,,Gdy byłem małym dzieckiem
Po moim mieście jeździły czołgi
Kolejki stały pod sklepami
A w nich ludzie bardzo głodni
Telewizja pokazywała przemówienia generała
Władza strzelała w fabrykach kopalniach stoczniach na ulicach’’
- Awantura ,,Czerwone sku...syny’’ (fragment)
Jacek Dukaj (ur. 1974) jest polskim pisarzem fantastą, autorem takich dzieł jak: opowiadanie ,,Złota Galera’’, ,,Xavras Wyżryn’’, ,,Czarne oceany’’, ,,Córka łupieżcy’’, ,,Afryka’’, ,,W kraju niewiernych’’, ,,Inne pieśni’’, ,,Król bólu i pasikonik’’, ,,Lód’’, ,,Katedra’’, ,,Perfekcyjna niedoskonałość’’, ,,Imperium chmur’’, ,,Starość aksalotla’’ i inne. W 2020 r. podpisał list w obronie Jacka Komudy i wolności słowa.
W 2009 r. przeczytałem jego stylizowaną na baśń, powieść fantasy ,,Wroniec’’, która opowiada o stanie wojennym w Polsce (1981 – 1983) widzianym oczami małego dziecka.
W nieokreślonym mieście w nieokreślonym kraju mieszkał Adaś, chłopiec w wieku przedszkolnym. Był synem Pozycjonisty (opozycjonisty). Miał oboje rodziców, młodszą siostrzyczkę, babcię i wujka Kazka. Był odważny i wierzył w ostateczne zwycięstwo Dobra. Kiedy jego ojca porwał tytułowy Wroniec, Adaś wyruszył do siedziby potwora, aby go uwolnić.
Sprzymierzeńcy:
Jan Stanisław Wieńczysław Beton był sąsiadem rodziny Adasia, byłym przodownikiem pracy, obdarzonym ogromną siłą fizyczną. Jako jedyny w całym bloku posiadał telefon. Zaopiekował się Adasiem pod nieobecność jego bliskich i towarzyszył mu w czasie wędrówki przez miasto. Przypomina tym nieco Wergiliusza oprowadzającego Dantego przez piekło. Pan Beton stracił oko w walce z krukiem. Poległ w obronie Adasia, wcześniej zadając duże straty siłom Wrońca.
Pozycjoniści, noszący takie imiona jak Oporny, Oporniejszy i Najoporniejszy symbolizują Solidarność. Nosili we włosach oporniki. Na ich czele stał elektryk Najnajnajoporniejszy, czyli Lech Wałęsa 1.
Postacią pozytywną był również ksiądz odpędzający sługi Wrońca złotym znakiem (krzyżem) i udzielający schronienia Adasiowi.
U – Lotka (ulotka Solidarności) miała tę właściwość, że Adaś trzymając ją w ręku mógł unosić się w powietrzu.
Siły zła:
Pierwowzorem Wrońca, straszliwego kruka olbrzymich rozmiarów był komunistyczny dyktator, Wojciech Jaruzelski (1923 – 2014), założyciel Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego (WRON). Otrzymał władzę od jeszcze bardziej straszliwego Ptasznika (Lenina). Służyły mu chmary krwiożerczych kruków i Puchacze – Słuchacze, które podsłuchiwały rozmowy telefoniczne.
GAZ stanowił personifikację gazu łzawiącego, którego używano przeciwko demonstrantom. Była to olbrzymia szara chmura, która pełzała ulicami i pożerała ludzi.
Wojacy – Wroniacy to żołnierze LWP wykonujący rozkazy generała Jaruzelskiego. Grzali się zimą przy czarcich kotłach (koksownikach), do których kruki wrzucały ochłapy ludzkiego mięsa. Wojacy często chwytali ludzi i gotowali ich w kotłach.
Milipanci – Turbulanci to ówczesna Milicja Obywatelska. Byli uzbrojeni w Pały i chętnie bili nimi ludzi.
Podwójni Agenci szpiegowali dla Wrońca. Można ich było poznać po tym, że każde słowo wypowiadali dwa razy.
Bubeki (ubecy) przypominały ludzi ze szponami, spiczastymi nosami, przypominającymi dzioby i wronimi piórami zamiast włosy. Były to istoty okrutne i kłamliwe, które piły wódę z musztardówek. Widok Ameryki, złoto – zielonego artefaktu, który Adaś pokazał Wrońcowi, sprawił, że pióra na głowach Bubeków zamieniły się w dolary (gorzki komentarz do udziały byłej ubecji w transformacji ustrojowej).
Enesy (nieznani sprawcy) byli okrutnymi potworami bez twarzy, które mordowały na rozkaz Bubeków.
Członek – komunista należący do PZPR – u. Była to tłusta, obrzydliwa i arogancka istota przypominająca nieco Jabbę, albo też … penisa. Członek palił papierosy i pił ogromne ilości wódy, po której wymiotował. Nosił szary szary garnitur i był tak ciężki, że podłoga pod zarwała się. Członki gromadziły się na Plenum, gdzie … pleniły się.
Szpicle szpiegowali dla Wrońca. Rozpoznawały się ich po szpicy, czyli antenie wyrastającej z czubka głowy.
Suki były przerażającymi maszynami podobnymi do ogromnych psów, mających reflektory zamiast oczu. W czasie stanu wojennego ,,sukami’’ nazywano milicyjne pojazdy.
MOMO – odpowiednik ZOMO, uzbrojony w Pały do Pałowania.
Złomot – kolejny fantasmagoryczny odpowiednik Zmotoryzowanych Obwodów Milicji Obywatelskiej był olbrzymią maszyną, robotem uzbrojonym w ręce trzymające Pały i betonową tarczę. Jego stopy zostawiały płonące ślady na ziemi. Sprytny i zwinny Adaś pokonał Złomota, sprawiając, że ten sam się Spałował.
Powieść zawiera trafne, plastyczne opisy ówczesnej rzeczywistości historycznej, na którą składały się terror, kolejki pod sklepami, psute półki, czarny rynek, wszechobecna propaganda, marazm i brak nadziei oraz inwigilacja. Ukazuje jak nieraz członkowie jednej rodziny znajdowali się we dwóch wrogich obozach. Przykładowo Krzysztof, syn pana Betona został zaczarowany przez Wrońca i poszedł na jego służbę. Wujek Kazek okazał się Podwójnym Agentem. Jednak tata Adasia po chrześcijańsku przebaczył bratu, że ten na niego donosił.
1 Odsyłam do posta: ,,Lech Wałęsa’’.
