Granat w mitologii greckiej

 

 ,,Granatowiec atrybutem Baala, Hery i Persefony, miał wyrosnąć z krwi Dionizosa, podobnie jak anemony z krwi Adonisa, a fiołki - Attisa. Owoc nietykalny na misteriach eleuzyńskich. [...]'' - Władysław Kopaliński ,,Słownik symboli''

 

 

Damarwand

 

 ,,Damarwand, irańska góra z której zstąpiwszy Azhi Dahaka  zniszczy świat, gdy rozerwie krępujące go łańcuchy'' - Władysław Kopaliński ,,Słownik symboli''

 

Góra Kaf

 

 ,,Według kosmologii islamu góra Kaf otacza ziemię mającą kształt dysku i oddzielona jest od niej przepaścią nieprzebytą; jest to góra szmaragdowa, której blask zabarwia sklepienie niebieskie (jednak nie na zielono!) i stanowi granicę między światem widzialnym i niewidzialnym, symbolizując głębszą prawdę o człowieku, jego prawdziwą naturę. Jako siedziba bajecznego ptaka Simorgha, doradcy królów i bohaterów, zwana jest górą mądrości i zadowolenia. Często wspominają o niej Baśnie z 1001 nocy'' - Władysław Kopaliński ,,Słownik symboli''

 

Panny gołębice

 

 ,,Król Aniusz opowiada Eneaszowi (Metamorfozy 632 - 674) Owidiusza), jak jego córki, prześladowane przez zwycięskich Greków, uchodząc przed pościgiem, zmieniły się w gołębice dzięki interwencji Bachusa (Dionizosa), boga płodności. Gwiazdozbiór Plejad wyobrażano sobie jako stado dzikich gołębi, w które przeistoczyły się (po samobójczej śmierci) nimfy Plejady, córki Atlasa'' - Władysław Kopaliński ,,Słownik symboli''

 

Łakomy święty

 

 ,,Wg legendy św. Marcin z Tours zjadł całą gęś na kolację i umarł od tego'' - Władysław Kopaliński ,,Słownik symboli''

 

Gęś w kulturze celtyckiej

 

 ,,Gęś u Celtów (podobnie jak łabędź) - poseł ze świata duchów, dlatego tabu spożywcze. Cezar pisze (Wojna gallicka 5,12), że Brytom nie wolno było jeść gęsi i że hodowali je 'dla rozrywki i przyjemności' (łac. voluptatis causa); Cezar nie rozumiał znaczenia gęsi (a także zająca i kury) dla Brytów jako wysłanniczki z tamtego świata'' - Władysław Kopaliński ,,Słownik symboli''

Św. Fina i fiołki

 

 ,,Fiołek w chrześcijaństwie - w śrdw. symbol wyznawcy, wdowy, ascety, skromnej cnoty i pokory, Matki Boskiej oraz Chrystusa (z uwagi na fioletową barwę, kolor Męki Pańskiej). Atrybut św. Finy z San Gimignano, z której łoża, gdy zmarła w 1253 w wieku lat piętnastu, miały wyrosnąć białe fiołki'' - Władysław Kopaliński ,,Słownik symboli''

 

Mity o fiołku

 

 ,,Fiołek w mit. gr. powstać miał z oddechu Io albo z krwi wykastrowanego Attisa (dlatego wieszano girlandy z fiołków na 'drzewach Attisa') a. Ajaksa Wielkiego; fiołek był świętym kwiatem gr. jako zwiastun wiosny'' - Władysław Kopaliński ,,Słownik symboli''

 

Symbolika feniksa

 

 ,,Feniks jest symbolem kultu Słońca; symbolem ognia; powietrza, burzy; zmartwychwstania, długowieczności, wiecznej młodości, nieśmiertelności; epok; eonów; poświęcenia się; dziewictwa, czystości; umiarkowania; sprawiedliwości; nadziei; wytrwałości; męskości; samowystarczalności; życia z chwili na chwilę; zmiany; snu; czerwonego kamienia; jest przeciwieństwem orła. Uważany był za ptaka tylko płci męskiej a. obojnaka.

 

    Feniks miał być ptakiem wielkości orła, o błyszczącym, złocistoszkarłatnym upierzeniu i melodyjnym głosie, ptakiem istniejącym tylko w jednym egzemplarzu, długowiecznym, żyjącym co najmniej pięćset lat, a według niektórych 1461 lat lub znacznie dłużej. Czując zbliżającą się śmierć, budował na wysokiej palmie gniazdo z aromatycznych gałęzi, korzeni i kadzidła, zapalał je i dawał się strawić płomieniom. Z tego stosu rodził się cudownym sposobem nowy feniks, który składał prochy ojca na ołtarzu boga Słońca Ra (Re) w egipskim Heliopolis ('mieście Słońca'). Ten ptak bajeczny, związany z kultem Słońca, przejęty został przez kapłanów Heliopolis z mitów indyjskich a. arabskich. Adaptacja mitu do środowiska egipskiego związała feniksa z dwupienną palmą feniks (gr. phoiniks pochodzi od nazwy Fenicji i oznacza, prócz ptaka feniksa, sprowadzane przez Greków z Fenicji: 'palmę', 'czerwony barwnik' i 'instrument strunowy'). Kalendarzem egipskim rządziło Słońce: ptak słoneczny był więc emblematem codziennego obiegu Słońca po niebie, dorocznego wylewu Nilu, płomiennych wschodów i zachodów Słońca, skrzydlatej tarczy słonecznej, epok, eonów, roku platońskiego, nieśmiertelności; uważano feniksa za herolda jubileuszów, przewodnika dusz udających się na tamten świat.

 

    W sztuce egipskiej przedstawiano feniksa jako czaplę (bennu) wyobrażaną na monumentach jako atrybut wschodzącego Słońca i życia po śmierci; miewał też postać innych ptaków, jak złotego sokoła z głową czapli, pawia czy bażanta.

    Feniks - nieśmiertelność. Symbolika ta rozprzestrzeniła się szeroko w późnej starożytności; przedstawiano go jako atrybut Wiecznego Miasta, nieśmiertelnego Rzymu, odnawiania się i wiecznotrwałości cesarstwa. Stał się też alegorią zmartwychwstania i życia po śmierci, przejętą przez wczesne chrześcijaństwo. 

    Feniks atrybutem Ozyrysa, Oriona, a także Dionizosa uratowanego jako płód przez ojca, Zeusa, z łona Semele, która spłonęła od piorunów objawionego na jej żądanie, w boskim majestacie, kochanka. Wielu autorów klasycznych dawało opisy feniksa, m. in. Herodot (...), Pliniusz St. (...), Tacyt (...), Owidiusz, Plutarch. Laktancjusz (III - IV w.), 'chrześcijański Cicero', napisał dziwaczny poemat De ave Phoenice 'O ptaku Feniksie', mieszaninę składników pogańskich i chrześcijańskich; według niego ten cudowny ptak wiedzie rajski żywot w szczęśliwym kraju na Dalekim Wschodzie. Wizerunek feniksa wybijano na monetach rz. z napisem Aeternitas lub AIŌN, a za Konstantyna Wielkiego: Felix reparatio temporum 'Pomyślne odnowienie się czasów'. Ojcowie Kościoła uczynili go symbolem Chrystusa jako wyobrażenie ofiary życia, wiążące się z ukrzyżowaniem i zmartwychwstaniem, uosobienie czystości, dziewictwa (zwłaszcza Matki Boskiej), natury boskiej Chrystusa (pelikan miał wyrażać Jego naturę ludzką), triumfu życia nad śmiercią, niezłomnej woli przeżycia; później był atrybutem pokutników oczyszczających się z grzechów w płomieniach czyśćcowych. W sztuce starochrześcijańskiej pojawia się z promienistym nimbem wokół głowy.

 

    W mitologii muzułmańskiej feniksa utożsamiano z dużym, tajemniczym ptakiem 'ankā' (pers. sīmorgh), prawdop. czaplą. W mitach chińskich feniks (feng - huang) jest ptakiem pojawiającym się b. rzadko, aby zapowiedzieć doniosłe wydarzenia a. ogłosić wielkość rządzącego monarchy, np. legendarnego Żółtego Cesarza Huang - Ti, który władał Chinami w XXVII w. p. n. e. [...]

 

    Feniks i turkawka - 67 - wersowy poemat (1601) Szekspira, b. niejasny, zarówno ze względu na styl, jak i na aluzje do osób i sytuacji trudnych dziś do odgadnięcia, oparty na legendzie o miłości i śmierci feniksa i turkawki. [...]

 

    W ikonografii alchemików feniks przedstawiał kamień filozoficzny, który powstaje z całkowitego spalania i dokonanej transmutacji surowca Wielkiego Dzieła w tajnym ogniu zesłanym z nieba. Stąd emblemat farmaceutów i aptekarzy. [...]'' - Władysław Kopaliński ,,Słownik symboli''

 

Fascinus

 

 ,,Fallus - atrybut różnych bóstw [...] płodności [...] jak [...] Fascinusa (rzymskiego demona fallicznego, którego kultem opiekowały się westalki; maskotki z jego wizerunkiem zawieszano niemowlętom na szyi).'' - Władysław Kopaliński ,,Słownik symboli''

Skąd się biorą trufle?

 

 ,,Dzik [...] żywi się [...] truflami, o których sądzono, że rodzą się od uderzenia pioruna [...]'' - Władysław Kopaliński ,,Słownik symboli''

 

Dziewice z Edynburga

 

 ,,Dziewicze miasto - nigdy jeszcze nie zdobyte przez nieprzyjaciela. Edynburg, od legendy, która głosi, że król Piktów wysłał tam swoje córki, aby bezpiecznie przetrwały wojnę domową'' - Władysław Kopaliński ,,Słownik symboli''