,, [...] dwóch kleryków iryjskich z Iony, wracając z podróży na swoją wyspę, zdecydowało się udać dobrowolnie na ocean na wędrówkę. Klerycy: Snedgus i Mac Riagla, zapędzeni przez wichry na północny zachód, znaleźli się na oceanie zewnętrznym i po 3 dniach natrafili na prąd morski, którego woda miała smak letniego mleka. Chodzi niewątpliwie o ciepły Prąd Zatokowy (Golfstrom), przepływający na zachód od Hebrydów. Morze i wiatry zapędziły dwóch śmiałków do różnych wysp: na jednej straż pełniły łososie, na innej znaleźli ludzi z głowami kotów, a także jednego Iryjczyka, który przybył do nich na brzeg i opowiedział jak to musiał być świadkiem męczeństwa wszystkich swych towarzyszy z rąk obcych, niewiernych mieszkańców wyspy. Kolejnymi wyspami odwiedzanymi przez wędrowców były: wyspa z ogromnymi stadami ptactwa (Wyspy Owcze?), wyspa grzywiastych cynocefalów (psiogłowców) i wyspa ludzi ze świńskimi głowami. [...]'' - Jerzy Strzelczyk ,,Średniowieczny obraz świata''
,,Nikt nie znał powodów, dla których wtargnęli do Europy. Krążyły najbardziej dziwaczne pogłoski (...), że celem ich jest uprowadzenie relikwii Trzech Króli z Kolonii (Królowie mieli być ich. Mongołów, przodkami), albo pielgrzymka (sic!) do grobu św. Jakuba w Composteli, poskromienie pychy Niemców (...), nauka sztuki rycerskiej we Francji, wreszcie panowanie nad Rzymem i całym światem'' - Jerzy Strzelczyk ,,Średniowieczny obraz świata''
,,Jedna z nich dotyczyła niebywałych sukcesów dotąd nieznanego chrześcijańskiego króla Dawida, najmłodszego syna władcy Izraela. Po ojcu na tron wstąpił najstarszy z braci, natomiast Dawida wezwano czy zaproszono na dwór króla perskiego, Chancana, który był zwierzchnikiem królestwa jego ojca. Perscy astrologowie radzili monarsze pozbawić chłopca życia, lecz władca ulitował się nad nim, a dzięki wstawiennictwu swych żon (jedna z nich była podobno córką znanego nam już króla Jana) zgodził się na powrót Dawida do ojczyzny. Dawid został następcą brata. Z wielkim wojskiem wystąpił przeciw królowi perskiemu (o ile był nim jeszcze Chancan, wykazałby nie lada jaką niewdzięczność!), pokonał go i w triumfie powiódł w złotych łańcuchach do swego kraju. cała Persja została podbita. Tylko tym spośród pokonanych, którzy zgodzili się przyjąć chrzest, darował życie. Z kolei pobił króla 'Alaanar' (Alanów), kraj 'Chata' (Karakitaj), narzuconym rozejmem zapewnił sobie spokój na tyłach (Buchara, Samarkanda i Bellasachem), po czym ruszył na 'Chorasan', dotarł na odległość kilku dni drogi od Bagdadu i wezwał kalifa do poddania się. Ten, przerażony, pospieszył do patriarchy Indów (lub nestorianów), prosząc o nakłonienie króla Dawida do złamania pokoju zawartego poprzednio z królem Chavarsmisanem. Dawid uległ namowom i zwyciężył go. Nadal jednak wojska dzieliło kilka dni marszu do stolicy świata muzułmańskiego - Bagdadu. Dawid pokonał jeszcze Gruzinów, którzy - choć chrześcijanie - sprzymierzyli się z muzułmanami. Kalif pokornie przyjął posłów króla Dawida, wyjawiając zamiar odbudowania zniszczonej Jerozolimy. Jednakże Dawid musiał się wycofać, by pomścić śmierć jakiegoś swego wielkorządcy. [...]'' - Jerzy Strzelczyk ,,Średniowieczny obraz świata''
,, [...] Góra Kaukaz, stwierdza autor, rozciąga się od Morza Kaspijskiego na wschodzie w kierunku północnym, sięgając niemal Europy. Mieszkają tam Amazonki - lud złożony z kobiet walczących jak mężczyźni. Wraz z nimi (to znaczy w rejonie Kaukazu) przebywają jeszcze Massageci, Kolchowie i Sarmaci. Na wschodzie znajduje się miasto Seres, od którego nazwę bierze królestwo Serejczyków, a także lud i tkanina (Honoriusz ma na myśli jedwab). Po nim rzekomo następuje Baktria, tak zwana od rzeki tej nazwy. Z nią łączy się Hirkania (nazwana od Lasu Hirkańskiego); w kraju tym żyją ptaki, których pióra świecą w nocy. Z kolei z Hirkanią sąsiadują Scytia i Hunia, liczące podobno w sumie 44 ludy. Tam znajdują się Góry Hiperborejskie. Potem następuje Albania (nazwana od jasnej barwy włosów jej mieszkańców), następnie Armenia (gdzie znajduje się góra Ararat, na której wylądowała po potopie arka Noego; jej pozostałości - zapewnia autor - można tam oglądać do dnia dzisiejszego), z kolei Iberia i Kappadocja, słynna z tego, że klacze są tam zapładniane przez wiatr, jednak tak poczęte źrebaki żyją tylko trzy lata. [...]'' - Jerzy Strzelczyk ,,Średniowieczny obraz świata''
,, [...] do tych wszystkich bardziej lub mniej znanych autorów starożytnych dodał jednak , nieznanych skądinąd i zapewne fikcyjnych, Leucusa (może ukrywa się pod tym mianem Pomponiusz Mela?) i Hebiona. Wymieniając kraje Azji Mniejszej podaje, oprócz dobrze znanych, dwa sobie tylko wiadome: Teucusiam i Hebenam. Przykład jeszcze bardziej oczywisty: wymieniając trzy powszechnie znane półwyspy rozciągające się z kontynentu europejskiego ku południowi, dodaje jeszcze jeden - Tatiana. [...] Inna dostrzeżona skłonność kosmografa polega na tworzeniu nowych bytów od jakiejś rzeczywistej nazwy, np. od Gór Ryfejskich (...) utworzył on nazwy rzekomych ludów Rifeos i insolam Rifargicam, od wyrazu pospolitego mioparo, oznaczającego statek piracki, utworzył nazwę rzekomego ludu Meoparos itd'' - Jerzy Strzelczyk ,,Średniowieczny obraz świata''
,,Zdecydowaną większość utworu zajmuje część geograficzna ujęta w formę sprawozdania z rzekomej podróży Aethicusa i jego uczniów. W porządku geograficznym panuje spory chaos. Rozpoczynają opis północne wyspy Rifargica i Zhrisolida (skądinąd nieznane), po czym dość niespodziewanie autor przerzuca się na wschód (wyspa Taprobana), opisuje kraje i wyspy Oceanu Indyjskiego, a następnie posuwa się na zachód aż do Hiszpanii. Stąd narracja obejmuje wyspy Północy - Irlandię, Brytanię, Thule, Orkady i 'Beteritidy', wreszcie najbardziej na północ położoną , nieosiągniętą już przez podróżnika, wyspę Munitia, zamieszkaną przez Psiogłowców (...), o której wiele niesłychanych (...) rzeczy opowiedzieli Aethicusowi kupcy germańscy. Po Germanii opisuje autor kraj Gryfonów, zręcznych wytapiaczy złota i budowniczych statków. [...] specjalne ekskursy dotyczą tradycji o Aleksandrze Macedońskim, zwłaszcza jego podróży podwodnej i zagrodzenia Bramy Kaspijskiej. Mowa jest o odległych wyspach, których mieszkańcy wyróżniali się doświadczeniem w obleganiu miast. Obszerny ekskurs przedstawia różne typy statków; wbrew pozorom katalog ten, choć oparty w znacznej mierze na dziele Pliniusza, ma charakter w dużym stopniu fantastyczny. Później miał podróżnik dotrzeć w pustynne, na skraju świata położone okolice Acheronu i do różnych, przeważnie nieznanych skądinąd, ludów w pobliżu Morza Kaspijskiego. W bardziej znane okolice dochodzi autor wraz z opisem Scytów (...). Obszernie rozprawia o Amazonkach, szuka Arki Noego na górze Ararat, [...].
Zakończeniem traktatu jest krótki rozdział dotyczący powstawania wichrów i wody, oraz tajemniczy alfabet wymyślony przez autora Kosmografii'' - Jerzy Strzelczyk ,,Średniowieczny obraz świata''
