W maju 2015 r. sięgnąłem po antologię dla dzieci ,,Baśnie narodów ZSRR. Baśnie narodów republik nadbałtyckich'' wydaną przez Towarzystwo Przyjaźni Polsko – Radzieckiej ,,Współpraca'' w 1987 roku. Teksty w omawianym zbiorze pisali: Ludmiła Kopyłowa, Lidia Jelisiejewna, Matthias Johann Eisen, Zoja Zadunajska, Aldona Liobyte i Jurgis Davydaitis, ilustracje zaś sporządzili: Gunar Krollis, Jaan Taammsaar i Vanga Gedmantaite – Galkuviene.
Akcja
prezentowanych opowieści z Łotwy, Estonii i Litwy rozgrywa się w
bliżej nieokreślonej, baśniowej czasoprzestrzeni, choć jedna z
baśni dotyczy estońskiego wybrzeża Bałtyku i pojawia się w niej
zaczarowana wyspa Chiu- ma.
Na
kartach zbioru spotykamy takie istoty fantastyczne jak: przynoszący
nieszczęście biały jeleń z łotewskiej baśni, wiedźmy, okrutny
potwór Dziewięciogłowy (podobny do człowieka o dziewięciu
głowach, miał zdolność pirokinezy), Król Grzybów (siwobrody
skrzat), wielogłowe smoki wynurzające się z morza, olbrzymi
szczupak z tępo zakończonym ogonem należący do stada królowej
morza, władający czarami starzec z wyspy Chiu – ma (dał rybakowi
Kaarelowi trzy wiatry uwięzione w węzłach na chustce), Słoneczna
Carówna (jej pierwowzorem była najprawdopodobniej litewska bogini
Słońca, Saule), stara i zła czarownica Laume, jej córki
zamienione w klacze i mówiący kot pomagający królewiczowi,
Gwiazda Zaranna i Wieczorna – służebnice Słonecznej Carówny,
junacy zaklęci w sokoła, niedźwiedzia i szczupaka, trójoki
kozioł, a także zły olbrzym mający rysy Kościeja (uwięziony
przez Słoneczną Carównę, a uwolniony przez królewicza, w
następstwie czego nastąpiła sroga zima). Ta ostatnia baśń
przypomina rosyjską skazkę
o Iwanie Duraku, który uwolnił Kościeja uwięzionego przez Marię
Moriewną.
Na
koniec ciekawostka: na jednej z ilustracji estoński artysta
namalował … olbrzymią latimerię, a przecież latimerie nie żyją
w Bałtyku, tylko w Oceanie Indyjskim!
