Hydra

W języku polskim mamy takie wyrazy związane z wodą jak: hydrant, hydroplan, czy hydrosfera. Łączy je to, że pochodzą od greckiego hydor oznaczającego wodę. Czy tym co interesują się mitologią grecką nie nasuwa to innych skojarzeń? Z naszych rozważań wynika, że zgodnie z nazwą Hydra – potwór o odrastających głowach zabity przez Heraklesa egzystował w bliskim sąsiedztwie wody.

Ludzie ( nawet jeśli wierzą w inne zabobony – UFO, astrologię, magię etc.) lernejskiego potwora nie uważają za realne zwierzę ( już w XVI w. szwajcarski przyrodnik Konrad Gesner dowiódł, że znaleziona w Wenecji siedmiogłowa hydra była tylko atrapą). A jednak hydry są na świecie – także w Polsce zasiedlając zbiorniki wodne – w przypadku naszej hydry – wody słodkie. Zwierzę to nie jest też wcale takie tajemnicze – om jego istnieniu powinien wiedzieć z lekcji biologii każdy wykształcony Polak. Dodam tylko, że owa przyrodnicza Hydra vulgaris znacznie różni się od hydry lernejskiej. Dosyć zagadki. Tym zwierzęciem jest stułbia płowa – słodkowodny parzydełkowiec z gromady stułbiopławów. W przeciwieństwie do mitycznej hydry, stułbia mierzy tylko 1 – 3 mm wysokości i nie potrafi w jakikolwiek sposób skrzywdzić człowieka. Ubarwienie szare, lub podobne. Niektóre morskie stułbiopławy są zielone z powodu obecności glonów żyjących na powierzchni ich ciała. Omawiany parzydełkowiec przyjmuje postać tzw. polipa. Dolną część ciała kończy tzw. stopka umożliwiająca przywarcie do podłoża. Dalej, kierując wzrok w górę widzimy elastyczne, wydłużone ciało, u góry zwieńczone jamą chłonąco - trawiącą  (stąd nazwa: ,,jamochłony'') z wieńcem wijących się ramion. ,,Przecież stułbia wcale nie przypomina jakiegoś smoka, jak więc mogła zainspirować Greków do stworzenia mitycznej bestii''? - może się Czytelnik zapytać. No cóż - człowiek ma bujną wyobraźnię, ale kiedy ,,zejdziemy z piedestału'' okaże się, że ma ona ograniczone możliwości - niczego sama nie tworzy, ale adaptuje do swych potrzeb obiekty już istniejące. ,,Ale przecież hydra zwana 'stułbią' w przeciwieństwie do hydry lernejskiej, nie ma ani jednej głowy''! - Czytelnik zapewne nadal ma ochotę polemizować z autorem. Słusznie, gratuluję spostrzegawczości. Nie możemy jednak wykluczyć, że macki stułbi nie wzbudziły skojarzeń ... ze smoczymi szyjami! Do czego jest jeszcze zdolna mitotwórcza wyobraźnia człowieka - dowie się Czytelnik z następnych rozdziałów. 

Z powodu swego lilipuciego wzrostu, stułbia (w przeciwieństwie do groźnego mieszkańca Lerny) nie nadaje się do roli łowcy grubego zwierza. Przeciwnie. Swoimi mackami nagarnia do jamy chłonąco - trawiącej pierwotniaki, skorupiaki planktonowe (np. dafnie, kiełże), pierścienice (rureczniki, wodne wazonkowce), a także larwy wodnych owadów.

Hydra zabita przez Heraklesa miała ostre zęby w wielu paszczach, a jej krew była zatruta. Hydra z rzek i jezior dysponuje inną bronią - nieszkodliwą dla człowieka, lecz groźną dla jej ofiar. Z pomocą tego oręża polują także krążkopławy i koralowce. Powiem wprost, że mam na myśli komórki parzydełkowe (stułbiopławy, krążkopławy i koralowce łączy się we wspólną grupę - parzydełkowców). Komórki parzydełkowe są owalne z lekko wybrzuszonym końcem. W środku znajduje się skręcona spiralnie wić o ostrym zakończeniu, podłączona do zbiornika z jadem. Dotknięcie komórki parzydełkowej powoduje natychmiastowe rozwinięcie wici i wbicie jej w obiekt, a do którego wnętrza aplikowany jest jad. Po zabiciu ofiary, stułbia trawi upolowane zwierzę w jamie chłonąco - trawiącej. Po strawieniu pozostaje problem usunięcia z organizmu resztek pokarmu. Jednokomórkowe pierwotniaki radzą sobie z tym, wydalając zbędne substancje w dowolnym punkcie komórki, zaś do usuwania zużytych płynów wykształciły wodniczkę  tętniącą. Natomiast jamochłony to pierwsze w historii Ziemi tkankowce (gąbki chociaż wielokomórkowe nie składają się z tkanek), toteż w porównaniu z młodszymi organizmami, ich sposób wydalania jest bardzo prymitywny; po prostu niestrawiony pokarm opuszcza organizm jamochłona tą samą drogą, którą do niego trafił. (Strach myśleć, co by było gdyby ludzie musieli tak wydalać!). Na szczęście nie muszą, bowiem już obleńce wykształciły osobne otwory w ciele; jeden do przyjmowania pokarmu, drugi do jego usuwania.

Walcząc z Hydrą, Herakles wypalał ogniem miejsca po uciętych łbach, aby te nie odrosły. Tymczasem Jan Żabiński w ,,Zagadce ewolucjonizmu'' napisał jak przy karmieniu przebywającej w akwarium stułbi podał jej żabi skrzek. Jajko okazało się za duże, toteż zwierzę ... ,,eksplodowało'', na szczęście nie ginąc (!), ale dzieląc się na kilka mniejszych stułbi. Czy dostrzega Czytelnik jakieś podobieństwo między obiema hydrami? To jest najważniejszy argument za tym, że do stworzenia lernejskiej Hydry zainspirowały właśnie stułbie. Są one bezpłciowe, lub obojnackie. Najczęściej rozmnażają się przez pączkowanie, podobnie jak drożdże (grzyby). Stułbie prowadzą zazwyczaj osiadły tryb życia, ale potrafią też zmieniać swoje położenie. Zwierzę wygina się wówczas w pałąk, dotykając mackami podłoża i wykonując obrót całym ciałem, przez chwilę znajduje się w pozycji ,,do góry nogami'', po czym znów dotyka stopka podłoża już w innym miejscu niż poprzednie. Tak ,,fika koziołki'' aż znajdzie się na upragnionym miejscu.

Stułbie nie mają żadnego wykorzystania gospodarczego. Czasem osiedlają się w akwariach razem z rybami, skąd zazwyczaj są usuwane jako organizmy zjadające narybek i karmę dla ryb, chociaż chów stułbi też może być interesujący. 

Starożytni Grecy mieli zbyt bujną wyobraźnię by poprzestać na wymyśleniu samej tylko Hydry. Przeciwnie - w antycznej mitologii roi się od niesamowitych stworzeń. [...].

Wśród zwierząt i mitów

Kiedyś moją pasją były zwierzęta. Marzyłem by popularyzować wiedzę o nich tak jak to czynili Andrzej Trepka czy Jan Żabiński. Owocem moich młodzieńczych zainteresowań przyrodniczo - mitologicznych był napisany latem 2002 r. rękopis ,,Wśród zwierząt i mitów'', opowiadający o wzajemnym przenikaniu się świata zoologii i mitologii. Swoją pracę zadedykowałem: ,,Na chwałę Bożą i ku pożytkowi Narodowi Polskiemu i całej Rodzinie Ludzkiej [...]''.

ZAMIAST WSTĘPU

Zapoczątkowało to proces bardzo znamienny dla ostatnich czasów, w którego wyniku w wielu społeczeństwach, a między innymi i u nas, poziom wiedzy przyrodniczej wzrasta niejednokrotnie kosztem tak dawniej cenionego ogólnego wykształcenia humanistycznego [...]

Pierwotny sens wielu takich nazw znają prawie wyłącznie nieliczni specjaliści od spraw mitologii. A szkoda.

Niestety, jakoś mało komu zależy na tym, aby wyjaśnić młodzieży i niemłodzieży genezę wielu potocznie używanych terminów przyrodniczych, choć niewątpliwie ułatwiłoby to ich zapamiętanie. I nawet jeśli ktoś takiego wyjaśnienia spróbuje poszukać na własną rękę, to niemało się nabiedzi, zanim w naszych nowych książkach o charakterze encyklopedycznym znajdzie pierwotne znaczenie, choćby właśnie owego rzeczownika larwa mimo, że bez trudności napotka wszędzie jej definicję zoologiczną.

Zuzanna Stromenger Dziwy świata zwierząt

Propozycje ekranizacji

Teraz chciałbym przedstawić listę książek, które nie doczekały się ekranizacji, a które moim zdaniem warto zekranizować:

,,451º Fahrenheita’’ - powieść science fiction Raya Bradbury'ego pokazująca jak polityczna poprawność przeradza się w totalitaryzm,

,,Anhar’’ i jego kontynuacja ,,Alhar'' – powieści antymagiczne Małgorzaty Nawrockiej,

,,Arrowsmith. Za mundurem panny sznurem’’ (komiks; I wojna światowa ukazana w konwencji fantasy),

,,Atlantyda – dziecko gwiazd’’

,,Atlantyda – wyspa ognia’’

,,Awantury i wybryki małej małpki Fiki – Miki’’

,,Balladyna’’

,,Baśnie’’ (cykl komiksów Billa Willinghama),

,,Baśń nad baśniami’’

,,Bez oręża’’

,,Biała Gwardia’’

,,Biegnąca po falach’’

,,Błogosławiona wina’’

,,Bogunka na Gople’’

,,Bohatyr. Żelazny kostur’’

,,Borek i bogowie Słowian’’

,,Boska komedia’’

,,Boży ludek’’

,,Boży roczek’’

,,Brisingr’’

,,Cień Ojca’’

,,Cierpienia przyrody’’ (film przyrodniczy na podstawie książki Andrzeja Trepki),

,,Conan gladiator’’

,,Conan: Godzina Smoka’’

,,Conan i pradawni bogowie’’ (serial)

,,Conan i Szalony Bóg’’

,,Cormac Mc Art’’ (na podstawie opowiadań R. E. Howarda),

cykl opowiadań Andrzeja Pilipiuka o dr. Pawle Skórzewskim,

cykl opowiadań Andrzeja Pilipiuka o Jakubie Wędrowyczu (najdłuższe z nich byłyby wyświetlane w kinie, krótsze zaś w telewizji),

cykl opowiadań Andrzeja Pilipiuka o Robercie Stormie,

cykl powieści Alfreda Szklarskiego o Tomku Wilmowskim,

cykl powieści historycznych Ignacego Józefa Kraszewskiego (,,Stara baśń'' już została zekranizowana, aczkolwiek w sposób daleko odbiegający od pierwowzoru),

cykl powieści piastowskich Karola Bunscha,

,,Czarne okręty pod Troją’’

,,Czarnoksiężnik. Władca wilków’’

,,Czarnoksiężnik z Lemurii’’,

,,Demokrator’’

,,Dolina Czerwia’’ (opowiadanie Roberta Ervina Howarda o Njordzie – jednym z wcieleń Jamesa Allisona),

,,Dopóki mamy twarze’’

,,Drugi cień’’ (opowiadanie Clarka Ashtona Smitha, ukazujące szkodliwość magii na długo przed książkami M. Nawrockiej)

,,Durus’’ (opowiadanie Cezarego S. Frąca)

,,Dzieci Hurina’’

,,Dzieci Ziemi pamiętajcie’'

,,Eneida’’

,,Eryk Promiennoki’’

,,Fatalne jaja’’,

,,Faust’’

,,Gambit adepta’’ (jedno z opowiadań Fritza Leibera o Fafrydzie i Szarym Kocurze)

,,Gasnące Słońce’’ (powieść historyczna Teodora Jeske – Choińskiego o czasach Marka Aureliusza)

,,Gilgamesz’’

,,Gospodarz Giles z Ham’’

,,Harold Shea’’ (cykl filmów na podstawie cyklu powieści Sprague de Campa i Fletchera Pratta)

,,Herbata z kwiatem paproci’’

,,Historyja prawdziwa o przygodzie żałosnej książęcia finlandzkiego Jana i królewny polskiej Katarzyny’’ (utwór Marcina Kromera z XVI - wieku)

,,Jak Krak zbudował Kraków’’

,,Jak myszy zjadły Popiela’’

,,Jak to z lnem było’’?

,,Kajko i Kokosz’’

,,Kajtuś czarodziej’’

,,Kawaler mieczy’’

,,Kiedy Bóg zasypia’’

,,Kleopatra’’ (na podstawie powieści H. R. Haggarda)

,,Komandosi Republiki. Prawdziwe barwy’’

,,Kowal z Przylesia Większego’’

,,Kraina Chichów’’

,,Kris de Valnor’’

,,Króle i bogi’’

,,Królewna i goblin’’

,,Królikarnia’’

,,Król zza morza’’

,,Księga królewska’’ (poemat perskiego poety Firdusiego o Rostamie i innych mitologicznych bohaterach)

,,Księga zaginionych opowieści’’

,,Księżyc i Słońce’’

,,Księżycowy basen’’

,,Kula i krzyż’’

,,Kwiatki św. Franciszka z Asyżu’’

,,Laczplesis’’

,,Lafertowska Makownica’’ (opowiadanie Antoniego Pogorelskiego)

,,Legenda’’ (francuski komiks o rycerzu Tristanie)

,,Legenda o Janie z Kolna’’

,,Legenda o Sigurdzie i Gudrun’’

,,Legendy o zwierzętach’’

,,Legendy polskie’’ (komiks samego Grzegorza Rosińskiego)

,,Legendy warszawskie’’

,,Leśny ludek i smoki’’

,,Listy Nikodema’’

,,Listy starego diabła do młodego’’

,,Listy św. Mikołaja’’

,,Liść dzieło Niggle’a’’

,,Louve’’

,,Luzjady’’

,,Lwy z Bagdadu’’

,,Łazikanty’’

,,Metamorfozy, albo Złoty Osioł’’

,,Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki’’

,,Mitologia Greków i Rzymian’’ (cykl filmów fantasy inspirowanych książką Zygmunta Kubiaka)

,,Monstrualna erudycja’’ (cykl filmów edukacyjnych)

,,Myszeida’’

,,Na jagody’’

,,Najstarszy’’

,,Na skrzydłach Północnej Wichury’’

,,Nie – Boska komedia’’

,,Nieśmiertelny’’ (na podstawie powieści Catheryne M. Valente)

,,Norweski dziennik’’

,,Oblężenie Lankmaru’’

,,Oczarowanie’’

,,Odd i Lodowy Olbrzym’’

,,Odmieniec’’ (trylogia filmowa na podstawie komiksu)

,,O krasnoludkach i sierotce Marysi’’

,,O królewnie zaklętej w żabę i inne baśnie’’

,,Oko Jelenia’’

,,Operacja ‘Dzień Wskrzeszenia’’

,,Opętani’’ (ekranizacja powieści Witolda Gombrowicza)

,,Opowieści o Vimce’’

,,Opowieści sieroty’’

,,Oszroniona wyspa’’ (opowiadanie Fritza Leibera)

,,Pan Błysk’’

,,Pan Graba’’

,,Pierścień Nibelunga’’ (komiks)

,,Pierścień Rybaka’’

,,Pieśni Osjana’’

,,Pieśń o Rolandzie’’

,,Pimpuś Sadełko’’

,,Poczet dziwów miejskich’’

,,Podróże Guliwera’’ - całość, a nie tylko najbardziej znany fragment o Liliputach,

,,Przygody Meliklesa Greka’’

,,Przygody Sindbada Żeglarza’’ (na podstawie książki Bolesława Leśmiana, z udziałem aktorów, najlepiej gdyby książkę zekranizowało ,,Walden Media'')

,,Psie serce’’

,,Rękopis znaleziony w czyśćcu’’

,,Rodzina wilkołaka’’

,,Rogaś z Doliny Roztoki’’

,,Rozbitkowie z Ythaq’’ (komiks)

,,Ruda sfora’’

,,Rusałka’’ (na podstawie opery Antonina Dvořaka)

,,Saga o kotołaku’’

,,Saga o Wiedźminie’’

,,Samuraj’’ (komiks)

,,Sandman’’

,,Siedmiu jeźdźców’’

,,Silmarillion’’

,,Sire’’

,,Skarga Utraconych Ziem’’ (seria komiksów)

,,Sloka’’ (komiks)

,,Słowiańska apokalipsa Maryi’’ (mój ulubiony apokryf)

,,Strzygonia’’

,,Szaleńcy Boży’’ (serial)

,,Szalony demon’’

,,Szumią lasy nad Gopłem’’

,,Tajemna historia Moskwy’’

,,Tajemnice zwierząt’’ (cykl filmów edukacyjnych)

,,Tajny wywiad cara Grocha’’

,,Tak żyli ludzie’’ (cykl filmów edukacyjnych)

,,Tak żyli ludzie w dawnej Polsce’’ (cykl filmów edukacyjnych)

,,Thorgal’’ (serial na podstawie komiksów)

,,Trylogia husycka’’

trylogia Andrzeja Pilipiuka ,,Kuzynki’’, ,,Księżniczka’’, ,,Dziedziczki’’

,,Trylogia kosmiczna: 1. Z milczącej planety 2. Perelandra 3. Ta straszna siła’’

,,Twierdza nie inaczej zdobyta jak Sacnothem’’ (opowiadanie Lorda Dunsany'ego)

,,Vlana’’ (opowiadanie Pilipiuka)

,,Vlesova kniga’’

,,Wampir z M – 3’’
,,Wampir z MO''

,,Wampiurs Wars’’

,,Wiedźma Monika’’ (opowiadanie Pilipiuka)

,,Wielka, większa, największa’’

,,Władca Lewawu’’

,,W poszukiwaniu nieznanego Kadath’’

,,W poszukiwaniu ptaka czasu’’ (cykl filmów)

,,Wroniec’’

,,Wrota Anubisa’’

,,Wybryki Xinophixeroxa’’ (komiks)

,,Wyprawa do Grzyboraju’’

,,Wyprawa na Ziemię’’ (komiks)

,,Wyspa Mnichów’’ (opowiadanie Jewgienija Olejniczaka o litewskim wojowniku Varnasie)

,,Zakon Smoka’’

,,Zaraza’’ (komiks)

,,Złota legenda’’ (cykl filmów)

,,Złoto Gór Czarnych’’ (trylogia filmowa)

,,Złoty klucz’’

,,Zmierzch bogów’’ (komiks)

,,Znak nie będzie mu dany’’

,,Zwierzęta w służbie człowieka’’ (film przyrodniczy na podstawie książki Bolesława Orłowskiego),

,,Żmija’’

,,Żmijowa harfa’’

Bogowie Runwirów cz. VII

Stribog (Stribog) – bóg wiatru, żeglarzy, oraz stwórca elfów. Wyglądał jak Legolas latający na białych, orlich skrzydłach. Za pomocą łuku z kości wieloryba Kita bronił ludzi przed strzygami.

Perepłut (Perepłut) – bóg mokradeł i bagiennych skrzatów, podobny do wielkiej ropuchy, zamiast tylnych kończyn mającej rybi ogon. Przyjmował ofiary z dziewic i koni.

Rod (Rod) – bóg płodności, podobny do egipskiego boga Mina, mający obrzydliwie długi członek.

Rodzenice (Rod'enice) – siedem cór Roda, które zastały nałożnicami pająka Tkaczuka. Każda z nich urodziła perłę, lub drogocenny kamień, z którego w czasach ostatecznych wykluje się siedmiu herosów, którzy zabiją Czarnoboga.

Mokosza (Mokoša), Dziewanna (D'ievanna) i Marzanna (Mařanna) – trzy siostry, córki Świętowita i Doli, czczone poprzez misteria. Każda z nich jako paska używała złotego łańcucha. Atrybutem Mokoszy będzie złoty kosz wypełniony duszami poczętych dzieci, Dziewanny – łuk, strzały i złoty kwiat, zaś Marzanny – włócznia i korona z sopli lodu. Każda z nich miała w piersi jeden kawałek wspólnego serca.

Złota Baba (Zlatyja Baba) – bogini lekarzy i znachorów; jej sanktuarium będzie się mieściło w Leśnej Górze (Lesnaja Gora).

Bóg alchemików Sędziwój Czarodziej (Sudivoj Čarodiej) – jako pierwszy odkrył kamień filozoficzny i podał ludziom zaszyfrowane wskazówki jak dążyć do jego uzyskania. Jego pierwowzorem będzie Michał Sędziwój.

Bóg polimorfów Wieszczy Bojan (Vieščyj Bojan) – potrafił zamieniać się w wilka, łasicę, sokoła, konia, łabędzia, węża, krokodyla, mrówkę, lwa, kota, lisa, niedźwiedzia i nauczał tego samego czarowników. Szczególną cześć oddawały mu bractwa wojowników – berserków i vargarów.

Rusałka i Rusałek (Rusałka i Rusałok) – deifikowane rodzeństwo, prarodzice nimf, oboje wyróżniający się niezwykłą urodą, pięknym głosem i zdolnością życia pod wodą, lewitacji, rozpalania ognia wzrokiem a nawet ożywiania małych zwierząt.

Olgierd Hanuszkiewicz (Ałgird Ganuškivic) - deifikowany ostatni prezydent Polski. Runwirscy poeci będą opowiadać niestworzone rzeczy o jego podbojach, walkach ze smokami i olbrzymami, zdobytych skarbach, licznych kochankach i spłodzonych herosach.

Car - wodnik Jelcyn (Jelcin) - bóg rybaków, wyobrażany jako foka z ludzką głową, białymi włosami i długim, żelaznym nosem. Jego pierwowzorem będzie Borys Jelcyn.

Car biesów Jarużił (Jaružił) – w nocy wyjadał ludziom oczy, bo król Bolek pozbawił go oczu. Jego pierwowzorem będzie Wojciech Jaruzelski.

Bóg czasu Tik – Tak (Tik – Tak) – nauczył ludzi pomiaru czasu, wynalazł pierwszy kalendarz zapisany na okrągłej, glinianej tabliczce, przechowywanej jako relikwia w chramie w grodzie Szinezge (Šinezge).

Car Hameryk zza Morza (Gamerik zza Morja) – bóg bogactw, żeglarzy, kupców i piratów. Jego świętym napojem będzie trunek cola.