Hans Christian Andersen (1805 – 1875) to obok Hamleta najbardziej znany Duńczyk na świecie. W wieku przedszkolnym poznałem baśnie o Calineczce i Brzydkim Kaczątku ze zbioru ,,Trzy małe świnki'' z serii ,,Złota encyklopedia bajek''. Miałem też w domu nowelizację disnejowskiej wersji ,,Małej Syrenki''. Całość baśni Andersena przeczytałem w trzeciej klasie szkoły podstawowej; część z nich omawiałem potem na języku polskim. Duże wrażenie wywarł na mnie fragment baśni ,,Elf różany'', w którym pszczoły zażądliły na śmierć mordercę kochanka swej siostry (ciekawe co Andersen myślał o karze śmierci?), oraz opowiadanie w którym jakieś stwory z bagien jadły … dziecięce paluszki nadziewane ślimakami (sic!).
Dla
wielu ludzi, w tym również dla mnie, Andersen jest wzorem
chrześcijańskiego bajarza. Wysoko cenił go śp. ks. Jan
Twardowski, jest też ulubionym bajkopisarzem biskupa Antoniego
Długosza. Baśnie Andersena pozytywnie oceniają też min. Małgorzata Nawrocka i Stanisław Krajski, przeciwstawiający je ,,Harry'emu Potterowi''. W 2013 roku historyk sztuki Maria Patynowska na portalu
,,Fronda pl.''
twierdziła, że jakoby baśń o Małej Syrence jest demoniczna, bo
Ojcowie Kościoła syreny z ,,Odysei''
traktowali jako symbol diabła. Przez grzeczność nie skomentuję
tego. (Na ,,Frondzie''
miała miejsce polemika z tym artykułem). Istnieją też ludzie
dopatrujący się w baśniach Andersena wątków homoseksualnych
(jakie czasy takie skojarzenia), zaś w XIX – wiecznym galicyjskim
poradniku czytelniczym, Andersen znalazł się na liście autorów
odradzanych z uwagi na baśń ,,Nowe
szaty cesarza'' rzekomo
podważającej autorytet monarchii. Polecam przychylne Andersenowi
artykuły brata Tadeusza Rucińskiego ,,Z
krainy baśni... półśnienia i zapomnienia''
[w]: ,,Niedzieli 7/2005''
i Emilii Rulewskiej ,,Baśniowy
świat Andersena'' [w]:
,,Niedzieli
39/ 2005''.
Baśnie
Andersena wywarły też wpływ na literaturę fantasy. Biała
Czarownica z ,,Lwa,
czarownicy i starej szafy''
C. S. Lewisa w dużej mierze przypomina Królową Śniegu. W
opowiadaniu Andrzeja Sapkowskiego ,,Okruch
lodu'' występuje
nawiązanie do Królowej Śniegu, przez elfy zwanej Królową Zimy
(mitologicznym pierwowzorem tej baśniowej postaci była
prawdopodobnie skandynawska bogini zimy Skadi). W elfiej legendzie,
która bardzo podobała się Yennefer, Królowa Zimy miała jeździć
saniami i rozsypywać okruchy lodu raniące serca i sprowadzające
nieszczęśliwą miłość. Geralt zaś twierdził, że pierwowzorem
Królowej Zimy był Dziki Gon. Z kolei w opowiadaniu ,,Miecz
poświęcenia'' baron
Freixenet został zamieniony w kormorana. Jego siostra chciała go
odczarować za pomocą koszulki z pokrzywy, lecz ostatecznie ludzką
postać przywrócił mu wiedźmin. Później ułożono o tym
zdarzeniu pieśń, w której Freixenet miał dziesięciu braci i nie
był kormoranem, tylko bardziej romantycznym łabędziem. W
cyklu komiksów ,,Baśnie''
Billa Willinghama występuje Calineczka (mieszkała na tajnej Farmie
pod Nowym Jorkiem i była dziewczyną Tomcia Palucha) oraz Królowa
Śniegu sprzymierzona z Adwersarzem.
W fantazji o Ordanie z
Brustaborga, główny bohater przybył ba Wyspę Bożego Narodzenia,
leżącą na Morzu Sinym. Na owej wyspie cały rok trwały zima i
Boże Narodzenie, zaś jej królową była Dziewczynka z Zapałkami.
Śniło mi się, że
mówiący kot miał uszyć niewidzialne szaty dla niezwykle
żarłocznego króla, a ja zastanawiałem się, czy postąpił
uczciwie.
