środa, 22 września 2021

,,Prometeusz w okowach''

 

,, […] Ajschylos […], najstarszy z trzech wielkich tragików greckich, * 525 w Eleusis, 456 w Gela (Sycylia) prz. Chr.; walczył pod Maratonem, Salaminą i Platejami, jako poeta wystąpił w r. 500, pierwsze na tem polu odniósł zwycięstwo 484. Około 475 przebywał u króla Hierona w Syrakuzach; ok. 470 powrócił do Aten, 468 pokonał go Sofokles. 467 znów zwyciężył. […] był twórcą tragedji attyckiej, wprowadzając do niej drugiego aktora i ograniczając chóry. Starał się też o lepsze wyposażenie sceny, stosując m.in. charakterystyczne maski, bogatsze stroje, wysokie koturny i t. p. Poezja jego odznacza się wzniosłością myśli i słów; plan dramatów jest zupełnie prosty; charaktery nakreślone niewieloma śmiałemi rysami. Z 90 utworów […] dochowało się siedem tragedyj [...]’’ - ,,Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa Gutenberga tom 4 Dewsbury do Europa’’




Na studiach przeczytałem tragedię Ajschylosa ,,Prometeusz w okowach’’ (gr. ,,Prometheus Desmotes’’). Jest to jedyna zachowana do naszych czasów, środkowa część trylogii o Prometeuszu. Pozostałe, zaginione dziś części to ,,Prometeusz niosący ogień’’ i ,,Prometeusz wyzwolony’’.




W tragedii ukazane zostało jak boski kowal, Hefajstos, ponaglany przez Kratosa – personifikację władzy, przykuł tytana do skał Kaukazu. Mimo doznanego cierpienia, Prometeusz zachował swą dumę i zapowiadał upadek Zeusa. Rozmawiał z chórem Okeanid oraz z Io zamienioną przez Zeusa w krowę. Hermes na próżno usiłował wydobyć z niego tajemnicę upadku Zeusa.





W utworze padają słowa, że Prometeusz miał nie uznać, ale … pokochać władzę Zeusa. Profesor Zygmunt Kubiak (1929 – 2004) w książce ,,Mitologia Greków i Rzymian’’ wskazał na ich niepokojące analogie z powieścią George’a Orwella ,,Rok 1984’’.




Wzmianka o Chalibach; barbarzyńskim plemieniu kowali, zainspirowała mnie przy pisaniu ,,Wymrocza’’ do stworzenia postaci króla Chaliba Kowala żyjącego w erze dziewiątej.