,,Opowieść wigilijna''

,,Wierzysz, że Bóg zrodził się w betlejemskim żłobie? Lecz biada ci, jeżeli nie zrodził się w tobie’’ - Adam Mickiewicz

Charles Dickens (1812 – 1870) był angielskim pisarzem tworzącym przeważnie w konwencji realistycznej. Z polskich autorów porównywany do niego był Bolesław Prus. Dla ciekawostki: nazwisko Dickens jest także angielskim, ludowym określeniem diabła (Robert Muchembled ,,Dzieje diabła od XII do XX wieku’’).

Mój pierwszy pośredni kontakt z jego twórczością nastąpił w wieku przedszkolnym kiedy widziałem w telewizji film na podstawie ,,Opowieści wigilijnej’’ i … bałem się.

W klasie czwartej poznałem bliżej życiorys pisarza z książki popularnonaukowej:

,,KIM BYŁ CHARLES DICKENS?
Powszechnie uważa się, że Charles Dickens – autor m.in. Dawida Copperfielda, Klubu Pickwicka i Małej Dorrit – był najwybitniejszym powieściopisarzem w historii literatury angielskiej.
Dickens urodził się w 1812 r. W dzieciństwie żył w ubóstwie, a jego rodzina była przez pewien czas trzymana w więzieniu dla dłużników. Doświadczenia wyniesione z młodości wykorzystał w swoich powieściach, a zwłaszcza w Dawidzie Copperfieldzie. Jego pierwszym sukcesem był Klub Pickwicka, który został opublikowany w 1837 r. w comiesięcznych odcinkach. Dickens napisał wiele powieści. Większość z nich stała się bestsellerami i cieszy się dużą popularnością do dziś. Choć jego pierwsze dzieła są humorystyczne, to późniejsze, w których opisał nędzę, okrucieństwo i zepsucie dziewiętnastowiecznej Anglii, przepełnia powaga i smutek. Pod koniec życia Dickens dużo podróżował, w tym m.in. po USA, gdzie publicznie odczytywał swoje powieści. Zmarł w 1870 r.’’ - Bridget Daly (red.) ,,Kim oni byli? Księga pytań i odpowiedzi o sławnych ludziach’’.

W pierwszej klasie gimnazjum z własnej i nieprzymuszonej woli sięgnąłem po takie książki Dickensa jak: ,,Dawid Copperfield’’ (nauczycielka doglądająca mojej klasy na zastępstwie z języka angielskiego powiedziała, że to ,,ambitna lektura’’), ,,Przygody Oliwera Twista’’ i ,,Klub Pickwicka’’ (pierwowzorem jednego z bohaterów; hrabiego Smorltorka był Paweł Strzelecki – zasłużony polski badacz Australii ;).

W 2004 r. przeczytałem jako lekturę drugiej klasy liceum ,,Opowieść wigilijną’’ (ang. ,,A Christmas Carol’’) - powieść niesamowitą (weird tale) z 1843 r. (gdyby utwór został napisany dzisiaj, zostałby zaliczony do literatury fantasy).

Głównym bohaterem jest żyjący w XIX – wiecznej Wielkiej Brytanii stary skąpiec i kapitalistyczny wyzyskiwacz Ebenezer Scrooge, który nienawidził Bożego Narodzenia. Jego życie zmieniło się gdy w pewien wigilijny wieczór ukazał mu się pokutujący duch zmarłego wspólnika Jakuba Marleya.

Niedługo w ślad za nim przyszły trzy duchy (ang. spirits) Bożego Narodzenia. Były to:

- Duch minionych świąt Bożego Narodzenia mający cechy zarówno starca jak i dziecka. Scrooge przegania go,

- Duch teraźniejszych świąt Bożego Narodzenia mający postać rosłego mężczyzny z rudą brodą, ubranego na zielono. W ręku trzymał pochodnię w kształcie rogu obfitości i towarzyszyło mu dwoje dzieci – chłopiec Ciemnota i dziewczynka Nędza.

- Duch przyszłych świąt Bożego Narodzenia – milczący i cały spowity w czerń, ukazał Scrooge’owi jego grób, za którym czekała wieczna kara w postaci mroźnego piekła.

Efektem spotkania z duchami (zwłaszcza ostatnim) była metanoja; całkowita zmiana dotychczasowego myślenia. Scrooge zaczął się troszczyć o bliźnich i świętować Boże Narodzenie.

,,Opowieść wigilijna’’ to fantastyka zaangażowana społecznie, krytykująca min. darwinizm społeczny i zakaz handlu w niedzielę. Przesłanie ma chrześcijańskie a zarazem uniwersalne. Opowiada o nawróceniu; o tym, że każdy grzesznik może się zmienić, że ,,teraz jest czas miłosierdzia’’ a ,,miłosierni… miłosierdzia dostąpią’’.

W stuleciach XIX – XXI powieść ta wywarła ogromny wpływ na popkulturę. Jednym z tego przejawów jest mash up Adama Robertsa ,,Opowieść zombilijna’’ (2010 r.).