,,Ha! Durendal, jakiś ty piękny i święty! Twoja gałka pełna jest relikwij: ząb świętego Piotra, krew świętego Bazylego i włosy wielebnego świętego Denisa, strzęp szaty Najświętszej Panny’’ - ,,Pieśń o Rolandzie’’
,,Relikwje (łac. reliquiae), ‘szczątki’, pozostałe po wielkich ludziach; w kościele katol. szczątki, pozostałe po świętych. W pierwszym rzędzie są to ich kości, oprócz tego jednak także wszystko to, co pozostawało w bezpośrednim z nimi związku, jak szaty, sprzęty i t. p. Część r. sięga pierwotn. czasów chrześcijaństwa. W średniowieczu wyrodziła się cześć ta w handel r. z powodu czego sobór laterański w 1215 i sobór trydencki wydały szereg przepisów surowych. Prawdziwość i wiarygodność jakiejś r. musi być stwierdzona pieczęcią biskupa i aprobatą papieża lub biskupa’’ - ,,Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa Gutenberga tom 14 Polska Agencja Telegraficzna do Rewindykacja’’
Kiedy parafianka z Ars poprosiła św. Jana Marię Vianneya (1786 – 1859) o relikwie, przyszły patron proboszczów odpowiedział je, że powinna sama je wytwarzać, tzn. nawrócić się i dążyć do świętości zamiast skupiać się na samych tylko zewnętrznych oznakach kultu. Kiedy w klasie szóstej czytałem ,,Krzyżaków’’ Henryka Sienkiewicza duże (i negatywne) wrażenie zrobił na mnie wówczas niejaki Sanderus, handlujący fałszywymi relikwiami. Dla mnie jako dla katolika dawne wypaczenia w kulcie relikwii nie oznaczają jednak bynajmniej, że kult ten sam w sobie miałby być zły.
Oto przykłady katolickich relikwii znajdujących się w świątyniach Europy: pasek Maryi (katedra w Prato), sandały Jezusa (opactwo w Prüm), pieluszka Dzieciątka Jezus (katedra w Dubrowniku), żłóbek ze stajenki betlejemskiej (Bazylika Matki Boskiej Większej w Rzymie), drewno ze stołu z Ostatniej Wieczerzy (Bazylika św. Jana na Lateranie), korona cierniowa (katedra Notre Dame w Paryżu), gwoździe z krzyża (ponad 30 kościołów min. w Trewirze, Bambergu i na Wawelu), włócznia św. Longina (Watykan, Eczmiadżyn, Izmir, Wiedeń i Kraków), Całun Turyński, krew św. Januarego (katedra w Neapolu), chusta św. Weroniki (sanktuarium w Manoppello lub katedra w Oviedo, do relikwii tej nawiązał Tomasz Terlikowski w powieści science fiction ,,Operacja ‘Chusta’’), dom Maryi (sanktuarium Santa Casa w Loreto), kielich z Ostatniej Wieczerzy (katedra w Walencji, zainteresowanym polecam książkę Janice Benett ,,Święty Graal odnaleziony. Prawdziwa historia Świętego Kielicha z Walencji’’) a nawet napletek Jezusa (min. Conques, Calcata, Langres, Antwerpia, Santiago de Compostela, Coulomb, Metz, Hildesheim, Charroux, Puy – en – Veley i Auvergne; pisał o nim rodzimowierca Witold Jabłoński w powieści ,,Słowo i miecz’’).
Najcenniejszą, obecnie zaginioną relikwią prawosławia był Maforion, czyli szata Maryi, pierwotnie czczony w cerkwi w Blachernach w Konstantynopolu. Pisał o niej Andrzej Pilipiuk w jednym z opowiadań o Robercie Stormie.
Kult relikwii ma miejsce również w buddyzmie. Przykładowo w mieście Kondy na Sri Lance czczony jest ząb Buddy, któremu wybudowano sanktuarium.
W XVI wieku przywódcy reformacji zwalczali kult relikwii. Do dziś jest on odrzucany przez protestantów. Elektor saski Fryderyk III Mądry (1463 – 1525) nim został protektorem Lutra, słynął z kolekcji 19 000 relikwii. Były w niej takie okazy jak: kawałki pieluszki Dzieciątka Jezus, spodnie św. Józefa, kalesony św. Franciszka, źdźbło słomy ze żłóbka, włosy Maryi i wiele innych.
Przypuszczam, że katolicki fantasta jakim był J. R. R. Tolkien nawiązał do kultu relikwii w ostatniej części ,,Władcy Pierścieni’’ (,,Powrót króla’’). Mam na myśli fragment, w którym szacunek wzbudzały nawet stroje orków noszone dla niepoznaki przez Froda i Sama w czasie wyprawy do Mordoru. W powieści science fiction Mieszka Zagańczyka ,,Allah 2. 0’’ największą relikwią chrześcijaństwa w 2072 r. będzie dłoń św. Jana Pawła II. Również Andrzej Pilipiuk w zbiorze opowiadań ,,Faceci w gumofilcach’’ z cyklu o Jakubie Wędrowyczu wprowadził relikwię tego świętego. Był nim studencki indeks podpisany przez wykładowcę Karola Wojtyłę, który posłużył do poskromienia ducha szlacheckiego warchoła.
