,,Zaleje
cię mnogość wielbłądów – dromadery z Madianu i Efy. Wszyscy
oni przybędą z Saby, zaofiarują złoto i kadzidło, nucąc
radośnie hymny na cześć Pana’’ - Iz 60, 6
,,Musisz
koniecznie zamiast narodzin Jezusa czy też, powiedzmy, hołdu trzech
króli, opisać nonsensowne wieści rozpowszechniane o tym hołdzie’’
- Michaił Bułhakow ,,Mistrz i Małgorzata’’
6
stycznia
w Kościele katolickim obchodzone jest święto Objawienia Pańskiego,
potocznie nazywane świętem Trzech Króli. Upamiętnia ono hołd
Mędrców ze Wschodu opisany w Ewangelii według św. Mateusza, a tym
samym objawienie się Chrystusa poganom. Mędrcy przynieśli
Dzieciątku w darze złoto, kadzidło i mirrę (prawosławni czczą
relikwie owych darów). Wówczas to na odrzwiach kreśli się
święconą kredą litery K + M + B (Kacper, Melchior, Baltazar od
imion owych królów) lub C + M + B (Christus Mansionem Benedicat,
łac. ,,Niech
Chrystus błogosławi to mieszkanie’’).
Dane ewangeliczne są bardzo skąpe. Wymienione wyżej imiona Mędrców
pochodzą dopiero z Tradycji. Ewangelista nic nie pisał o ich
liczbie imionach, ani pochodzeniu. Prawdopodobnie byli nie tyle
królami co perskimi magami (przedstawicielami kasty odpowiedzialnej
za kult religijny, a zarazem uczonymi i możliwe, że również
astrologami). Nim poznali Jezusa byli zaratusztrianami, którzy
oczekiwali na przyjście Saoszjanta (perskiego odpowiednika
żydowskiego Mesjasza). Owi święci poganie, którzy poszukiwali
prawdy i odnaleźli ją w Chrystusie symbolicznie reprezentowali
ludzkość zamieszkującą trzy ówcześnie znane kontynenty: Europę,
Azję i Afrykę. Stąd jeden z monarchów, Kacper lub Baltazar
przedstawiany jest z czarną skórą.
Dawni
chrześcijanie (zwłaszcza na Wschodzie) podejmowali różne próby
uściślenia danych ewangelicznych. Spekulowano, że Mędrców było
trzech, dwunastu, a nawet dwudziestu (nie licząc licznych
królewskich orszaków). Przypisywano im również rozmaite imiona
jak przykładowo:
-
Hormizdad, Azregad i Perozdad (według syryjskiego apokryfu ,,Grota
Skarbów’’),
-
Beh – Amed, Zed – Amed i Dunst – Amed (chrześcijańska
tradycja perska),
-
Kagpha, Bododilma i Bodadakhamida (tradycja ormiańska),
-
Hor, Basanter i Karsudas (etiopski apokryf ,,Księga
Adama’’)
i
.. wiele innych.
Wywodzono
ich nie tylko z Persji, ale także z Syrii, Indii, Arabii, Babilonu,
Etiopii, Chin i Mongolii. W średniowieczu kiedy utrwalił się ich
wizerunek jako królów przypisywano im również herby. W dobie
wielkich odkryć geograficznych powstał wizerunek czwartego,
indiańskiego króla, który Dzieciątku Jezus ofiarował ziarna
kakaowca.
Na
przestrzeni wieków Trzej Królowie stali się bohaterami licznych
legend, a nawet teorii spiskowych. Prowadzącą ich Gwiazdę
Betlejemską uznawano za pojazd UFO, a nawet za twór szatana (pomysł
Świadków Jehowy). XIX – wieczni teozofowie twierdzili, że Mędrcy
przybyli z mitycznej krainy Szambali. W Hiszpanii i krajach
hiszpańskojęzycznych to właśnie Trzej Królowie rozdają dzieciom
prezenty. Istnieją też przekazy o Artabanie, czwartym królu, który
nie spotkał osobiście Jezusa, zaś przeznaczone dlań klejnoty
rozdał potrzebującym. W Finlandii to właśnie ów czwarty król
rozdaje dzieciom prezenty. We Włoszech wiąże się z nimi przekaz o
dobrej czarownicy Befanie, rozdającej prezenty (w Rosji jej świeżej
daty odpowiednikiem jest Babuszka). Swoją wersję legendy o ,,dwóch
Magach i Scycie’’
zaprezentował Juliusz Słowacki w ,,Balladynie’’.
Scytyjski Mędrzec po powrocie z Betlejem został ugoszczony przez
samego Lecha, władcę Słowian.
Zainteresowanych
dalszym zgłębianiem tematu, odsyłam do świetnej książki Romana
Zająca ,,Trzej
Królowie. Tajemnica Mędrców ze Wschodu’’.