Krzyż

,,Tylko pod tym Krzyżem,

Tylko pod tym Znakiem,

Polska jest Polską,

A Polak Polakiem’’ – Adam Mickiewicz.

Krzyż (po starokrasnemu: ,,kras'', zaś po runwirsku: ,,križ'') jest dla mnie znakiem największej Miłości Boga do człowieka, która często budzi nienawiść, bo … stawia wymagania. Początkowo był narzędziem kaźni – jako pierwsi w tym celu zastosowali go starożytni Persowie, często korzystali też z tej poniżającej kary Rzymianie, jak wtedy gdy wziętych do niewoli powstańców Spartakusa ukrzyżowali wzdłuż całej drogi z Kapui do Rzymu. Jednak ofiara Chrystusa całkowicie zmieniła znaczenie tego symbolu – z narzędzia nienawiści, krzyż stał się narzędziem miłości. W książce ,,Herby, legendy, dawne mity'' jest wzmianka o litewskim micie, w którym Znaki Zodiaku, za pomocą wielkiego młota rozbiły więzienie, w którym przebywało Słońce. Od tego czasu ów młot doznawał wielkiej czci od pogańskich Litwinów, jako narzędzie dzięki któremu zostało światu przywrócone Słońce. Analogicznie chrześcijanie czczą krzyż jako narzędzie zwycięstwa Jezusa nad diabłem¹. Jest to znak miłości, ale też sprzeciwu, zajadle zwalczany przez wszelkich wrogów Kościoła. Przykładowo Świadkowie Jehowy wierzą, że jakoby Jezus nie został ukrzyżowany, lecz wbity na pal jak Azja Tuhaj – bejowicz. Na początku XX wieku faktycznie istniała taka hipoteza, ale już dawno została odrzucona. Krzyż występuje również heraldyce; jako ważny element flag wszystkich krajów skandynawskich, Wielkiej Brytanii (tzw. ,,Union Jack'' składa się z flag angielskiej i szkockiej, które również przedstawiają krzyże) i Malty (krzyż maltański).

Również w religiach pogańskich istnieją symbole podobne do krzyży, takie jak: egipski anch (symbol ten pojawia się w ,,Sadze o wiedźminie'' A. Sapkowskiego), skandynawski młot Thora, słowiańskie ręce Boga, czy budzący ostatnio wiele kontrowersji u chrześcijan – krzyż celtycki. Myślę, że używanie tych symboli przez pogan było dla nich o tyle dobre, że niejako oswajało z prawdziwym, chrześcijańskim krzyżem, jednak chrześcijanie nie powinni nosić tych symboli. Często się uważa, że chrześcijańscy Koptowie używają pogańskiego znaku anch, ale tak naprawdę krzyż koptyjski jest tylko podobny do ,,klucza Nilu''.

Jaką rolę najważniejszy symbol chrześcijaństwa odgrywa w literaturze fantasy? Bohaterowie fantasy, którzy zostali ukrzyżowani to: Jeszua Ha – Nocri, Conan, Xena, mszczący się na prześladowcach i łamiący krzyż Jezus Chrystus z utworów Jacka Piekary i Czarny Rogan. Czerwony krzyż łaciński w polu zielonym widniał na fladze legendarnej wyspy Frisland (A. Pilipiuk ,,Zaginiona''). W opowiadaniu A. Sapkowskiego ,,Droga, z której się nie wraca'' występuje zaklęcie Podwójny Krzyż Alzura, używane do tworzenia ogromnych stworów (z jego pomocą Fregenal stworzył potwora Kościeja; jest to nawiązanie to pogańskich symboli przypominających wyglądem krzyż). Ponadto krzyże podobnie jak w naszym świecie, są też symbolem heraldycznym w ,,Sadze o wiedźminie''. W cyklu ,,Harry Potter'' pojawia się satanistyczne zaklęcie ,,Cruciatus'' (łac. ,,Crucio'' – krzyżuję), używane do zadawania niewyobrażalnego bólu, a także – magiczne przedmioty, zwane horkuksami, w których Lord Voldemort przechowywał cząstki swej duszy. Było ich osiem: dziennik Toma Marvola Riddle'a, pierścień Marvolo Gaunta, medalion Salazara Slytherina, puchar Helgi Hufflepuff, diadem Roweny Ravenclaw, wąż Nagini i … sam Harry Potter (ósma część duszy Voldemorta znajdowała się w jego własnym ciele). Etymologia słowa ,,horkruks'' jest niejasna, zdaniem znanego przeciwnika ,,Harry'ego Pottera'', o. Aleksandra Posackiego, nazwa ta pochodzi od słów ,,horrible crux'' - ,,straszny krzyż''. Sceny profanacji krzyża (wyrzucania do wody i palenia) występują w książkach Philipa Pullmana (,,Bursztynowa luneta'') i Witolda Jabłońskiego (,,Słowo i miecz'').

W mojej twórczości, mottem ,,Pawlaczycy cz. II Dziadostwo kontratakuje'' jest kościelna pieśń ,,Zbawienie przyszło przez krzyż...'', zaś w mojej mitologii slawianistycznej, rodzajem zapowiedzi krzyża są dąb Karako, na którym zginął Teost, oraz znak ,,kras'' (ręce Boga), umieszczony w godle Analapii na piersiach białego orła Tineza.

1 W żadnym wypadku nie stawiam tu znaku równości między chrześcijaństwem, a pogaństwem, jedynie zwracam uwagę na analogię.