,,Potem
ujrzałem czterech aniołów stojących na czterech narożnikach
Ziemi, powstrzymujących cztery wiatry Ziemi, aby wiatr nie wiał po
ziemi ani po morzu, ani na żadne drzewo’’ - Ap 7,1.
Choć
potocznie mówi się o kuli ziemskiej, w rzeczywistości Ziemia nie
jest idealną kulą. Jest lekko spłaszczona przy biegunach, bowiem w
przyrodzie (inaczej niż w matematyce) nie istnieją idealne figury
geometryczne. Takie jest oficjalne stanowisko nauki przekazywane w
szkołach na lekcjach geografii.
W
popularnych wyobrażeniach ludzie dawnych wieków (zwłaszcza
średniowiecza) uważali Ziemię za płaską. W rzeczywistości
wyobrażenia te szybko i wcześnie korygował rozwój żeglugi. Na
przestrzeni wieków ludzie wyobrażali sobie kształt Ziemi na
najróżniejsze sposoby, zaś mocno zakorzenione łączenie
średniowiecza z mitem Płaskiej Ziemi jest w istocie bardzo
krzywdzące dla tej epoki.
W
mitologii indyjskiej Ziemia w kształcie dysku opierała się na
czterech słoniach (dignagach)
stojących na grzbiecie olbrzymiego żółwia.
W
mitologii słowiańskiej Ziemia spoczywała na grzbietach trzech
wielorybów, na szczupaku, żabie, lub między rogami byka, opasana
zaś była cielskiem Żmija lub Żmii (A. Szyjewski ,,Religia
Słowian’’).
W
mitologii Indian północnoamerykańskich Ziemia spoczywała na
grzbiecie wielkiego żółwia.
Homer
(VIII wiek p. n. e.) wyobrażał sobie Ziemię jako dysk otoczony
oceanem i nakryty niebem.
Tales
z Miletu (624/ 625 p. n. e. - 545/ 547 p. n. e.) uważał, że Ziemia
unosi się na wodzie.
Anaksymander
z Miletu (ok. 610 p. n. e. – ok. 546 p. n. e.) uważał, że Ziemia
ma kształt cylindryczny.
Anaksymenes
(585 p. n. e. – ok. 525 p. n. e.) uważał Ziemię za dysk oparty
na poduszce powietrznej i tworzący gwiazdy ognistym wydechem.
Parmenides
(ok. 540 p. n. e. - ok. 470 p. n. e.) uznał kształt kształt Ziemi
za kulisty.
Arystoteles
(385 p. n. e. - 322 p. n. e.) pisał, że zakrzywienie horyzontu
wynika z kulistości Ziemi.
Eratostenes
(276 p. n. e. - 194 p. n. e.) - grecki astronom, który w 240 r. p.
n. e. oszacował wymiary Ziemi na podstawie padania promieni
słonecznych w różnych miejscach pod różnym kątem.
Rzymianie
podzielili glob na pięć stref klimatycznych: polarną północną,
umiarkowaną północną, pustynną równikową, umiarkowaną
południową i polarną południową. Dopuszczali również istnienie
po drugiej stronie globu zamieszkanego lądu, który nazywali
Antypodami.
Czang
Heng (III wiek n. e.) - chiński astronom, który uważał Ziemię za
kulistą.
Laktancjusz
(240 – 320) przedstawił model Kosmosu przypominający Arkę
Przymierza.
Św.
Augustyn (354 – 430) w dziele ,,Państwo
Boże’’
odrzucał wiarę w Antypody. Dziś nazwę tę stosuje się czasem do
Australii i Nowej Zelandii.
Arjabhata
(476 – 550) – indyjski matematyk i astronom, który w dziele
,,Arjabhatasiddantha’’
głosił istnienie kulistej Ziemi mierzącej 1967 vajan obwodu.
Kosmas
Indikopleustes (V – VI wiek) głosił istnienie płaskiej,
kwadratowej Ziemi zamkniętej wewnątrz ,,skrzyni’’.
Św.
Wirgiliusz z Salzburga (700 – 784) uznawał Ziemię za kulistą.
Dżamal
ad – Din Bukhari (XIII wiek) – perski astronom, który w 1267 r.
sprezentował drewniany, malowany globus dla mongolskiego władcy
Kubilaj – chana.
Średniowieczne
mapy OT (łac. Orbis
Terrarum)
przedstawiały okrągłą Ziemię podzieloną na trzy znane wówczas
kontynenty: Europę, Azję i Afrykę.
Jabłka
królewskie – średniowieczne insygnia władzy monarszej miały
postać kuli zwieńczonej krzyżem, która symbolizowała Ziemię.
Krzysztof
Kolumb (1451 – 1506) wbrew potocznym wyobrażeniom nie uważał, iż
Ziemia jest kulą, ale że ma kształt zbliżony do gruszki:
,,Doszedłem
tedy do przeświadczenia, że Ziemia nie jest okrągła, ale raczej
ma kształt gruszki doskonale okrągłej z wyjątkiem miejsca, gdzie
jej ogon tworzy pewne wydęcie; albo jakby to był łebek doskonale
okrągły, który w pewnym miejscu miałby coś w rodzaju brodawki
kobiecej piersi. To miejsce właśnie jest najwyższe i najbliższe
nieba; znajduje się poniżej linii równika, pośrodku tego
Oceannego Morza, na ostatnim krańcu Wschodu’’ - Krzysztof Kolumb
,,Relacja dla królów’’, cyt. za: Anna Wieczorkiewicz
,,Monstruarium’’.
Ruch
płaskoziemców narodził się w Wielkiej Brytanii w 1865 r. kiedy to
Samuel Birley Rowbottham (1814 – 1884) wydał pracę ,,Zetetic
Astronomy. The Earth is not a Globe’’.
Jego zwolennicy to zetetyści.
W
1893 r. Orlando Ferguson z Hot Springs w Dakocie Południowej (USA)
opierając się na błędnym, literalnym odczytaniu ,,Biblii’’
(patrz: motto tego posta) opublikował szczegółową mapę płaskiej
i kwadratowej Ziemi.
Wydawać
by się mogło, że w XXI wieku, w dobie lotów kosmicznych i zdjęć
satelitarnych, mit Płaskiej Ziemi został już dawno pogrzebany.
Tymczasem jego zwolennicy są bardzo liczni i aktywni w Internecie
(również tym polskim). Płaskoziemcy wyznają wiarę w globalny
spisek naukowców (zwłaszcza z NASA) i firm transportowych. W sumie
ma w nim brać udział połowa ludzkości. Ziemia rzekomo jest
dyskiem z Biegunem Północnym usytuowanym w centrum. Australia nie
istnieje, zaś Antarktyda jest lodowym murem otaczającym Ziemię
(odpowiednik Gór Kaf z wierzeń arabskich) i strzeżonym przez
wojsko. Za nim rozciągać ma się niezbadana kraina ciemności.
,,Dowodami’’ na płaskość Ziemi ma być ścieranie się butów
na palcach i pięcie (argument wysunięty przez pewnego
muzułmańskiego fundamentalistę) oraz Płaska Ziemia na fladze ONZ
(płaskoziemcy biorą literalnie to co jest tylko umownym
odwzorowaniem z kształtu kulistego na płaski).
Kształt
płaski posiadają niektóre ze światów fantasy; nie można tu
winić ich Autorów, że nie wszyscy rozróżniają fantazje od
rzeczywistości. Wątek ten wykorzystali tacy autorzy jak: J. R. R.
Tolkien (początkowo płaska Arda, czyli Ziemia, stała się kulista,
kiedy ostatnie elfy odpłynęły do Valinoru), C. S. Lewis (Kaspian
X, król Narnii był bardzo zainteresowany istnieniem kulistych
światów), Tanith Lee (napisała cały cykl o Płaskiej Ziemi), oraz
Terry Pratchett (autor słynnego ,,Świata
Dysku’’,
gdzie kształt planety nawiązuje do kosmologii indyjskiej). Z kolei
Kornel Makuszyński w powieści ,,Przyjaciel
wesołego diabła’’
opisał przygody dzielnego chłopca Janka, który był torturowany
przez ludzi – krety, za to, że uznawał kulistość Ziemi (odsyłam
do posta: ,,Przyjaciel
wesołego diabła’’).