zabrzu do Zagłębia Ruhry. Swoją drogą, bohater ten tak nie cierpiał Niemców, że dopatrywał się nazizmu w … śliwkach renklodach (nazwa skojarzyła mu się ze złotem Renu z opery Wagnera). Wracając do szczurów, zwierzęta te w XVIII wieku na swoją zgubę podpatrzyły działanie demokracji szlacheckiej u Polaków, co osłabiła władzę ich królów i w rezultacie nie pozwoliła skuteczniej szkodzić ludziom.
Z wierzeń żydowskich pochodzi niezwyciężony, gliniany golem. Został ulepiony przez Izydora Bardaka, aby zaszkodzić Wędrowyczowi. W efekcie pojawienie się tej istoty sprowokowało wybuch wojny atomowej między Rosją a USA i zagładę świata. Jakub i Semen powstrzymali katastrofę przemieszczając się w czasie i powstrzymując Bardaka.
Pojawiają się też nawiązania do kreskówki ,,My little pony’’ (z równoległego świata przybyła mała dziewczynka, Hela Kozińska z misją zdobycia jakiegoś artefaktu), alchemii (sporządzony przez arabskiego alchemika Eliksir Perfekcyjności, który pozwolił Tomaszowi Ryżyńskiemu na urządzanie bardziej widowiskowych burd w karczmie niż czynił to Wędrowycz), ufologii (śmieciarz z Wojsławic sprzedawał kosmitom ziemskie śmieci, ponieważ były dla nich cenne), teorii spiskowych (Jakub, Semen i Mikołaj Kopernik pojawili się na spotkaniu płaskoziemców skuszeni darmowym piwem), operetki Franza Lehara ,,Wesoła wdówka’’ (Jakub myślał, że chodzi o ,,wesołą wódkę’’) oraz luźno do horrorów Lovecrafta (krowy z kolczastymi mackami i skrzydłami, będące na usługach kosmitów). W jednym z opowiadań pojawia się nawet zaczerpnięty z serii popularnych memów, młody Janusz Nosacz (Hans Gurkenasse), postać pozytywna (człowiek, a nie małpa!), choć zmuszona przez wredną macochę do służby w Wehrmachcie.
Zawarte w tomie opowiadania są jak zwykle bardzo śmieszne. Opowiadają o wielu poważnych sprawach takich jak wojny, pseudonauka, czy zatrucie środowiska naturalnego przez pryzmat czarnego humoru.
