Sieciarki

Sieciarki, zwane ,,siatkoskrzydłymi’’ są grupą powstałych w permie owadów, do której należy ponad 4 000 gatunków (w Polsce ok. 90). Tropikalne mrówkolwy (np. Palparces) mierzą ok. 80 mm długości i 150 mm rozpiętości skrzydeł, lecz na ogół osiągają znacznie mniejsze wymiary. Ich nazwa wywodzi się od błoniastych, gęsto użyłkowanych skrzydeł. Więcej gatunków sieciarek żyje w klimacie tropikalnym niż w umiarkowanym. Zajmiemy się dwoma przedstawicielami: mrówkolwem i złotookiem.

Nocą kiedy ważki śpią, w powietrzu unoszą się podobne do nich owady – mrówkolwy. Różnią się jednak mniejszymi oczami, dłuższymi czułkami, zaś ich dwie pary skrzydeł w czasie spoczynku zachodzą na siebie dachówkowato, a nie sterczą na boki jak u ważek. Według Jana Żabińskiego (,,Z życia zwierząt’’) mrówkolwy są wszystkożerne – zasługują tu raczej na porównanie z niedźwiedziami, lub małpami niż z mięsożernymi lwami. Właściwie nie przypominają ani lwów, ani nawet mrówek. Co w takim razie zaważyło na ich nazwie? Zwracam uwagę, że powiedzieliśmy o mrówkolwach w stadium imago. Owady te składają jaja w piaszczystym podłożu w pobliżu mrowisk. Nie przejawiają instynktu macierzyńskiego. Nawet nie mają ku temu okazji, bo po złożeniu jaj giną. Mrówkolwy przechodzą rozwój zupełny, a ich larwy są dla mrówek takim samym postrachem jak lwy dla ludzi, co zaważyło na nazwie omawianych owadów. Larwa mrówkolwa osiąga 1 cm długości. Jej szare ciało jest miękkie i kolczaste. Odwłok owalny i pękaty, zaś aparat gębowy jest wyposażony w dwie podobne do obcęgów żuwaczki. Żyją w piasku na dnie lejkowatego otworu. Zaledwie mrówka stanie na krawędzi lejka, mrówkolew obrzuca ją ziarenkami piasku, aż mrówka traci równowagę i zostaje skonsumowana. Mrówkolew wysysa zawartość mrówczego organizmu, zaś jedynym śladem jego posiłku jest pozbawiony wnętrzności chitynowy naskórek. Poczwarka jest oblepiona piaskiem, zaś przebywający w jej wnętrzu owad ma barwę biało przezroczystą. Po opuszczeniu kokonu przestanie zagrażać mrówkom, ale jego potomstwo ,,pójdzie w ślady’’ rodzica. W Europie Środkowej najpospolitszym gatunkiem tych sieciarek jest mrówkolew plamistoskrzydły.

Złotooki otrzymały swą nazwę od wypukłych, często złotawych oczu. Dzielą się na ponad 1300 gatunków, z czego ok. 30 żyje w samej Europie. Ich czułki i odwłoki są długie, zaś skrzydła przezroczyste i opalizujące. Ubarwienie zielone lub żółtozielone. Złotooki zarówno w stadium larwy jak też imago są mięsożerne – zjadają mszyce, roztocza i inne małe stawonogi. Obliczono, że łupem złotooka pada siedem mszyc dziennie. Larwy omawianych owadów wyglądają podobnie jak larwy mrówkolwów. Mają ten sam aparat gębowy, ale ich ciało jest bardziej wydłużone. Nie korzystają z pułapek jak larwy mrówkolwów. Swego czasu w Związku Sowieckim korzystano ze złotooków na potrzeby walki biologicznej z mszycami.