Kuraki są
grupą ptaków grzebiących charakteryzującą się masywną budową
ciała i z reguły także silnym dymorfizmem płciowym.
Ich najlepiej znanym
przedstawicielem jest kurczak domowy. Jego dziko żyjący przodek,
kun bankiwa został udomowiony w Indonezji 2000 lat temu. Dzisiaj
kurczaki znane są na całym świecie. Samiec nazywa się kogutem, a
samica kurą. Mimo, że wyglądają podobnie, łatwo je odróżnić.
Osobniki obydwu płci mają czerwone skórne grzebienie i silnie
rozbudowane podgardle. Dziób krótki i prosty. Kura różni się od
koguta mniejszymi rozmiarami ciała. Ogon koguta składa się z
długich, wygiętych piór. Z tyłu nóg kogut ma kostne wyrostki
zwane ostrogami, które występują także u bażantów. Bęben i
błony głosowe koguta są silnie rozbudowane, dlatego wydaje dźwięki
zwane pianiem. Kurczaki budzą się i zasypiają bardzo wcześnie,
stąd wzięło się przysłowie ,,kłaść
się/ zasypiać z kurami''.
Rano kogut pieje, dlatego był używany jako budzik. W Boże
Narodzenie kogutowi dawano w dowód wdzięczności wódkę! Najwięcej
z wszelkiego drobiu, kurczaki dostarczają najwięcej mięsa, jaj i
pierza. Pisklęta są zagniazdownikami. Pokryte są żółtym puchem.
Nie mają ani grzebieni ani tzw. ,,dzwonków''. Oprócz kurczaka w
skład drobiu wchodzą jeszcze dwa kuraki: indyk i perliczka.
Indyk domowy i głuszec należą do
największych kuraków świata. Osiągają 80 cm długości. Żeby
wyjaśnić znaczenie słowa indyk trzeba sięgnąć do historii.
Kiedy Kolumb dopłynął do Ameryki (ojczyzny indyka) sądził, że
dopłynął do Indii. Dlatego też owe ptaki nazwano indykami.
Zostały sprowadzone do Europy z Meksyku w XVI wieku. W USA w Dzień
Dziękczynienia mięsa indyka jest tradycyjną potrawą. Korpus
indyka jest mocno umięśniony. Głowa i szyja naga. Z przodu głowy
zwisa długi, skórny wyrostek.
Perliczki zostały tak nazwane,
ponieważ ich szare pióra są upstrzone białymi plamkami. Na głowie
mają duży, kostny grzebień. Pochodzą one z Afryki. Jako drób
były hodowane w Europie już przez starożytnych Rzymian. W czasach
najazdów barbarzyńskich perliczki wyginęły z
Europy. W czasach wielkich odkryć geograficznych, ponownie
sprowadzili ją Portugalczycy.
Oprócz kurczaka domowego,
dymorfizm płciowy charakteryzuje jeszcze wiele innych kuraków.
Sylwetką i zarysem ciała samiec i samica bażanta są podobne, ale
różnice w upierzeniu są znaczne. Cała bażancica (kura) ma
brązowe, maskujące ubarwienie. Tymczasem kogut... Głowa bardzo
kolorowa, ciemnozielona, niewielki czubek na głowie kończy się
czernią, oczy okolone czerwoną skórą, głowę od reszty
upierzenia oddziela biała ,,obroża'', pióra są rdzawe, ogon płowy
w czarne paski, na nogach (tak jak u kurczaka) ostrogi. Ojczyzną
bażantów jest Gruzja, skąd w XI wieku przywieziono je do Europy
jako ptaki ozdobne i trzymano w bażanciarniach. Z czasem bażanty
zdziczały. Prowadzą samotny tryb życia. W czasie godów jedynie
koguty zbierają się tłumnie, aby walczyć o samice.
Inaczej wyglądają toki
głuszca. Cały rok jest on ptakiem płochliwym, ale w czasie toków
kogut nie zwraca uwagi na otoczenie i staje się przez to łatwy do
upolowania, podobnie jak rajskie ptaki. Kogut wypina pierś i wydaje
serię dźwięków, które w języku łowieckim nazywają się
szlifowaniem i korkowaniem. Jego
upierzenie jest ciemnoniebieskie, niemal czarne z metalicznym
połyskiem. Ogon szeroki, rozkładany jak wachlarz. Z dołu gardła
broda z piór. Nad oczami skóra czerwona. Kura wygląda dużo
skromniej. Upierzenie jest szaro – biało – brązowo – płowe.
Nad oczami ledwo widoczne, czerwone brewki. Głuszce żyją w Europie
i w Azji. Przez wiele wieków polowano na głuszce (łatwy cel
stanowiły szczególnie w czasie toków). Obecnie samice są pod
ochroną cały rok, a samce mają ochronę częściową. Wiele
głuszców ginie trując się owadami, jagodami, orzechami, nasionami
i pędami spryskanymi pestycydami.
Bardzo podobny do głuszca jest
cietrzew. Jest on jednak mniejszy, ma czerwone czoło, ogon
rozdwojony. Żyje na tych samych obszarach co głuszec. Walczące
koguty są bardzo agresywne, skąd pochodzi słowo
,,zacietrzewienie''
oznaczający niezgodę.
W Eurazji
pardwa ma szeroki zasięg występowania od Alp po Syberię. W XIX
wieku ostatnie niedobitki tego ptaka zniknęły z Polski. Nad oczami
pardwa ma płatki czerwonej skóry. Pióra brązowe. Łapy opierzone
całe. Zimą upierzenie zmienia barwę na białe, jedynie po cieniu
można ją wtedy rozpoznać.
Bardzo
pospolitym ptakiem polnym i stepowym jest kuropatwa. Jest
najpłodniejszym ptakiem europejskim (w jednym lęgu może być aż
20 piskląt). Pierś rdzawa.
Samce pawi mają
długie (do 1 metra) treny, które mają na celu przywabienie samic.
Tren jest bardzo kolorowy. Samica jest mniejsza i bez trenu. Pióra
na głowie mają kształt wachlarzowato rozłożonych pręcików. Od
dawna pawie hodowane były jako ptaki ozdobne (w Indiach tym
chętniej, że paw zabija czasem kobry). Pawie żyją w Indiach, na
Cejlonie i w Pakistanie.
Nogale zostały
tak nazwane z powodu swych masywnych nóg zakończonych dużymi
pazurami. Ptaki te żyją w Australii. W okresie lęgowym budują
wielkie gniazda z roślin, które fermentując zapewniają ciepło
jajom. Niektóre gatunki nogali korzystają w tym celu z sąsiedztwa
wulkanów, ale dzieje się to rzadko. Pisklęta od razu zaczynają
samodzielne życie.
