,,Podbił
Antilę, gdzie rządził król Ociepka, malujący dziwolągi i
okłamywany przez Gorynycza [...]’’ - ,,Legenda’’
W
październiku
2018 r. obejrzałem polski film zrealizowany w konwencji realizmu
magicznego ,,Angelus’’
z 2001 r. w reżyserii Lecha Majewskiego (ur. 1953). Jego akcja
rozgrywa się w latach 1918 – 1953 w Janowie na Śląsku,
Katowicach (Stalinogrodzie), Berlinie i w Moskwie.
Głównym
bohaterem jest Teofil Ociepka (1891 – 1978) – górnik z zawodu i
malarz prymitywista z zamiłowania, a do tego jeszcze różokrzyżowiec
i teozof (ostatecznie porzucił okultyzm pod wpływem żony, co nie
zostało ukazane na filmie). W okresie II RP razem ze swymi kolegami
z kopalni węgla kamiennego, malował pod okiem ekscentrycznego
mistrza, który energię do pracy czerpał wyciągając ręce do
słońca, malował z siatką bartniczą na głowie i przypalał sobie
brodę, aby jej nie ciąć. Mistrz ten na łożu śmierci wygłosił
przepowiednie o trzech znakach zwiastujących koniec świata:
Wielkiej Wojnie (II wojnie światowej), Czerwonej Zarazie zabijającej
dusze (wprowadzeniu komunizmu) i Wielkim Grzybie (chodzi o tzw. grzyb
atomowy jako zapowiedź wynalezienia broni jądrowej). Po
śmierci mistrza, Ociepka został jego następcą. Posiadał min.
zdolność pirokinezy a do tego był wielkim dziwakiem, szczerze
wierzącym w swoje fantastyczne wizje. Nigdy, nawet zimą nie zamykał
okna, aby mieć stały kontakt z Kosmosem. Książki trzymał w
lodówce – te o Ziemi na dolnej półce, a te o Niebie – na
górnej, aby zachować chłodny umysł. Czytał je leżąc w łóżku
do góry nogami, aby mieć dobre ukrwienie głowy. Zdenerwowany
zaciągał się płomieniem świecy, aby ,,wypalić
złe myśli’’.
Jego
uczniowie również nie grzeszyli zwyczajnością. Jeden z nich,
alchemik Walter ubierający się w czarną, skórzaną kurtkę
niemieckiego czołgisty, razem z żoną mieszkał w ziemiance.
Nazywał swoją żonę … ,,chłopem’’
co się jej nie podobało i pracował nad uzyskaniem złota z
karbidu. W wyniku swoich eksperymentów alchemicznych doznał
ciężkich obrażeń, lecz przeżył. Inny górnik – malarz
przeczuwając zbliżający się potop, na swoim podwórku budował
nową Arkę Noego. Jeszcze inny z członków Grupy Janowskiej, który
był przygłupi miał manię robienia wszystkim lewatywy.
Ociepka
wyczytał w tajemnych księgach, że światu grozi zniszczenie przez
promień śmierci z Saturna. Potrzebny był czysty młodzieniec,
który miał ocalić ludzkość przyjmując na siebie uderzenie
promienia śmierci i samemu ginąc. W końcu Grupa Janowska znalazła
tego młodzieńca. Był to sierota w dzieciństwie wychowany przez
anioły – na filmie często pojawiają się anioły i św. Barbara
– patronka górników. Młodzieniec zgodził się na ofiarę, bo
,,wcześniej
nikt go nigdy nie wybrał’’.
Uczniowie Ociepki zamierzali postawić go nago na dachu Komitetu
Wojewódzkiego, jednak zatrzymała ich policja i ubecja. Byli
bici i przesłuchiwani, w końcu puszczono ich wolno jako ludzi
niespełna rozumu. Ociepka miał proroczy sen, w którym głos Boga z
megafonu na stacji kolejowej oznajmił mu, że ofiara czystego
młodzieńca powinna się dokonać na szczycie góry (widać tu
analogię ze śmiercią Jezusa na szczycie Golgoty). Młodzieniec
prowadzony przez anioła wszedł nago na szczyt i czekał tam na
promień śmierci z Saturna.
Film
jest pełen absurdalnego humoru i jakby ludowej wizji świata (np.
scena, w której Ewa Braun myje nogi Hitlerowi). Zawiera też krytyka
systemów totalitarnych (nazizmu i komunizmu). Sama postać
Przeczystego Młodzieńca jest motywem mesjańskim nawiązującym do
dobrowolnej ofiary Chrystusa za zbawienie świata. Pozwala mi to
zaryzykować stwierdzenie, że film jest bardzo chrześcijański mimo
ezoterycznego anturażu ;).
