,,Djabeł, w marzeniach i podaniach ludowych postać przedstawiająca dawne demony starosłowiańskie. W podaniach i klechdach ludu polskiego można wyróżnić dwa typy d., piekielny, powstały na tle nauki Kościoła i pokuśnik, przekształcony z dawnych wierzeń o duchach, zwłaszcza domowych. [...]’’ - ,,Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa Gutenberga tom 4 Dewsbury do Europa’’
W maju 2022 r. przeczytałem zbiór opowiadań Witolda Bunikiewicza ,,Żywoty diabłów polskich’’ stanowiący literackie opracowanie legend ludowych.
Witold Bunikiewicz (1885 – 1946) był poetą, nauczycielem i uczestnikiem wojny polsko – bolszewickiej.
W wierzeniach ludowych łączących wątki chrześcijańskie z pogańskimi, diabły były upadłymi aniołami; istotami złymi, choć nie pozbawionymi całkowicie honoru, a do tego z reguły łatwymi do wyprowadzenia w pole. Namawiały ludzi do grzechów, aby ich potem torturować w piekle. Ich najbardziej wyrafinowany podstęp dotyczył założenia … parafii w Niepustowie. Złe duchy udawały w niej niezwykle pobłażliwych księży, którzy pod maską wesołości i wyrozumiałości nie zadawali żadnych pokut, a nawet nakłaniali do grzechów (np. hulanki w Wielki Piątek). Zostały zdemaskowane dopiero przez uczonego scholastyka, a zbudowany przez nie kościół pogrążył się w wodach jeziora. Opowiadanie to zdaje się być przerażająco aktualne w naszych czasach… Diabły przedstawiano pod postacią rogatych humanoidów z końskimi kopytami i kosmatymi ogonami. Lękały się Boga, Matki Boskiej, modlitw, egzorcyzmów i rzeczy poświęconych. W czasach pogańskich (przed 966 r.) dbały o dobrobyt dawnych Słowian, aby ich w ten przewrotny sposób zdemotywować do przyjmowania chrztu. Ubierały się w kontusze, później zaś we fraki. Porozumiewały się za pomocą języka tatarskiego.
Według różnych opinii piekło mieściło się pod ziemią lub na czarnej gwieździe wydzielającej cuchnące opary. Oprócz diabłów i potępieńców mieszkały w nim salamandry i ogniste byki. W różnych miejscach Polski znajdowały się liczne portale prowadzące do tego miejsca. Diabły podejmowały liczne próby wykopania tunelu pod Rzymem.
Na ich czele stał ,,najciemniejszy pan’’, Lucyfer. Każdy kraj miał nad sobą diabelskiego wojewodę np. wojewodą Indii był Oribel. Władzę nad polskimi duchami nieczystymi, Lucyfer powierzył Borucie, diablemu magnatowi z Łęczycy. Nim Boruta trafił do piekła, był pogańskim wojem walczącym z chrystianizacją Polski. Jego bunt doprowadził do wyruszenia krucjaty Niemców i Duńczyków przeciw Polsce (odległe echo krucjaty przeciw Słowianom Połabskim z 1147 r.). Polskie diabły zwalczały konkurencję stwarzaną przez swych cudzoziemskich kolegów. Wielgusz i Orkiusz doprowadziły do pobicia i wygnania z Polski samego Mefista przybyłego z Niemiec.
Na kartach książki ożywają takie bardziej lub mnie znane postaci jak: Rokita (nieokrzesany diabeł chłopski), Hejdasz (wygnany z piekła za głupotę), Fugas (wygnany z piekła za łakomstwo), Rogaliński (walczył w wojsku pruskim, czeskim i polskim), Belzebub, Iskrzycki (stale się pojedynkował i potrafił latać za pomocą skrzydeł nietoperza), Merdasiński (pracował nad diabelskim kalendarzem), Axabel (na potrzeby swojej mitologii nazwałem tak potwora morskiego przypominającego skrzyżowanie smoka z rybą – piłą), Lewiatan, Kusy, Osmółka (warszawski demon – poeta), uczony Erazm, Robon, muzykalny Orfidon (wynalazca gitary), niebezpieczna uwodzicielka; Sabina i inne diablice oraz Werner Niemczur (spolonizowany diabeł niemiecki).
Książka jest momentami bardzo śmieszna ;). Nie namawia do satanizmu, za to wprowadza w barwny i bogaty świat wierzeń naszych przodków.
