,,Piękna
i Bestia’’
jest moją ulubioną baśnią, którą czytano mi już w wieku
przedszkolnym. Wtedy to oglądałem również film Disneya ,,Piękna
i Bestia’’,
zaś w drugiej klasie szkoły podstawowej byłem na przedstawieniu
teatralnym na podstawie tej baśni. Zainspirowała mnie nawet do
napisania dostępnego na tym blogu opowiadania fantasy ,,Jatva
i gryf’’’
ze zbioru ,,Legenda’’
;).
Baśń
tę napisała w XVIII wieku francuska pisarka Jeanne – Marie
Leprince de Beaumont (1711 – 1780), lecz jej korzenie sięgają już
mitu o Erosie i Psyche zapisanym przez Apulejusz w książce
,,Metamorfozy,
albo Złoty osioł’’.
Omawiana opowieść występuje w licznych odmianach lokalnych. W
baśni Antoniego Józefa Glińskiego rolę Bestii pełni smok
(odsyłam do posta: ,,Zaklęty
w smoka’’).
Carlo Gozzi pisał o królowej Kerestani zaklętej w węża, którą
odczarował pocałunkiem książę Faruskad (odsyłam do posta:
,,Carlo
Gozzi’’).
W antologii baśni włoskich zebranych przez Italo Calvino królewny
odczarowują książąt zaklętych w wieprza i kraba. Wreszcie w
szwedzkiej baśni ze zbioru ,,Zaczarowany
dzban’’
odpowiednikiem Bestii był wilk.
,,Piękna
i Bestia’’
wywarła wpływ również na literaturę fantasy. Andrzej Sapkowski w
opowiadaniu ,,Ziarno
prawdy’’
ze zbioru ,,Ostatnie
życzenie’’
na drodze wiedźmina Geralta postawił zaklętego w potwora Nivellena
i manipulującą nim, uwodzicielską bruxę (rodzaj wampirzycy z
portugalskiego folkloru) – Vereenę. Piękna i Bestia pojawiają
się również w znakomitej serii komiksów ,,Baśnie’’
Billa Willinghama. W amerykańskiej komedii ,,Piękna
i Borys Bestia’’
z 1997 r. rolę potwora pełni dyktator fikcyjnego państwa w Europie
Wschodniej. Echa ,,Pięknej
i Bestii’’
pobrzmiewają również w ,,Shreku’’,
,,Sadze
Zmierzch’’i
w ,,Kształcie
wody’’;
jednak w tych ostatnich dziełach – co spotyka się z krytyką –
to piękna kobieta zamienia się w Potwora (ogrzycę, wampirzycę,
wodnego stwora).
W
sierpniu 2018 r. obejrzałem czechosłowacki film fantasy ,,Piękna
i potwór’’
(czeskie: ,,Panna
a netvor’’)
z 1978 r. w reżyserii urodzonego na Słowacji czeskiego reżysera
Juraja Herza (1934 – 2018) na podstawie baśni Františka
Hrubina (1910 – 1971).
Czas
i miejsce akcji są nieokreślone (pojawiają się jednak wzmianki o
rzeczywistych miejscach takich jak: Bruksela, Amsterdam, Japonia czy
Maroko). Główną bohaterką jest piękna i dobra Julia, córka
kupca, mająca chciwe siostry. Fabuły nie będę streszczał, nie
odbiega ona bowiem zbytnio od innych wersji tej dobrze znanej baśni.
Na
uwagę zasługuje tytułowy Potwór (czeskie: Netvor). Miał postać
pół – człowieka, pół – orła. Mieszkał w zaczarowanym zamku
w Czarnym Lesie, a jego służbę stanowiły potwory. Żywił się
mięsem łani, które zabijał szponiastymi łapami. Dzięki miłości
Julii uzyskał najpierw ludzkie dłonie, a potem cały przemienił
się w przystojnego księcia.
