W listopadzie
2023 r. przeczytałem ,,Wigilię
pełna duchów’’,
antologię brytyjskich opowieści niesamowitych z XIX i początku XX
wieku, pod redakcją Marty Dobreckiej, która ukazała się nakładem
wydawnictwa ,,Zysk i S –
ka’’ w 2019 r.
Stanowi
ona pokłosie dawnej, wiktoriańskiej tradycji, publikowania na Boże
Narodzenie historii o … duchach (najlepiej znanym przykładem jest
tu Charles Dickens i jego ,,Opowieść
wigilijna’’ ).
Zbiór
zawiera 12 opowiadań, pisanych przeważnie przez kobiety. Należy tu
wymienić następujące utwory:
-
Mrs. J. H. Riddell ,,Dom
pod Włoskim Orzechem’’
(ang. ,,Walnut – Tree
House’’, 1882),
-
Andrew Haggard ,,Duch
panny młodej’’ (,,A
Spirit Bride’’,
1896),
-
G. B. Burgin ,,Modlitwa
Sir Hugona’’ (,,Sir
Hugo’s Prayer’’,
ok. 1920),
-
Elizabeth Gaskell ,,Opowieść
starej piastunki’’
(,,The Old Nurse’s
Story’’, 1852),
-
F. Marion Crawford ,,Duch
lalki’’ (,,The
Doll’s Ghost’’,
1896), ,,Wrzeszcząca
czaszka’’ (,,The
Screaming Skull’’,
1911) i ,,Górna koja’’
(,,The Upper Berth’’,
1886),
-
Arthur Conan Doyle ,,Kapitan
‘Gwiazdy Polarnej’’
(,,The Captain of the
‘Pole – Star’’,
1883),
-
Edith Wharton ,,Później’’
(,,Afterward’’,
1910),
-
M. R. James ,,Jesion’’(,,The
Ash – Tree’’,
1904),
-
Emily Arnold ,,Duch
skarbca’’ (,,The
Ghost of the Treasure – Chamber’’,
1886),
-
Isabella F. Romer ,,Nekromanta
– duch a czarna magia’’
(,,The Necromancer; or,
Ghost versus
Gramarye’’, 1842).
Przekładu
dokonali: Katarzyna Bogiel, Beata Długajczyk, Ewa Horodyska, Robert
Lipski, Jerzy Łoziński i Jan S. Zaus.
Akcja
tych opowieści rozgrywa się w czasach, kiedy żyli ich Autorzy w
różnych zakątkach Wielkiej Brytanii (zwłaszcza w Kornwalii), w
okolicach Bieguna Północnego, w południowych Niemczech, a także w
średniowiecznych lub renesansowych Włoszech.
Na
kartach antologii pojawiają się klasyczne duchy zmarłych
przypominające wyglądem żywych ludzi jak: mały chłopiec
błąkający się po Domu pod Włoskim Orzechem, czy Evelyn, zmarła
panna młoda, która pokierowała seansem spirytystycznym
(niebezpieczną duchowo praktyką, która była popularna w czasach,
gdy powstawały te opowieści). Średniowieczny rycerz, Sir Hugo,
czciciel św. Wacława, dzięki modlitwie do swego patrona,
zmaterializował się w XX wieku i obronił młodą kobietę przed
niechcianym zalotnikiem. W dworze na odludziu ukazywał się stary
lord grający na organach sprowadzonych z Holandii. Razem z nim
posiadłości ukazywała się też jego córka i mała wnuczka, które
skrzywdził w swojej zapalczywości. Kapitan statku wielorybniczego
,,Gwiazda Polarna’’
popłynął aż na Biegun Północny, aby tam spotkać ducha
ukochanej kobiety. Sir Guy, ponury szlachcic o groźnym spojrzeniu,
uwieczniony na portrecie wiszącym w starym, kornwalijskim zamku, na
prośbę młodej Ruby, przybyłej z Indii, wskazał jej drogę do
skarbca. Dzięki temu narzeczony Ruby, zubożały Derrick Trevelyan
nie musiał już sprzedawać rodowego zamku, aby spłacić długi.
Włoski markiz Gaetano z rodu Sammarinów, zdradziecko zabity przez
swego brata, Felice, ukazał się po swojej śmierci na jego ślubie
pod postacią budzącego grozę Szarego Pokutnika, który zdemaskował
swojego mordercę.
W
książce możemy też przeczytać o bardziej nietypowych zjawach.
Oprócz ludzi swoje dusze posiadały też … lalki. Pan Puckler,
nazywany Herr Doktor, Niemiec z pochodzenia, z wielką troską i
czułością zajmował się naprawianiem lalek. Gdy jego ukochana
córka, Else, została napadnięta na ulicy i trafiła do szpitala,
duch rozbitej przez chuliganów, porcelanowej lalki pomógł
zmartwionemu ojcu odszukać dziecko. Wrzeszcząca po nocach czaszka
należała do kobiety, którą mąż zamordował we śnie, wlewając
do ucha roztopiony ołów przez lejek. Szukała zemsty na człowieku,
który mimowolnie podsunął jej mężowi podczas kolacji pomysł na
zbrodnię. W końcu czaszka dopadła swą zastraszoną ofiarę i
zagryzła ją. Utrapieniem nawiedzonej kabiny 105 na transatlantyku
,,Kamczatka’’
był humanoidalny potwór morski, który uparcie otwierał bulaj i
zalewał pomieszczenie wodą. Przed jednym z domów rósł stary,
nawiedzony jesion, zsyłający koszmary i zamieszkany przez olbrzymie
pająki.
Opowiadania
te są bardzo klimatyczne i niebanalne. Najbardziej podobało mi się,
gdy niemiecki okultysta, Waldkirch porzucił magię po spotkaniu z
Szarym Pokutnikiem :).
