Węże powstały na drodze ewolucji w kredzie z jaszczurek, którym zanikły nogi. Już w trzeciorzędzie – czwartorzędzie niektóre gatunki osiągały gigantyczne rozmiary. Przykładowo kopalny wonambi z Australii osiągał 8 metrów długości.
Węże są mięsożerne. Ich
ciała są wydłużone i pozbawione kończyn (niektóre jaszczurki
też ich nie mają). Żyją one na wszystkich kontynentach z
wyjątkiem Antarktydy. Całe ciało pokryte łuskami. Na brzuchu
łuski są ułożone poziomo i wydłużone tworząc tarczki brzuszne,
które chronią brzuch przed urazami oraz umożliwiają zaczep o
chropowatą powierzchnię. […]. Rozdwojony język służy jako
narząd smaku, dotyku i zapachu. Niewielkie nozdrza służą
wyłącznie do celów wymiany gazowej. Żeby wąż wysunął język
nie musi otwierać pyska, wystarczy, że wysunie go przez niewielką
szczelinę, której nie można zamknąć. Wzrok dość przeciętny.
Powieki przezroczyste. Węże mogą połykać zdobycz większą od
głowy ponieważ policzki są elastyczne, a długie szczęki
połączone zawiasem zwanym ,,kością
kwadratową''. W Polsce
żyją cztery gatunki węży: żmija zygzakowata, zaskroniec,
gniewosz plamisty i wąż Eskulapa. W starożytnej Grecji węże były
atrybutem boga medycyny Asklepiosa. W ,,Biblii''
są symbolem diabła.
Zaskroniec jest
najpospolitszym wężem na świecie. Został tak nazwany ponieważ na
głowie ma dwie białe, lub żółte plamy w kształcie półksiężyców.
Żyje w lasach, na łąkach, bagnach i w jeziorach. Łuski na głowie
są duże. Źrenice okrągłe. Żywi się żabami, ropuchami,
traszkami, rybami, myszami, szczurami, ryjówkami, jaszczurkami,
pisklętami i kijankami. Jest jajorodny. Zaatakowany przez
drapieżnika udaje martwego lub wydziela biały, cuchnący płyn.
Gniewosz plamisty
został tak nazwany ponieważ jest agresywny, ale niegrożny dla
człowieka. Ma skórę brązową pokrytą czarnymi plamami.
Wąż Eskulapa może
być żółty, bywają też ciemne odmiany. Bywa mylony z zaskrońcem.
Jedynym wężem
jadowitym żyjącym w Polsce jest żmija zygzakowata. Występuje w
dwóch odmianach: ciemnej i rudej. Wszystkie gady żyjące w Polsce
są pod ochroną, a żmija zygzakowata została objęta nią
najpóźniej. Ukąszonemu należy:
- spuścić zatrutą krew (można posłużyć
się bańką lekarską, ale nie ustami),
- zdezynfekować ranę,
- wstrzyknąć surowicę,
- wezwać lekarza.
[…]. W Europie
oprócz żmii zygzakowatej żyją jeszcze trzy gatunki; stepowa,
żebrowana i iberyjska.
Oprócz żmij w
Europie żyje jeszcze jeden gatunek jadowitego węża. Jest to wąż
malpolon. Nie jest on niebezpieczny dla człowieka.
Osiągają 20 – 30
m długości, mogą połknąć krowę lub konia, te i inne bzdury
opowiadane są o wielkich wężach. Największy z nich jest pyton
siatkowy z Azji (10 m długości). Wąż tej wielkości może łykać
myszy, szczury, jaszczurki, ptaki, prosięta i niewielkie małpy. Boa
dusiciel żyje w Ameryce Środkowej i Południowej od Meksyku po
Argentynę. Często hodowany w domu. Potrzebuje dużego, ogrzewanego
terrarium, wody i konarów do wspinania się. Żywi się myszami,
szczurami, jaszczurkami, zajęczakami i ptakami. Anakonda (4 – 4,5
metra długości; jest cięższa niż pyton siatkowy) żyje w Ameryce
Południowej. Lubi pływać, dlatego zamieszkuje dorzecze Amazonki i
Orinoko. Potrafi zwyciężyć nawet … jaguara (sic!). Węże –
olbrzymy w celu ochrony jaj przed drapieżnikami zasłaniają je
własnym ciałem. Wyklutym potomstwem się nie interesują. Pewien
pyton skalny trzymany w niewoli nie przyjął żadnego pokarmu przez
dwa lata i dziewięć miesięcy.
Rekordowo duże
taipan i wąż tygrysi (Australia) osiągają 2 metry długości jak
nasze zaskrońce. Taipan ma jasnobrązową skórę z niebieskawym
ogonem i białym brzuchem. Węże te żywią się gryzoniami, małymi
torbaczami, jaszczurkami i ptakami. Bardzo groźne dla człowieka.
Nawet jeśli człowiek przeżyje, to zatrutą kończynę trzeba
amputować.
Na bagnach
Ameryki Północnej żyją jadowite mokasyny błotne. Ich skóra jest
czarna, głowa okrągła, brzuch żółty. Żywią się gryzoniami,
ptakami, jaszczurkami, żółwiami i innymi wężami.
W Azji od Chin
i Indii po Indonezję żyją trwożnice. Są one zielone, ale ich
koniec ogona jest brązowy. Są groźne dla ludzi, podobnie jak
żyjące w Afryce mamby zielone.
W Afryce
(Angola i Namibia) żyje również żmija karłowata. Chowa się w
piasku wystawiając na powierzchnię tylko oczy i nozdrza. Gdy tylko
jakaś jaszczurka zwabiona ruchami ogona żmii imitującymi
poruszanie się owadów, przejdzie koło jej kryjówki, żmija
karłowata w ułamku sekundy wyrzuca swoje ciało i chwyta zdobycz
pyskiem.
Podobnie poluje
żyjąca na Saharze i na Półwyspie Arabskim żmija rogata, zwana
,,sahbanem''.
Wąż ten ma płową skórę. Na głowie, nad oczami ma dwie narośle
ze zrogowaciałej skóry podobne do rogów, stąd nazwa. Dla
człowieka jest groźna.
Węże mają na
ogół bogate jadłospisy np. anakonda je myszy, szczury, oposy,
japoki, tapiry, kapibary, zajęczaki, kajmany, ryby, ptaki, małpy,
jaszczurki. Wyjątkiem jest żyjący w Afryce (Botswana, Namibia i
RPA) wąż jajożer, który odżywia się wyłącznie ptasimi jajami.
Potrafi połknąć w całości jajo strusia! Skorupę przebija za
pomocą ostro zakończonego kręgu szyjnego. Wąż jajożer ma skórę
szarą z brązowymi plamami.
Żyjący w
Ameryce Północnej wąż koralowy ma skórę w czerwono – biało –
czarne pasy. Kolorowa skóra tego węża pełni rolę ostrzegawczą o
jego jadzie. Tak samo ubarwiony jest żyjący na tych samych terenach
niejadowity wąż mleczny. Został tak nazwany ponieważ kiedyś
uważano, że pije mleko. Tak naprawdę żywi się owadami,
jaszczurkami, jajami, gryzoniami i mniejszymi wężami.
Grzechotnikowate
żyją w Nowym Świecie. Dwa najbardziej znane grzechotniki (preriowy
i diamentowy) mają brązową skórę (miejscami grzechotnik
diamentowy ma białe łuski), ogon zakończony rogową
,,grzechotką'', która służy do ostrzegania o jego jadzie.
Grzechotka stała się powodem ich zguby ponieważ niektórzy ludzie
mordują je gdy tylko usłyszą te dźwięki.
Spokrewnione z
grzechotnikami żararaka i groźnica nie ma na drodze ewolucji
straciły grzechotki. U żararaki przekształciła się ona w organ
chwytny. Żararaki żyją na drzewach i są niebezpieczne dla
człowieka. Gdy dostrzegą swą zdobycz, zwinięte w kłębek
przywierają do gałęzi. W odpowiednim momencie nagłym wyrzutem
ciała chwytają zdobycz pyskiem i zatapiają zęby jadowe. Żywią
się myszami, szczurami, ptakami, jaszczurkami, oposami i świnkami
morskimi. Oczy żararaki zielonej są żółte z brązowymi plamami.
Skóra
jadowitej groźnicy niemej jest podobnie ubarwiona jak skóra boa
dusiciela. Grzechotka przekształciła się w ostry kolec.
W Azji
Południowo – Wschodniej żyje gatunek węża zwanego
wężem latającym lub nadobnikiem ozdobnym. Potrafi on latać lotem
ślizgowym. Rozpina fałdy skóry po bokach i rzuca się z drzewa
wyginając na kształt litery S. Nadobnik ozdobny ma skórę zieloną
w czarne cętki. Jego jad nie jest szkodliwy dla człowieka.
Żmije nosorogą
i iberyjską łatwo rozpoznać po rogowym wyrostku na nosie. Skóa
jasna z wzorem złożonym z czarnych lub brązowych rombów. Żmija
iberyjska jest najgroźniejszym wężem Europy. Żywią się
gryzoniami i ptakami.
