,,Zbieracz burz tomy I - II''

,,Dzień ów gniewu się nachyla,

gdy w proch wieki zmiecie chwila,

świadkiem Dawid i Sybilla [...]’’

- ,,Dies irae’’ tłum. Anna Kamieńska

W październiku 2019 r. przeczytałem dylogię angel fantasy Mai Lidii Kossakowskiej ,,Zbieracz burz’’ będącą sequelem ,,Siewcy Wiatru’’ ¹ .

Akcja rozgrywa się w 2012 r. (wskazuje na to wzmianka o przepowiedni Majów) w Strefach Poza Czasem, w Królestwie (Niebie), Głębi (Piekle), na Ziemi (Afganistan lub Czeczenia, Czarna Afryka, Tybet, Himalaje, Puszcza Amazońska itd.), na Księżycu, a nawet na Marsie.

W świecie wykreowanym przez Kossakowską, Bóg odszedł zostawiając aniołom wolną wolę. Jest to spekulatywne przeniesienie na grunt chrześcijaństwa pojęcia deus otiosus obecnego w pogańskich mitach. Aniołowie i demony zostali poddani daleko posuniętej antropomorfizacji. Są bardzo ludzcy tak w dobrym jak i w złym znaczeniu tego słowa np. inaczej niż w rzeczywistości archanioł odprawia rytuał czarnej magii, a demony bywają zdolne do przyjaźni i miłości. Anioły tęskniąc za utraconą Jasnością narkotyzują się trawą z Fatimy, wodą z Lourdes, skałą z Medjugorie ² i łzami świętych figur. Sam archanioł Michał … popadł w szaleństwo z powodu tęsknoty za Jasnością.

Tak jak w poprzedniej książce głównym bohaterem jest Daimon Frey – Anioł Zagłady, Tańczący na Zgliszczach, określany też apokaliptycznym imieniem Abaddon. Po drogo okupionym zwycięstwie nad Antykreatorem, szukał ukojenia w nielegalnych walkach na ringu w Strefach Poza Czasem. W czasie jednego ze swych pojedynków usłyszał wyraźny rozkaz Jasności nakazujący mu zniszczyć Ziemię. Gdy powrócił z tą wieścią do Królestwa, jego przyjaciele, archaniołowie uznali, że oszalał opętany przez Cień. Odebrali mu konia Piołuna i miecz Gwiazdę Zagłady i chcieli go leczyć. Michał był nawet gotowy zabić go w walce. Daimon Frey uciekł na Ziemię gdzie zaszył się w Śmietniku. Był to rodzaj slumsów zamieszkanych przez Głębian. Zaprzyjaźnił się z noszącym dredy aniołem - albinosem Harielem; opiekunem miejskich kotów (wcześniej nie wyobrażał sobie, żeby przyjaźń między anielskim arystokratą a pogardzanym ,,ptakiem niebieskim’’ była w ogóle możliwa), z Głębianką Glizdą o zdeformowanej twarzy (później uleczył ją archanioł Rafał mocą Jasności) i niepełnosprawnym głębiańskim chłopcem Banią.

Tymczasem Razjel i Gabriel przeprowadzili przerażający rytuał czarnej magii w celu sprowadzenia Hii z miejsca między wymiarami. W rezultacie miejsce pół – anielicy o niebieskich włosach zajęła stara anielica Akne. Razjel i Gabriel skierowali Hiję na Ziemię, aby sprowadziła Daimona i wyperswadowała mu pomysł zniszczenia Ziemi. Tymczasem wizyta na ,,ukochanej planecie Pana’’ okazała się szokiem dla Hii. Daimon nie posłuchał jej prośby przedkładając nad nią posłuszeństwo Bogu, zaś ich miłość znalazła się w impasie. Hija pełna gniewu na manipulujących nią opiekunów postanowiła przenieść się do Limba z zamiarem otworzenia w nim własnej praktyki magicznej.

Tymczasem Michał udał się do Głębi gdzie wymógł na Lucyferze uwolnienie z lochów Pandemonium Apollyona. Był to potężny niszczyciel słuchający jedynie rozkazów Jasności lub Lucyfera. W Apokalipsie św. Jana, Apollyon to po prostu grecka wersja hebrajskiego imienia Abaddon. Jednak Daimon Frey pokonał Apollyona (pokonany wrócił do Pandemonium), a potem stoczył zwycięski pojedynek ze swym ogarniętym szaleństwem przyjacielem Michałem. Zwyciężył również archanioła i darował mu życie. Następnie mając z powrotem konia Piołuna i miecz Gwiazdę Zagłady z ciężkim sercem przystąpił do wykonania rozkazu Światłości. Uderzył Ziemię mieczem, lecz planeta nie została zniszczona. Ludzie napełnieni Światłością stali się za to lepsi dla siebie nawzajem i dla zwierząt, a i sami aniołowie stróże nabrali więcej ochoty by opiekować się światem.

W dylogii znajdujemy liczne, ciekawe nawiązania do różnych mitów i dzieł literackich.

Z mitologii perskiej i gnostyckiej został zapożyczony Abraxas. W książce był synem Samaela i Lilith oraz bratem Asmodeusza. Inaczej niż swój mityczny pierwowzór nie miał ani koguciej głowy, ani wężowych nóg, posiadał za to błoniaste skrzydła. Odwiedził Asmodeusza w jego antykwariacie i zraził doń jego dziewczynę, Blankę Krammer, wypominając bratu jego poprzednie romanse z ifrytkami, biblijną Sarą (,,Księga Tobiasza’’), oraz z Izoldą (,,Tristan i Izolda’’), Beatrycze (Dante ,,Boska komedia’’) i Julią (William Szekspir ,,Romeo i Julia’’). Asmodeusz znienawidził brata za rozdzielenie go z Blanką.

Z mitologii egipskiej pochodzi Pani Bast – bogini o kociej głowie, która władała zaświatami gdzie udawały się po śmierci dusze kotów.

Do mitologii greckiej luźno nawiązuje 8 – nogi centaur, którego Daimon Frey pokonał na ringu w Strefach Poza Czasem. Z kolei motyw konia o ośmiu nogach pochodzi z mitologii skandynawskiej, w której ów nietypowy rumak nazywał się Sleipnir i służył grzbietem samemu Odynowi.

W ,,Zbieraczu burz’’ znaleźć można liczne odniesienia do wierzeń celtyckich.

W irlandzkim folklorze leprechany były skrzatami zajmującymi się szewstwem i zakopywaniem garnków ze złotem po drugiej stronie tęczy. W powieści leprechan – starzec o skórze przypominającej korę drzewną pokrytą sinymi tatuażami, każący nazywać się Cluracanem, był znachorem, który próbował leczyć Daimona Freya obrzydliwymi medykamentami takimi jak np. płonąca szczecina dzika.

Leprechanowi towarzyszyła gromadka banshee – upiornych praczek zapowiadających śmierć. W powieści miały złotą cerę, ostre kły i ogony żbików.

Ze szkockiego folkloru pochodzą kelpie – wodne demony w postaci koni. W Głębi Lucyfer karmił stadko tych istot kawałkami mięsa krakena (ten ostatni pochodzi z wierzeń skandynawskich).

Z legend arturiańskich został zaczerpnięty demoniczny kot Paluc. Razem z Panią Bast był jednym z bóstw czczonych przez koty.

Z mitologii skandynawskiej wywodzi się Loki – rudowłosy były bóg z rodu Asów. Daimon Frey walczył z nim na ringu w Strefach Poza Czasem. Loki zgodnie ze swą naturą oszusta wbrew regulaminowi użył noża, lecz został pokonany. Przypuszczam, że postać ta jako jedna z postaci cyklu o aniołach może nawiązywać do cyklu ,,Kłamca’’ Jakuba Ćwieka.

Z wierzeń słowiańskich pochodzą upiór Maurycy zwany Zyziem i strzyga Mała. Mieszkały na cmentarzu i przyjaźniły się z kocim aniołem Harielem.

Z mitologii azteckiej pochodzi okrutny, zdegradowany do rangi demona bóg rolnictwa Xipe Totec, na którego cześć obdzierano ludzi ze skóry. Xipe Totec odziewał się w kostium ze skór ludzi, aniołów i demonów. Był zwyrodniałym psychopatą nie wahającym się mordować dzieci. Głębianie tolerowali go tylko dlatego, że był znakomitym nekromantą. Asmodeusz zażądał odeń pomocy w zajrzeniu w głąb umysłu Antykreatora, aby się przekonać czy nakaz jaki otrzymał Daimon Frey nie pochodzi przypadkiem od niego.

Do cyklu opowiadań Andrzeja Pilipiuka o Jakubie Wędrowyczu ³ może nawiązywać wątek Rosjanina Wołodii, który w Niebie chciał … pędzić bimber.

Zauważyłem też nawiązania do ,,Mistrza i Małgorzaty’’ Michaiła Bułhakowa. Głębianie potrafili zamieniać w pieniądze min. papier toaletowy, a ci najpotężniejsi mogli je uzyskiwać wprost z powietrza. Scena randki Asmodeusza i Blanki Krammer w nieodkrytej jeszcze przez archeologów świątyni Mitry nasuwa skojarzenia z rozdziałem ,,Wielki bal u szatana’’. Z kolei staroegipski widmowy kot Asmodeusza imieniem Nefer, który wciąż dopominał się zabawy przeklinającą, spreparowaną głową papuaskiego kanibala przypomina mi trochę kota Behemota.

W dylogii podoba mi się krytyka satanizmu (Daimon Frey wszedł przez pentagram i rozgonił satanistów zgromadzonych na czarnej mszy), narkotyków, wojen (główny bohater ukazał się obu walczącym wojskom i nakazał im zaprzestać walki) i okrucieństwa wobec zwierząt (Frey udusił chuligana szczującego psem kotkę z kociętami). Podobało mi się również to, że ksiądz pomagający uzależnionym i zamordowany przez dilerów został ukazany jako postać pozytywna; wielki święty. Z posłuszeństwa Abaddona ostatecznie wynikło wiele dobra, co wskazuje, że należy ufać Bogu, nawet jeśli Jego wola wydaje się niezrozumiała ;).

1 Odsyłam do posta: ,,Siewca Wiatru’’.

2 Odsyłam do posta: ,,Medjugorie, czyli tam i z powrotem’’.

3 Odsyłam do posta: ,,Bohaterski menel, czyli rzecz o Jakubie Wędrowyczu’’.