Wojowniczki

,,[...] kobiety u boku mężów biorą udział w wojnach. Dziewczętom zaraz po urodzeniu wypalają prawą pierś. W ten sposób prawa ręka lepiej jest przystosowana do walki. Każda dorosła dziewczyna obowiązana jest zabić nieprzyjaciela. Jeśli tego nie uczyni okrywa się hańbą i za karę nie może wyjść za mąż’’ – Pomponiusz Mela.

W mitach i legendach licznych ludów przewija się motyw kobiet chwytających za broń i walczących jak mężczyźni. Do najbardziej znanych z nich należą Amazonki z mitologii greckiej:

,,KIM BYŁY AMAZONKI? 

Starożytni Grecy lubowali się w opowieściach o tajemniczym ludzie wojowniczych kobiet zwanych Amazonkami, którym rządziły królowe. Wychowywały one tylko dziewczynki, a chłopców zabijały.

Z początku twierdzono, że Amazonki zamieszkiwały wybrzeże Morza Czarnego. Tymczasem Grecy, którzy osiedlili się tam, nie znaleźli ani śladu tego ludu. Jako wyjaśnienie zagadki podano przygodę greckiego bohatera Heraklesa, wysłanego z zadaniem zdobycia pasa Hipplity, władczyni Amazonek. Doszło do walki, w której wyniku królowa zginęła , zaś Amazonki zostały wypędzone ze swych sadyb. Mszcząc się, walczyły przeciw Grekom w wojnie trojańskiej, co jednak zakończyło się zabiciem ich kolejnej władczyni przez Achillesa. Wizerunki Amazonek zdobią wiele greckich waz. Na ich podstawie wiemy, że szły do boju uzbrojone w łuki, włócznie, topory, tarcze i hełmy’’ - Bridget Daly (red.) ,,Kim oni byli? Księga pytań i odpowiedzi o sławnych ludziach’’

Poniżej zamieszczam drugi cytat pochodzący z międzywojennej polskiej encyklopedii.

,,Amazonki, legendarny ród wojowniczek, które nie znosiły mężczyzn w swojem gronie i prowadziły ciągłe walki z sąsiadami. W najstarszej greckiej mitologji znajdujemy częste wzmianki o amazonkach, które odgrywają ważną rolę w mitach o Heraklesie, Tezeuszu, jak również w Iljadzie. Nazwę wyprowadzano pierwotnie z amazon (greck.) bezpierśna, podczas gdy nowsze ujęcie przypisuje jej inne pochodzenie. Wydaje się też wątpliwem, czy rzeczywiście jak podają, amazonkom w młodości hamowano rozwój jednej piersi, aby im łatwiej było władać łukiem i strzałami. W każdym razie na wszystkich dochowanych dotąd pomnikach staroklasycznej sztuki widzimy amazonki o czarującym wyglądzie, z dwoma piersiami. We wszystkich prawie przekazach podają jako siedzibę amazonek, Temiskyrę nad Termodontem ( w Małej Azji, na płd. wybrzeżu Morza Czarnego). Czasami wymienia się także Kaukaz, pówysep Krymski i Trację. Nie da się ustalić, czy wchodzą tu w grę wspomnienia wojowniczych kobiet z północnych szczepów(Scytowie, Kimerjowie), które dotarły aż do Pontu, czy też chodzi tu o ostatnie plemiona , w których utrzymało się, powszechne ongiś, prawo macierzyńskie i panowanie kobiet. Możliwe również, że to kobiece państwo było rezultatem zupełnego wytępienia mężczyzn danego plemienia w jakiejś nieszczęśliwej wojnie. O rozmnażaniu się amazonek opowiadają, że obcowały one czasowo z mężczyznami sąsiednich plemion i że dzieci, pochodzące z tych związków pozostawały przy matkach, jeśli to były dziewczęta, natomiast jeśli urodził się chłopiec, oddawano go ojcu. Inni twierdzą nawet, że chłopców amazonki zabijały, wyrzucały lub kaleczyły. Często również określano amazonki jako czyste i dziewicze.
Z bogów czczą amazonki w pierwszym rzędzie Aresa, za którego potomków często uchodzą, z bogiń mniej Atenę, natomiast przedewszystkiem Artemidę, czystą boginię łowów. Wielokrotnie twierdzono, że w mit o amazonkach wcielił się rozpowszechniony chwilowo kult niektórych bogiń azjatyckich. Z poszczególnych amazonek wymieniają przedewszystkiem Hipolitę, któej porwać pas było jednym z 12 – tu zadań Heraklesa. Pas jest zarówno symbolem władzy, jak i czystości. Z wyprawy Tezeusza należy wspomnieć Antiopę. Zemstą za porwanie Antiopy była mityczna wyprawa Amazonek do Attyki […]. W późniejszym cyklu podań znajdujemy opowiadania o Pentesilei, która ze swoją garstką spieszy na pomoc Troi i tam znajduje śmierć z ręki Achillesa (…). To podanie jest tem mniej wiarygodne, że z wielu źródeł wiemy o wyprawie króla Priama przeciwko amazonkom, nie byłoby więc powodu, dla którego amazonki miały mu spieszyć z pomocą. [...]Jeszcze w sprawozdaniach wojennych Aleksandra Wielkiego, a nawet Pompejusza są wzmianki, odnoszące się prawdopodobnie do amazonek. Znane jest też opowiadanie o pokonaniu perskiego króla Cyrusa przez królową amazonek Tomyrę. Ubiorem nie różniły się amazonki od swych sąsiadów męskich, szczególnie Greków. Krótki chiton często odsłania pierś. Bronią ich był łuk, kołczan i strzały, topór i tarcza. Czasami walczyły z wozów wojennych. Niezrównane jednak były w jeździe konnej. Oczywiście i łowy należały do ich szczególnych namiętności. Częste są też opowiadania o zapasach i tańcach amazonek. Odrębność i urok amazonek sprawiły, że i dla nowszej sztuki były ulubionym motywem (sławna bitwa amazonek Rubensa w pinakotece monachijskiej). O swego rodzaju amazonkach z VIII. wieku po Chr. opowiadają też czeskie dzieje. Także pierwsi odkrywcy Ameryki Południowej wierzyli, że nad rzeką Amazonką znaleźli pewien rodzaj am. Z nowszych czasów należy wspomnieć o ostatnim wypadku pojawienia się pewnego rodzaju a., jakimi były wojownicze kobiety na dworze króla Dahomeju (…). Przed kilkoma dziesiątkami lat pokazywano je w całej Europie’’ - ,,Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa Gutenberga tom 1 A do Assuan’’

Oprócz nich należy wymienić też takie postaci jak: Atalantę i Harpalyke ¹ z mitologii greckiej, Kamilę ² z mitologii rzymskiej, Maximo – antagonistkę Bazylego Digenisa Akritasa z bizantyjskiego eposu, celtyckie wojowniczki i boginie wojny jak: Scathę, Medb (pierwowzór królowej Meve), Nemain, Machę, Badbh i Morrigan, Brunhildę i inne walkirie z mitologii germańskiej, Bradamantę – legendarną paladynkę Karola Wielkiego, polskie Halinę Krępiankę i Zofkę z Sandomierza, które podstępem uratowały swoje rodzinne miasto kolejno przed Tatarami i Szwedami, pomorską korsarkę Stenkę, karpacką rozbójniczkę Maronkę (zainteresowanych tą postacią odsyłam do książki ,,Księga karpackich zbójników’’ Bartłomieja Grzegorza Sali), tzw. amazonki czeskie ³ (Vlastę, Hodkę, Radkę, Vradkę, Szarkę ⁴ i Mladkę), czeską Walaszkę, Nastazję – żonę Dunaja Iwanowicza i Polanicę – córkę Ilji Muromca z ruskich bylin, dzielną Kubaiko ⁵ z tatarskiej legendy, Hua Mulan z chińskiej legendy (rozsławił ją film Disneya), pachnącą rybami Minakszi, która rzuciła wyzwanie samemu bogu Śiwie, oraz wojownicze boginie Kali i Durgę z mitologii indyjskiej, czy wreszcie osetyńską księżniczkę Satanę ⁶.

Z historycznych wojowniczek można wymienić: biblijne Deborę, Jael i Judytę, celtycką królową Budykę, św. Olgę (przed swoim chrztem stoczyła krwawy bój ze zbuntowanym plemieniem Drewlan szukając zemsty za śmierć jej męża Igora), św. Joannę d’Arc, Joannę de Clisson (1300 – 1359) – bretońską korsarkę prowadzącą prywatną wojnę w królem Francji Filipem Pięknym, irlandzką piratkę Anne Bonny (1697 – 1782) i jej angielską towarzyszkę Mary Read (koniec XVII wieku – ok. 1720), Laskarinę Bubulinę (1771 – 1825) – bohaterkę walk z Turkami o niepodległość Grecji, uczestniczkę powstania listopadowego Emilię Plater (na jej cześć nazwałem jedno z jezior na wymyślonej przez siebie planecie Pterotyjandii ;), Marię Boczkariową (1889 – 1920) – Rosjankę dowodzącą żeńskim batalionem piechoty podczas I wojny światowej, żołnierki z armii izraelskiej (w tym kraju kobiety też są zobowiązane do służby wojskowej), Kurdyjki walczące przeciw ISIS, czy nawiązujący do tradycji Amazonek zakon Asgarda na Ukrainie (wymyśliłem historię jak przyjechały czarnym zaporożcem do Pacynowa w Polsce szukać magicznego kamienia ;).

Również w literaturze i filmie fantasy nie brak walecznych niewiast. Można by tu wymienić takie postaci jak na przykład: Czerwona Sonia, ⁷ Jirel z Jorry, Sheena, ⁸ Haletha, Eowina ⁹, Zuzanna Pevensie ¹⁰, elfka Arya , Xena i Gabriela ¹¹, Zerrikanki Tea i Vea, wiedźminka Cirilla, łuczniczka Milva, królowa Meve, Duce von Pack, łuczniczka Karenira, Szarka, bośniacka księżniczka Monika Stiepankovic, jakucka półbogini Tujaryma Kuo ¹², Aiina – nauczycielka Tendżaruka, następcy Tygrysiego Tronu ¹³, szalona i okrutna Mariko ¹⁴, groteskowe, postapokaliptyczne amazonki z drugiego tomu dylogii ,,Zakon Krańca Świata’’ Mai Lidii Kossakowskiej, Achaja, Ertana ¹⁵, Kris de Valnor, Hildebruna, Maaziken, Eona, Maria Moriewna ¹⁶ , Aella ¹⁷, Thuszia ¹⁸, św. Joanna d’Arc ¹⁹, rusałka Ruta i Lynxyjka Ornieta z mojej powieści ,,Tatra’’ ²⁰ ;) i wiele innych.

Już jako przedszkolaka pociągał mnie mit o Amazonkach. Widziałem je w jednej z kreskówek o Yatamanie. W mojej mitologii nie brak wojowniczek (odsyłam chociażby do zamieszczonego na tym blogu opowiadania ,,Jak Słowianie z Amazonkami wojowali?’’). Czy oznacza to, że chciałbym, aby mit stał się rzeczywistością? W ,,Niedzieli’’ pewien ksiądz wyrażał dezaprobatę co do obecności kobiet w wojsku i policji, a więc zawodach związanych z przemocą, która nie jest prawdziwym powołaniem kobiety. Pisząc ,,Pawlaczycę cz. I Słomiane wojny’’ opisałem wielką bitwę chłopów z Dziadostwem. Kobiety brały w niej udział, lecz nie jako wojowniczki, ale jako pielęgniarki. Nie chciałem tym sposobem poniżyć kobiet, lecz je wywyższyć, bo ratowanie życia zasługuje na większy szacunek niż jego niszczenie, nawet w wojnie obronnej.

Śniło mi się, że:

- w krajach takich jak Amazonia i Messalia, gdzie w starożytności rządziły kobiety, obecnie nikt nie chce pracować w parkach narodowych,

- Xena poszukiwała magicznej ,,Księgi Kronosa’’ pozwalającej odzyskać stracony czas,

- w starożytności żyła pewna wojowniczka, potrafiąca bez niczyjej pomocy wycinać w pień całe armie; brała udział min. w wojnie trojańskiej,

- w średniowieczu żyła piękna blondynka, walcząca w płytowej zbroi z rycerzami, która zwyciężyła dzięki dwóm kartom tarota ukrytym we włosach,

- piękna, półnaga wojowniczka zwyciężyła tygrysa i zrzuciła go w przepaść, po czym wypełniając złożony ślub, zrobiła sobie rytualne nacięcia na ciele,

- Gabriela miała białe skrzydła jak anioł,

- Dobrawa II ²¹ żyła na odludziu z inną piękną i półnagą wojowniczką o blond włosach, w tym śnie występował też wielki, niebieski smok,

- istniała prasłowiańska wojowniczka Sirena pochodząca z Warszawy,

- Achaja, nazywana Kasią walczyła z wielkim księciem litewskim Witoldem.

1 Odsyłam do posta: ,,Wojownicza księżniczka z Tracji’’

2 Odsyłam do posta: ,,Eneida’’

3 Odsyłam do posta: ,,Czeskie Amazonki’’

4 Odsyłam do posta: ,,Od Dalimila do Anny Brzezińskiej, czyli rzecz o Szarce’’

5 Odsyłam do posta: ,,Kubaiko’’

6 Odsyłam do posta: ,,Wojownicza księżniczka o demonicznym imieniu’’.

7 Odsyłam do posta: ,,Czerwona Sonja’’

8 Odsyłam do posta: ,,Sheena – królowa dżungli’’

9 Odsyłam do posta: ,,J. R. R. Tolkien – początek przygody’’

10 Odsyłam do posta: ,,Cudowny świat Narnii’’

11 Odsyłam do posta: ,,Xena – wojownicza księżniczka’’

12 Odsyłam do posta: ,,Ruda Sfora’’

13 Odsyłam do posta: ,,Pan Lodowego Ogrodu’’

14Odsyłam do posta: ,,Takeshi. Cień Śmierci’’

15 Odsyłam do posta: ,,Wilczarz’’

16 Odsyłam do posta: ,,Nieśmiertelny’’

17 Odsyłam do posta: ,,Ognistowłosa wojowniczka’’

18 Odsyłam do postów: ,,Podboje 1. Horda Żywych’’, ,,Podboje 2. Podstęp Hetytów’’, ,,Podboje 3. Krew Scytów’’ i ,,Podboje 4. Śmierć króla’’

19 Odsyłam do posta: ,,Twierdza Aniołów’’

20 ,,Tatrę’’ wydałem w 2018 r. W grudniu 2019 r. nakładem wydawnictwa Poligraf ma się ukazać kontynuacja - ,,Tatra. Suplement’’ ;).

21 Odsyłam do posta: ,,Kosynierka’’