,,Chesterton, Gilbert, Keith, ang. pisarz i publicysta katolicki. Tworzył metaforyczne liryki i powieści pełne optymizmu i afirmacji życia Napoleon z Notting Hill (1904, wyd. pol. 1925), opowiadania detektywistyczne – cykl Przygody Księdza Browna (1911 – 35, wyd. pol. 1927 – 28, w wyborze 1958), eseje lit., społ., rel. - filoz. Heretics (1905), Orthodoxy (1909), monografie (m. in. św. Franciszka z Asyżu); z pozycji utopijnie pojętej wolności, przeciwstawiał się kapitalizmowi i kolonializmowi brytyjskiemu. Szeroko oddziaływał temperamentem polemicznym, dowcipem, paradoksem, ironią i satyrą: Pisma wybrane (1974, pol. przekład wierszy w antologii Poeci języka angielskiego, t. 3, 1974). Zm. 1936. [...]‘‘ - ,,Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa Gutenberga tom 23 Suplement A do Chiny‘‘
O
Gilbercie K. Chestertonie (1874
– 1936) dowiedziałem się po raz pierwszy w 2002 r. czytając z
wielkim zainteresowaniem rubrykę ,,Piątek
z Chestertonem’’ w
,,Naszym Dzienniku’’.
Był on twórcą dystrybucjonizmu – opartego na etyce
chrześcijańskiej systemu ekonomicznego będącego alternatywą
zarówno wobec marksizmu jak i kapitalizmu. Był także wielkim
przyjacielem Polski i Polaków; wspierał polskie i irlandzkie
dążenia niepodległościowe, a nawet odwiedził II RP. Zasłynął
jako ceniony katolicki apologeta odznaczony watykańskim Orderem
Świętego Grzegorza Wielkiego. W naszych czasach jego twórczość
ceni papież Franciszek i toczy się jego proces beatyfikacyjny.
Wywarł także wpływ na pisarzy fantastów: J. R. R. Tolkiena, C. S.
Lewisa, Terry’ego Pratchetta i Neila Gaimana (temu ostatniemu
posłużył jako pierwowzór Gilberta Zielonego Zakątka – jednej z
postaci z komiksu ,,Sandman’’).
W 2009 r.
przeczytałem jego powieść ,,Kula i krzyż’’ (ang.
,,The Ball and the Cross’’)
z 1909 r. Utwór ten łączy w sobie cechy powieści religijnej,
groteski i wczesnej fantasy. W 1967 r. druk ,,Kuli i
krzyża’’ został
zablokowany przez cenzurę PRL – u.
Akcja
rozgrywa się na początku XX wieku w Bułgarii, Wielkiej Brytanii i
Francji.
Powieść
posiada dwóch głównych bohaterów.
Evan
Mc Ian był młodym szkockim góralem i głęboko wierzącym
katolikiem. Choć był człowiekiem prostym potrafił snuć bardzo
dojrzałem refleksje o swojej religii.
John
Turnbull był angielskim wojującym ateistą za pomocą starannie
dobranych argumentów atakującym chrześcijaństwo w wydawanej
przez siebie gazecie.
Kiedy
Mc Ian zobaczył na witrynie wydawaną przez Turnbulla gazetę
,,Ateista’’ z
artykułem na pierwszej stronie obrażającym Maryję, bezzwłocznie
potłukł szybę i wyzwał redaktora na pojedynek na szpady mający
dowieść prawdziwości wiary katolickiej. Turnbull chętnie się
zgodził, bo wreszcie spotkał kogoś komu głoszone przezeń treści
ie były obojętne. Mc Ian i Turnbull chcąc się pojedynkować
przemierzali Wielką Brytanię i Francję, lecz na przeszkodzie wciąż
stawali im ludzie obojętni religijnie, którzy chcieli ich od tego
odwieść. Z czasem między dwoma antagonistami nawiązała się nić
porozumienia, a nawet coś na kształt przyjaźni. Obaj odrzucali te
same błędy początku XX wieku jak zwalczane przez Chestertona
pacyfizm Lwa Tołstoja i neopogaństwo Friedricha Nietzschego.
Postacią
ze świata nadprzyrodzonego jest Profesor Lucyfer, który podróżował
za pomocą maszyny latającej. Wziął do niewoli bułgarskiego
mnicha, który popełnił błąd wchodząc z nim w dialog. Kusił Mc
Iana (monarchizmem) i Turnbulla (wizją rewolucji), lecz ci odrzucili
jego podszepty dostrzegając ich nieludzkość. Dążył do
zamknięcia całej ludności Wielkiej Brytanii w psychiatryku. W
końcu przeszkodził mu pewien Francuz wierzący w umowę społeczną,
który podpalił psychiatryk.
Książka
jest pełna humoru i ciekawa. Zawiera mądre spostrzeżenia, które
są aktualne również dzisiaj ;).
Śniło
mi się, że:
-
Chesterton wymyślił fantastyczną krainę, korzystając z wierzeń
chrześcijańskich, muzułmańskich i afrykańskich,
-
Chesterton powiedział o Herodzie: ,,Nasi bednarze śmieją się z
łotra, który gdy rodził się Największy Król, siedział i
bał się, że straci tron’’.
