Sfinks w kulturze egipskiej

,,Odwieczna metafora czyniąca z króla lwa doprowadziła do powstania postaci sfinksa, lwa z głową królewską. Sfinks (stwór rodzaju męskiego, wbrew żeńskiemu rodzajowi gramatycznemu greckiego słowa sphinks) pojawił się za Starego Państwa przy wejściu do świątyń jako symbol potęgi króla, a w Epoce Późnej spadł do rangi zwykłego strażnika grobów i świątyń. Najbardziej znanym sfinksem królewskim jest sfinks Chefrena w Gizie. Późniejsze pokolenia czciły go jako wizerunek 'Horusa z horyzontu'. Miejsce przejścia zwierzęcego tułowia w ludzką głowę zakryte jest najczęściej chustą królewską; natomiast typ tzw. sfinksa z Tanis z okresu Średniego Państwa ma w tym miejscu lwią grzywę. Za Nowego Państwa postać sfinksa związana była w sposób szczególny z królem bogów, słonecznym Amonem - Re, przy czym zamiast głowy ludzkiej pojawia się głowa barana; znana jest aleja baranich sfinksów z Karnaku'' - Manfred Lurker ,,Bogowie i symbole starożytnych Egipcjan''

,,Twoja stara. Baśń''

W październiku 2016 r. obejrzałem po raz drugi polską komedię fantasy ,,Twoja stara. Baśń'' (tytuł nawiązuje do ,,Starej baśni'' Ignacego Kraszewskiego) w reżyserii Łukasza Jedynastego (ur. 1981) z 2011 r. Film opowiada o podróży w czasie. Akcja rozgrywa się w umownie traktowanym, poddanym silnej mitologizacji XV wieku (Polska, Mazury), oraz częściowo w XXI – wiecznych Suwałkach. Głównym bohaterem był młody mazurski rybak Gienko (w tej roli wystąpił sam Łukasz Jedynasty) – obibok nie stroniący od picia i rozpusty, który okazał się zaginionym królewskim synem Łukaszem. Jego rodziców zabił Marek – podróżnik z naszych czasów, aby zagarnąć tron. Marek przybył do XV wieku dzięki metodzie ,,czytanie między wierszami 'Trylogii' Sienkiewicza'''' z zamiarem wygrania bitwy pod Grunwaldem. Pomylił się jednak w obliczeniach i przybył za późno. Gienko jako niemowlę został znaleziony w koszyku płynącym po jednym z mazurskich jezior, co upodabnia go do takich postaci jak Sargon z Akadu czy biblijny prorok Mojżesz. Kłopoty Gienka zaczęły się gdy znalazł w lesie zaginiony pistolet pochodzący z naszych czasów. Został pojmany przez królewskich rycerzy Bogusza i Gniewosza, lecz życie uratował mu Potwór z Bagien. Dalej robi się już coraz dziwniej.

W filmie mamy odwołania do gnostyckiego apokryfu ,,Ewangelia Judasza'', jak i do mitologii greckiej (narkotyk zwany ,,odbytem cyklopa'', spotkana w lesie nimfa o imieniu Szakira, nawiązującym do kolumbijskiej piosenkarki). W swojej wędrówce Gienko poszukuje kwiatu paproci dla czarownika Etanoela (imię wywodzi się rzecz jasna od etanolu) i spotyka postaci z baśni i legend takie jak Robin Hooda, Czerwonego Kapturka, oraz smoka – wegetarianina w ramach gry wstępnej udającego, że chce pożreć dziewicę. Smok dał Gienkowi wiedźmiński gwizdek sprowadzający pomoc (nawiązanie do prozy A. Sapkowskiego). W karczmie Gienko spotyka piękną elfkę Sonię (jej imię nawiązuje do postaci Czerwonej Sonii), która okradziona przez Robin Hooda, ostatecznie go poślubiła. Król Marek do zabicia Gienka wynajął Czarnego Rycerza, któremu dał miecz Narsil (nawiązanie do ,,Władcy Pierścieni'' J. R. R. Tolkiena). Zabity przez Gienka w samoobronie Potwór z Bagien był niegdyś wodzem Wikingów, który z powodu miłości do Polki nie mógł po śmierci znaleźć miejsca ani w Walhalii, ani w Niebie i stał się ludożercą. Postać ta może nawiązywać do komiksu Lena Weina i Bernie Wrighsona.

Film jest celowo przerysowany i wykonany bardziej tandetnie od ,,Wiedźmina'' Marka Brodzkiego (widać to zwłaszcza w postaci smoka), aby wywołać efekt komiczny, co zresztą się udaje ;).